Fotografia/Terminologia

Spis treści
# A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A

A

(skr. od ang. aperture – przysłona) półautomatyczny program wyboru warunków ekspozycji, zwany preselekcją przysłony, w którym ustala się ręcznie przysłonę, a aparat sam dobiera czas ekspozycji, a w przypadku aparatów cyfrowych również czułość ISO

AF

patrz autofocus

AF-A

tryb automatyczny autofocusu - działa jak AF-S, ale po wykryciu ruchu działa jak AF-C

AF-C

tryb ciągły autofocusu

AF-I, AF-F

tryb pracy autofocusu służący do fotografowaniu przedmiotów w ruchu, polegający na podążaniu ostrości za obiektem dzięki przewidywaniu ruchu obiektu

AF-S

w autofocusie – tryb preselekcji ostrości - po ustawieniu ostrości, blokuje ją

Aberracja

niedoskonałość obrazu wynikająca z konstrukcji obiektywu; wyróżnia się m.in. aberrację chromatyczną, sferyczną, astygmatyzm, dystorsję, komę

Aberracja chromatyczna

niedoskonałość obrazu wynikająca z konstrukcji obiektywu, polegająca na powstawaniu barwnych obwódek wokół krawędzi przedmiotów, szczególnie widoczna na brzegach kadru

Apertura

patrz: przysłona

Autofocus

mechanizm automatycznego ustawiania ostrości zdjęć; działa na zasadzie detekcji kontrastu lub detekcji fazy

Autowyzwalacz

patrz: wyzwalacz

B

Barwa

długość promieniowania światła decydująca o wrażeniu koloru

Balans bieli

ogólna korekta barw (dostosowanie do temperatury barwowej źródła światła oświetlającego fotografowaną scenę) stosowana w aparatach lub przy wywoływaniu zdjęć, służąca lepszemu ich oddaniu

Blik

mały krąg świetlny widoczny na zdjęciu, który nie występował naturalnie lecz pochodzi z odbić wewnętrznych soczewek obiektywu

C

Camera armor

rodzaj plastikowej osłony na aparat, zabezpieczającej go mechanicznie i przeciwdeszczowo

Camera obscura

najprostszy, możliwy aparat, w formie pudła z dziurką

CF (CompactFlash)

jeden z typów kart pamięci, stosowany głównie w lustrzankach

Ciemnia

całkowicie zaciemnione pomieszczenie, w którym można bezpiecznie wywoływać zdjęcia

CMYK

jedna z przestrzeni kolorów oparta na czterech barwach podstawowych (cyan, magenta, yellow, black)

Czułość

wrażliwość matrycy lub filmu fotograficznego na padające na nie światło podawana w ściśle zdefiniowanej skali; współcześnie najczęściej używa się skali zgodnej z normami ISO gdzie dwukrotnie większa liczba oznacza dwukrotnie większą czułość (dawniej była to amerykańska norma ASA - tożsama z ISO, lub niemiecka skala - DIN - gdzie dwukrotne zwiększenie czułości to był wzrost na skali o 3)

D

Dalmierz

urządzenie mierzące odległość obiektu od aparatu fotograficznego

Dystorsja

wady odwzorowywania geometrycznego obrazu wynikające z konstrukcji soczewek obiektywu

E

Ekspozycja

warunki świetlne wykonywania zdjęcia, na które składa się wartość przysłony i czas naświetlania przy określonej czułości matrycy/filmu

EV (exposure value)

umowna jednostka ekspozycji; w praktyce zmiana o 1 EV wiąże się ze zmianą o jeden stopień czasu ekspozycji lub wartości przysłony

emulsja światłoczuła

zawiesina światłoczułych związków chemicznych w żelatynie, która jest umieszczana na powierzchni filmów i papieru fotograficznego

EXIF

format nagłówka pliku, w którym zapisane jest zdjęcie cyfrowe; zawiera zwykle dane o warunkach ekspozycji, ogniskowej i modelu aparatu

F

Film

chemiczny materiał światłoczuły, zwykle w formie rolki, na którym rejestrowane są zdjęcia w aparatach analogowych

Filtr fotograficzny

szkiełko o określonym zabarwieniu lub polaryzujące światło, które zakłada się na obiektyw w czasie wykonywania zdjęcia

Flara świetlna

efekt świetlny w formie zwykle krzyża lub gwiazdy, który nie występował naturalnie lecz jest widoczny na zdjęciu na skutek odbić wewnętrznych od soczewek obiektywu

Flesz

zobacz: lampa błyskowa

Fotoreportaż

seria zdjęć wykonanych z "natury" bez pozowania, ilustrująca określone zdarzenie

Fotoreporter

fotograf specjalizujący się w wykonywaniu zdjęć bez pozowania, pracujący w terenie w celu dokumentowania określonych zdarzeń

G

Głębia ostrości

zakres odległości od płaszczyzny ostrości w kierunku do i od obiektywu, w którym fotografowane obiekty zostaną oddane na zdjęciu ostro

Głębia bitowa

liczba bitów za pomocą których zapisany jest pojedynczy piksel obrazu w plikach cyfrowych; decyduje o maksymalnej liczbie barw/odcieni szarości, które mogą być zapisane w pliku.

