Wikibooks

Chemia/Alkeny

< Chemia

Alkeny edytuj

Cząsteczki alkenów edytuj

Alkeny to węglowodory podobne do alkanów, jednak zawierające w cząsteczce co najmniej jedno wiązanie podwójne między atomami węgla. Alkeny z jednym wiązaniem podwójnym to związki o wzorze sumarycznym CnH2n.

Jedno z wiązań w wiązaniu podwójnym w alkenie jest zawsze słabsze - wiązanie takie oznaczamy grecką literą pi (π), wiązanie silniejsze natomiast - literą sigma (σ).

W izomerii geometrycznej alkenów wyróżniamy dwa typy izomerów:

H
H
\
/
C
=
C
/
\
CH3
CH3
izomer cis


H
CH3
\
/
C
=
C
/
\
CH3
H
izomer trans
 
 Nazewnictwo alkenów jest bardzo podobne do nazewnictwa alkanów, obowiązują tutaj jednak pewne dodatkowe reguły:
  1. na końcu nazwy cząsteczki zamiast przyrostka "-an" występuje przyrostek "-en"
  2. przy przyrostku "-en" wpisujemy liczbę wiązań podwójnych występujących w cząsteczce, np. jeżeli alken posiada 2 wiązania podwójne końcówką jest -dien, jeżeli trzy wiązania podwójne -trien, itd.
  3. W nazwie należy także podać położenie wiązań podwójnych. Atomy węgla w łańcuchu głównym numerujemy tak, aby wiązanie podwójne znajdowało się przy jak najniższym numerze atomu węgla.

Zapiszmy dla przykładu taki wzór:

CH2 = CH - CH2 - CH2 - CH2 - CH3

W tym przypadku zaczniemy numerację od lewej strony łańcucha, tak aby wiązanie podwójne znajdowało się przy pierwszym, a nie piątym, atomie węgla:

Jest to więc 1-heksen

Spróbujmy wypisać więc wszystkie izomery oktenu:

CH2 = CH - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3
1-okten
CH3 - CH = CH - CH2 - CH2 - CH2 - CH2 - CH3
2-okten
CH3 - CH2 - CH = CH - CH2 - CH2 - CH2 - CH3
3-okten
CH3 - CH2 - CH2 - CH = CH - CH2 - CH2 - CH3
4-okten

W porządku, wszystkie mają wzór C8H16, ale dlaczego są tylko 4 warianty? Przecież okten ma osiem atomów węgla, a nie cztery! Racja, ale przecież numerację możemy zacząć zarówno od lewej, jak i prawej strony, gdybyśmy więc poszli dalej, wciąż byłby to 3-okten, następnie 2-okten, a nie 5-okten, 6-okten itp.

Właściwości alkenów edytuj

Alkeny, w przeciwieństwie do alkanów, ulegają reakcji addycji (przyłączania). Reakcja addycji polega na przyłączeniu jednej cząsteczki do cząsteczki alkenu - w wyniku tej reakcji powstaje jeden produkt. Addycji mogą ulegać między innymi chlorowce (np. Cl2, Br2,I2), fluorowcowodory (np. HCl, HBr, HI), wodór i woda.

Reguła Markownikova: Jeśli addycji ulega fluorowcowodór lub woda, atom wodoru przyłącza się do atomu węgla o niższej rzędowości

Jednym z przypadków reakcji addycji jest reakcja uwodornienia. W reakcji tej do wiązania podwójnego alkenu przyłączana jest cząsteczka wodoru. W wyniku uwodornienia alkenów powstają alkany. W reakcji uwodornienia stosuje się katalizatory (np. palladowy).

Wykryć obecność alkenu możemy na kilka sposobów, do najważniejszych należą jednak:

  1. użycie wody bromowej,
  2. użycie roztworu nadmanganianu potasu.

Efektem takiego działania przy obecności alkenu będzie odbarwienie powyższych cieczy.

 
 Ciekawostka: na skalę przemysłową alkeny otrzymuje się w reakcjach odwodornienia alkanów, odwodnienia alkoholi oraz uwodornienia alkinów.


Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Chemia/Alkeny&oldid=167813”