Linux - wprowadzenie/Smaczki Linuksa

Smaczki Linuksa

Linuks i GNU

Pomimo tego, że powstało wiele implementacji Linuksa, w każdej dystrybucji znajdziesz wiele podobieństw, chociażby dlatego, że system Linuks jest pudełkiem zawierającym pakiety, które możesz dowolnie grupować, aby dostosować go do swoich potrzeb. Instalacja systemu to dopiero początek długiej znajomości. W chwili, gdy zauważysz, że masz całkiem przyjemny system, Linuks zacznie stymulować twoją wyobraźnie i kreatywność, dzięki czemu im bardziej będziesz zdawał sobie sprawę z tego, jakie siły drzemią w twoim systemie, tym bardziej będziesz chciał zwiększyć jego możliwości.

Linuks może zachowywać się różnie w zależności od twojej dystrybucji, twojego sprzętu oraz twojego gustu, lecz podstawy z których budowane są wszystkie graficzne oraz pozostałe interfejsy są takie same. Linuks bazuje na narzędziach GNU (GNU's Not UNIX), które dostarczają wiele standardowych narzędzi do utrzymywania oraz używania systemu. Wszystkie programy GNU są typu OpenSource, więc mogą zostać zainstalowane na każdym komputerze. Większość dystrybucji oferuje prekompilowane pakiety, takie jak RPM w systemie RedHat, czy pakiety Debiana (zwane także deb lub dpkg), więc nie musisz być programistą, aby zainstalować paczkę na swoim systemie. Jednak jeżeli nim jesteś i lubisz samodzielnie wykonywać zadania, będziesz jeszcze bardziej zachwycał się Linuksem, ponieważ większość dystrybucji dostarcza kompletny zestaw narzędzi programistycznych, pozwalających zainstalować nowy program kompilując jego kod źródłowy. Ten sposób pozwala na zainstalowanie oprogramowania, które nie jest dostępne w prekompilowanej wersji odpowiedniej dla twojego system.

Lista najczęściej używanych programów GNU:

• Bash: powłoka systemowa,
• GCC: kompilator języka C,
• GDB: debbuger,
• Coreutils: zestaw podstawowych usług, takich jak ls, cat, chmod,
• Findutils: do wyszukiwania plików,
• Fontutils: do konwertowania fontów z jednego formatu na drugi, lub do tworzenia nowych
• The GIMP: program graficzny,
• Gnome: środowisko graficzne,
• Emacs: potężny edytor,
• Ghostscript oraz Ghostviwe: interpreter oraz graficzna przeglądarka plików PostScript,
• GNU Photo: oprogramowanie do interakcji z kamerami cyfrowymi,
• Octave: język programowania, który umożliwia przeprowadzania obliczeń numerycznych oraz przetwarzanie obrazów,
• GNU SQL: relacyjna baza danych
• Radius: zdalna identyfikacja,
• ...

Wiele komercyjnych aplikacji jest także dostępnych na Linuksa. Informacje na temat tych pakietów znajdziemy w ich dokumentacji. Na stronach tego podręcznika omówimy tylko darmowe oprogramowanie, które, w większości wypadków, dostępne jest na licencji GNU.

Aby zainstalować brakujący lub nowy pakiet będziesz potrzebował czegoś w rodzaju menedżera programów. Najbardziej popularne implementacje obsługują pakiety RPM oraz dpkg. RPM jest to skrót RedHat Package Manager, który, pomimo tego, że tego nie sugeruje, jest używany w wielu dystrybucjach. Dpkg oznacza 'System zarządzania pakietami Debiana' (Debian package management system), który używa interfejsu apt-get, mogącego zarządzać także pakietami RPM. Novell Ximian Red Carpet jest zewnętrznym menadżerem wyposażonym w edytor graficzny. Inni sprzedawcy oprogramowania mogą stosować własne procedury instalacji, czasami wykorzystując oprogramowanie podobne do InstallShield stosowanego na platformie MS Windows oraz innych. Kiedy poznasz Linuksa prawdopodobnie będziesz korzystał z jednego lub kilku tego rodzaju programów.