Gorąca stopka

złącze umożliwiające szybkie połączenie i komunikację aparatu z zewnętrzną lampą błyskową

H

Histogram zdjęcia

wykres słuplowy obrazujący statystyczny rozkład jasności luminancji lub barw składowych pikseli tworzących zdjęcie cyfrowe

HDR (HDRI)

(high dynamic range, high dynamic range image) technika tworzenia obrazów o bardzo dużym zakresie tonalnym, wykraczającym poza możliwości rejestracji matrycy/filmu, przekraczającym 4 stopnie ekspozycji, tworzonych przez sumowanie kilku zdjęć tego samego kadru wykonywanych w różnych warunkach ekspozycji; jednocześnie nazwa plików o bardzo dużej głębi bitowej zawierających dane pochodzące z kilku zdjęć tego samego kadru

I

ISO

patrz: czułość

Idiot camera

określenie potoczne najprostszego aparatu fotograficznego posiadającego wyłącznie automatyczny tryb pracy

ICC, profil

profil korekty barw monitora, drukarki, skanera lub aparatu fotograficznego, korygujący sposób prezentacji/zapisu barw przez dane urządzenie do norm określonej przestrzeni barw (zwykle sRGB).

J

Jasność

ogólna wartość intensywności światła zarejestrowana w określonym punkcie zdjęcia

JPEG (jpg)

format zapisu plików cyfrowych i jednocześnie najbardziej popularna metoda kompresji stratnej obrazów

K

Kadr

wycinek ogólnego obrazu, który jest zarejestrowany przez aparat fotograficzny; kadry na ogół mają kształt prostokąta lub kwadratu; również jedna klatka filmu analogowego

Kanał barw

w plikach cyfrowych - ta część informacji o jasności pikseli, która dotyczy jednej z barw podstawowych

Karta pamięci

wymienna, prostokątna lub kwadratowa karta wykonana z tworzywa sztucznego i elementów elektronicznych, w których zapisywane są pliki ze zdjęciami rejestrowanymi przez aparat cyforwy

Klisza fotograficzna

Zobacz: Film

Klonowanie

technika retuszu polegająca na kopiowaniu i przenoszeniu fragmentów zdjęcia w inne jego miejsce

Kolor

ogólne wrażenie wzrokowe, na które składa się barwa, nasycenie i jasność

Kompakt

zwarty aparat fotograficzny zazwyczaj z niewymiennym obiektywem

Kompresja

technika zmniejszania rozmiarów plików cyfrowych, w których zapisane jest zdjęcie; stratna wiąże się z nieodwracalną utratą części informacji i obniżeniem jakości zdjęcia; bezstratna nie powoduje straty jakości zapisywanego zdjęcia

Kontrast

różnice gęstości optycznej, w jakich zostaną odtworzone na obrazie różnice tonalne fotografowanego obiektu.

Koreks

urządzenie do wywoływania i utrwalania filmów światłoczułych

Kuweta

płaskie naczynie służące do wywoływania i utrwalania zdjęć w specjalnych roztworach

Krzywa korekty kolorów (jasności, nasycenia)

wykres przedstawiający zmianę barw, jasności lub nasycenia jaka została lub zostanie dokonana na pliku cyfrowym przez program do obróbki zdjęć

L

Lampa błyskowa

lampa zdolna do oświetlenia otoczenia aparatu fotograficznego w bardzo krótkim ale intensywnym błysku światła

Liczba przewodnia

miara zasięgu błysku lampy błyskowej; czym większa tym większy obszar może być skutecznie doświetlony przez lampę; dla danej czułości (ISO), LP = odległość (m) * przysłona (F); wyrażana w metrach

Lustrzanka

aparat fotograficzny, w którym można oglądać obraz w wizjerze bezpośrednio przez obiektyw; nazwa pochodzi od uchylnego lustra, które przed wykonaniem zdjęcia odbija obraz z obiektywu i przesyła go przez układ pryzmatów i soczewek na matówkę; rozróżniamy lustrzanki jedno-obiektywowe i dwuobiektywowe - w tych ostatnich lustro jest stałe, do obserwacji służy dodatkowy obiektyw

M

M

w aparatach cyfrowych : w pełni ręczny program wyboru warunków ekspozycji, w którym samemu ustala się przysłonę i czas ekspozycji

Makro (makrofotografia)

fotografia zbliżeniowa, w której obiekty rejestrowane są w skali 1:1 lub większej

Matryca światłoczuła

element elektroniczny występujący w aparatach cyfrowych, który przekształca docierający do niego z obiektywu obraz na serię sygnałów elektrycznych, które następnie przetwarzane są w plik cyfrowy za pomocą procesora obrazu

MS (memory stick)

jeden z rodzajów karty pamięci stosowany w aparatach firmy Sony

Migawka

urządzenie mechaniczne w aparatach fotograficznych, które decyduje o czasie ekspozycji, poprzez otwieranie i zamykanie dostępu światła do elementu światłoczułego (filmu lub matrycy); rozróżniamy dwa rodzaje migawki mechanicznej: centralną i szczelinową, ta ostatnia może mieć przebieg poziomy (już w zasadzie niestosowana) lub pionowy; bywa też migawka elektroniczna, stosowana z reguły w aparatach kompaktowych - matryca jest cały czs oświetlona, jedynie odczyt sygnału następuje przez określony czas

Monopod

statyw, który ma tylko jedną nogę

N

Nasycenie

stopień intensywności kolorów mierzony przewagą jednej z barw podstawowych tworzących barwę do pozostałych barw

Negatyw

zdjęcie lub film złożony z barw dopełniających, lub o odwróconej jasności, względem naturalnego obrazu; z negatywu przez naświetlanie przezeń papieru fotograficznego można uzyskać obraz właściwy, czyli pozytyw

Niedoświetlenie

sytuacja, w której na zdjęciu występują ciemne obszary nie zawierające informacji, wynikające z faktu, że do elementu światłoczułego dotarło za mało światła aby poprawnie zarejestrować obraz

O

Obiektyw

zestaw soczewek, w obudowie, przez który przechodzi światło tworzące obraz rejestrowany przez aparat

Odbitka

kopia zdjęcia wykonana przez naświetlanie przez negatyw papieru fotograficznego; zdjęcie papierowe otrzymane w fotolabie lub przy pomocy drukarki fotograficznej, z pliku cyfrowego

Ogniskowa

odległość optycznego środka obiektywu od punktu, w którym skupione zostaną równoległe promienie świetlne przechodzące przez obiektyw

Ostrość

jakość odwzorowywania krawędzi i drobnych detali na zdjęciu

P

P

w aparatach cyfrowych półautomatyczny program doboru warunków ekspozycji, w ramach którego wybiera się jedną z par wartości: czas naświetlania / przysłona, z których wszystkie teoretycznie powinny dawać poprawnie naświetlone zdjęcie

Panorama

obraz tworzony poprzez sklejenie krawędziami kilku zdjęć

Panoramowanie

podążanie obiektywem za ruchomym obiektem w trakcie wykonywania zdjęcia po to aby wyszedł on ostro na poruszonym tle

Pejzaż

zdjęcie przedstawiające ogólny widok otoczenia bez szczególnego koncentrowania się na jednym obiekcie

Perspektywa

sposób odwzorowywania trójwymiarowej przestrzeni na płaskim zdjęciu, poprzez takie ujęcie aby było widać obiekty o ostrych, zbiegających się do jednego punktu w kadrze krawędziach; lub aby na zdjęciu występował ciąg podobnych obiektów prowadzący wzrok widza "w głąb" obrazu

Piksel

pojedynczy, najmniejszy możliwy, kwadratowy lub prostokątny fragment obrazu zapisanego cyfrowo; pojedynczy piksel może mieć tylko jedną barwę, jasność i nasycenie; obrazy cyfrowe tworzone są z pikseli tak jak obrazy mozaikowe są tworzone z pojedynczych kamyków

Portret

zdjęcie, którego głównym tematem jest pojedynczy człowiek

Powiększalnik

urządzenie składające się z lampy umieszczonej nad stolikiem, które służy do naświetlana papieru fotograficznego przy produkcji odbitek z negatywów

Pozytyw

zdjęcie lub slajd o jasności i kolorystyce odpowiadającej rzeczywistości; patrz też negatyw

Procesor obrazu

urządzenie elektroniczne w aparatach cyfrowych, które przekształca sygnały elektryczne z matrycy światłoczułej w plik cyfrowy, w którym zapisane jest zdjęcie

Prześwietlenie

sytuacja, w której na zdjęciu występują białe plamy nie zawierające informacji o obrazie, wynikające z faktu, że do elementu światłoczułego dotarło za dużo światła aby poprawnie zarejestrować obraz

Przestrzeń barw

zakres wszystkich barw, które mogą być zapisane przy określonej głębi bitowej i wyborze określonych barw podstawowych