GNU/Linuks

Jądro Linuksa (szkielet twojego systemu, zobacz w sekcji 3.2.3.1), pomimo tego, że używa takiej samej licencji jak oprogramowanie GNU, nie jest częścią projekt GNU. Większość głównych usług oraz narzędzi deweloperskich (ciało twojego systemu, które nie są specyficzne dla Linuksa zostały wzięte z GNU. Ponieważ każdy system musi mieć jądro oraz minimalny zestaw usług, niektórzy twierdzą, że powinien nazywać się GNU/Linuks.

Którą dystrybucję powinienem wybrać?

Biorąc pod uwagę instalację najważniejszym czynnikiem jest twój sprzęt. Skoro każda dystrybucja zawiera podstawowe pakiety i może być tak, aby sprostać każdemu wymaganiu (ponieważ wszystkie używają tego samego jądra), musisz tylko sprawdzić czy dystrybucja uruchomi się na twoim komputerze. Przykładowo: LinuxPPC został zaprojektowany dla Apple oraz pozostałych komputerów PowerPC i nie uruchomi się na standardowej architekturze PC – x86. LinuxPPC działa na nowych Macach, jednak nie możesz go użyć na tych starszych z archaiczną architekturą. Kolejnym ciekawym przykładem może być sprzęt firmy Sun, który może być zbudowany na starej architekturze SPARC CPU lub na nowszej ULTRA SPARC – obie wymagają różnych wersji Linuksa.

Niektóre dystrybucje są optymalizowane pod konkretne procesory, np. pod procesor Athlon, a pomimo tego będą przyzwoicie działać na procesorach 486, 586, 686. Niektóre dystrybucje przeznaczone dla konkretnych procesorów mogą działać niestabilnie, ponieważ są testowane przez nielicznych.

Większość dystrybucji Linuksa oferuje zestaw programów dla komputerów PC wraz ze specjalnymi pakietami zawierającymi jądro optymalizowane pod architekturę x86. Są one bardzo szczegółowo testowane oraz solidnie utrzymywane, skupiając się na zaufanej implementacji serwera oraz prostej instalacji i aktualizowaniu. Przykładami są Debian, Ubuntu, Fedora, SuSE oraz Mandriva, które są zdecydowanie najpopularniejszymi dystrybucjami i są uznawane za proste w użyciu dla początkującego, jednocześnie nie blokując bardziej doświadczonym wycisnąć z systemu więcej. Linuks działa także na laptopach i średniej wielkości serwerach. Sterowniki dla nowego sprzętu są dołączane dopiero po długich testach, co przekłada się na stabilność systemu.

Gdy w jednym systemie standardowym środowiskiem graficznym może być GNOME, to inny może oferować KDE. Generalnie, zarówno GNOME jak i KDE są dostępne dla wszystkich głównych dystrybucji. Inne menedżery są dostępne dla bardziej zaawansowanych użytkowników.

Standardowy proces instalacji pozwala nam wybrać pomiędzy kilkoma rodzajami instalacji, takimi jak stacja robocza, gdzie wszystkie wykorzystywane na co dzień oraz w programowaniu są instalowane, czy jako instalacja serwera, gdzie można wybrać różne usługi sieciowe. Eksperci mogą podczas procesu instalacji zainstalować dowolną kombinację pakietów.

Celem tego poradnika jest dopasować się do wszystkich dystrybucji. Dla twojej własnej wygody będzie jednak lepiej jak, jako początkujący, skorzystasz z jednej z głównych dystrybucji, która wspiera najbardziej powszechny sprzęt oraz aplikacje. Poniższe są bardzo dobre:

• Ubuntu
• Fedora Core
• Debian
• SuSE Linux
• Mandriva (dawne MadrakeSoft)
• Knoppix: system operacyjny uruchamiany bezpośrednio z płyty CD, nie musisz nic instalować