Przysłona

urządzenie mechaniczne, które zasłania część otworu obiektywu, dzięki czemu można regulować ilość światła docierającą do wnętrza aparatu oraz sterować => głębią ostrości

Punkt pomiaru ostrości

fragment obrazu, który autofocus aparatu wykorzystuje do ustalenia ostrości zdjęcia

R

RAW

format zapisu cyfrowego obrazu, w którym aparat zapisuje surowe dane z matrycy światłoczułej bez dokonywania kompresji stratnej ani żadnej innej formy przetwarzania obrazu

Redukcja szumów

operacja przetwarzania obrazu prowadząca do usunięcia z niego zakłóceń elektronicznych powstałych na skutek elektronicznego przetwarzania obrazu

Retusz

zespół czynności na zdjęciu, służący usunięciu z niego niepożądanych obiektów

RGB

jedna z przestrzeni barw, w której kolory są komponowane z trzech podstawowych barw: czerwonej (red), zielonej (green) i niebieskiej (blue)

Rybie oko

obiektyw o bardzo krótkiej ogniskowej, w którym skrajnie szeroki kąt widzenia (180 °) okupiony jest silną kołową, dystorsją geometryczną

S

S

w aparatach cyfrowych : półautomatyczny program wyboru warunków ekspozycji, w którym ustala się ręcznie czas naświetlania a aparat sam dobiera wartość przysłony

SD (secure digital)

jeden z formatów kart pamięci - najpopularniejszy w aparatach kompaktowych i amatorskich lustrzankach cyfrowych

Soczewka

blok przezroczystego materiału (szkła lub tworzywa sztucznego) uformowany w taki sposób, że skupia lub rozprasza przechodzące przez nie światło; podstawowy element konstrukcyjny obiektywów fotograficznych

Skaner

urządzenie służące do zamiany obrazów analogowych na postać cyfrową - wynik można wydrukować lub zapisać w pamięci komputera

Stabilizacja obrazu

mechanizm wbudowany w aparat lub obiektyw, który stara się zapobiegać wykonywaniu zdjęć "poruszonych" poprzez wymuszanie drobnych ruchów soczewek lub matrycy światłoczułej, skierowany przeciwnie do kierunku ruchu aparatu w trakcie wykonywania zdjęcia

Statyw

urządzenie służące do mocowania aparatu w stabilnej pozycji

Stopień ekspozycji (EV - Exposure Value (ang.))

ogólna miara warunków ekspozycji, w której wyskalowane są światłomierze fotograficzne

Szum

zakłócenia w postaci drobnych plamek (ziarna) widoczne na zdjęciu, które nie występowały w naturze lecz są skutkiem wzmocnienia obrazu z matrycy światłoczułej lub struktury kliszy fotograficznej; patrz: ziarno

Ś

Światłomierz

urządzenie do pomiaru intensywności padającego światła wbudowane w aparat fotograficzny lub niezależne od niego

T

Teleobiektyw

obiektyw o długiej ogniskowej (z reguły ponad 100mm) służący do wykonywania zdjęć z dużej odległości

Tripod

statyw, który ma trzy nogi

TTL

(through the lens) system pomiaru ostrości i warunków oświetleniowych bezpośrednio przez obiektyw aparatu a nie za pośrednictwem zewnętrznych czujników

U

Utrwalanie

proces wymywania z filmu lub papieru fotograficznego zbędnego materiału światłoczułego z pozostawieniem tego, który uległ rozkładowi w wyniku wywoływania; w rezultacie uzyskuje się film lub zdjęcie, które można trwale przechowywać bez ryzyka zaświetlenia

W

Wizjer

przyrząd optyczny umożliwiający podgląd kadru przed jego zarejestrowaniem

Wężyk spustowy

urządzenie mechaniczne w postaci cienkiej linki za pomocą którego można zwalniać migawkę bez dotykania aparatu. W aparatach cyfrowych przewody elektryczne - umieszczonym na ich końcu przyciskiem można włączyć AF i wyzwolić migawkę

Winietowanie

zjawisko nierównego naświetlenia powierzchni zdjęcia wynikające zwykle z wad konstrukcji obiektywu

Wywołanie

proces chemiczny, w wyniku którego utajony obraz na filmie lub papierze fotograficznym ulega pełnemu ujawnieniu

Wyzwalacz

urządzenie mechaniczne lub częściej mechaniczno/elektroniczne uruchamiające i kontrolujące działanie migawki aparatu

X

xD

format kart pamięci stosowanych głównie w aparatach Olympus i Fujifilm

Z

ziarno

struktura analogowych materiałów fotograficznych, widoczna w powiększeniu po postacią drobnych kryształków - ziarna; patrz: szum

zoom

obiektyw o zmiennej ogniskowej