Microsoft Windows NT/Usługi

Choć tego nie widzimy, nawet przy całkowicie czystym pulpicie system wykonuje bardzo dużo pracy. W tle ciągle pracuje kilkanaście aplikacji oraz procesów, dla których istnieje jedna nazwa: usługi. Zarządzanie nimi będzie właśnie tematem niniejszego rozdziału.

Czym jest usługa?

Większość aplikacji uruchamiamy w systemie operacyjnym ręcznie i obsługujemy za pomocą pewnego rodzaju interfejsu. Istnieje jednak pewna grupa programów całkowicie automatycznych, które potrafią wykonywać swoją pracę bez naszej ingerencji. Ich zadaniem jest najczęściej monitorowanie stanu systemu oraz zagrożeń lub udostępnianie pewnych zasobów innym użytkownikom i aplikacjom. Takie aplikacje i procesy nazywamy usługami.

Usługi obecne są jedynie w systemach z gałęzi NT, tj. Windows NT, 2000 oraz XP a także windows 2003 server. Dostępne w systemie narzędzie administracyjne jest bardzo wygodne i umożliwia sprawowanie kontroli nad aktualnie pracującymi w tle aplikacjami.

Oprócz usług będących częścią systemu operacyjnego, w ten sam sposób mogą pracować firewalle oraz antywirusy (niestety także wirusy). Jest on także preferowany przez programy-serwery, np. Apache (WWW).

Zarządzanie usługami

Narzędzie zarządzania usługami zlokalizowane jest w Panelu Sterowania w pozycji "Narzędzia administracyjne" pod nazwą "Usługi".

Menedżer usług jest listą wszystkich usług zainstalowanych aktualnie w systemie. Pokazany jest przy nich ich aktualny status, sposób uruchamiania oraz opis, co dana usługa robi. Z powodu długości najczęściej nie będzie mieścić się on w kolumnie. Aby uzyskać go w przystępniejszej formie, klikamy na daną usługę, a pełen opis pojawia się na lewo od listy.

Po kliknięciu prawym przyciskiem na wybranej usłudze, możemy wykonać na niej kilka operacji, m.in. uruchomić ją, zatrzymać albo zrestartować. Wybór opcji "Właściwości" spowoduje ukazanie się okna, w którym możemy modyfikować wszystkie parametry działania wybranej usługi. Na pierwszej zakładce widać ścieżkę do aplikacji obsługującej daną usługę oraz przyciski do jej uruchamiania bądź zatrzymywania. Jeżeli usługa jest wyłączona, możemy w wierszu "Parametry" sprecyzować dodatkowe parametry jej uruchomienia.

Na zakładce "Logowanie" określane są procedury bezpieczeństwa. Normalnie usługi uruchamiane są na prawach aktualnie zalogowanego użytkownika, tj. mają dostęp do tych samych plików i folderów, co on. Wybierając pozycję "To konto", wskazujemy użytkownika, w imieniu którego dana usługa ma się bezwzględnie uruchamiać. Dzięki temu może uzyskać dostęp do danych niedostępnych dla zalogowanych użytkowników. Opcja ta przydaje się, jeżeli stanowisko komputerowe jest współużytkowane przez wielu ludzi posiadających na nim własne konta. Podobnie, jak w systemach z rodziny Unix, możemy wtedy utworzyć dedykowanych użytkowników specjalnych dla każdej z usług i dać im dostęp do katalogów, których one potrzebują. Dzięki temu zwiększymy bezpieczeństwo, ponieważ nie trzeba ich będzie udostępniać także kontom osób fizycznych, które mogą uszkodzić znajdujące się w nich dane.

W pewnych sytuacjach usługi mogą generować błędy. Jeżeli komputer ma być uruchomiony możliwie jak najdłużej lub też całą dobę, możemy skorzystać z trzeciej zakładki ("Odzyskiwanie"), aby ustalić, jakie akcje ma podejmować system operacyjny w wypadku stwierdzenia błędów w działaniu usługi. Dostępne akcje to:

• Nie podejmuj żadnej akcji - błąd jest ignorowany.
• Uruchom usługę ponownie - restartuje usługę. Dodatkowe parametry definiują, po ilu minutach od stwierdzenia kłopotów ma być dokonany restart oraz kiedy wykonywać czyszczenie licznika błędów.
• Uruchom program - w sekcji "Uruchamianie programu" możemy ustalić, jaka aplikacja ma się uruchomić w odpowiedzi na błąd usługi. Aby dołączyć do komendy startowej liczbę błędów, zaznaczamy pole "Dołącz liczbę błędów na końcu wiersza polecenia".
• Uruchom ponownie komputer - restart całego stanowiska. Klikając na aktywny przycisk "Opcje ponownego uruchamiania komputera" ustalamy, po jakim czasie restart ma być wykonany oraz jaka wiadomość ma być wysyłana do pozostałych komputerów w sieci. Możemy za jej pomocą powiadomić innych, że nasze stanowisko będzie chwilowo nieczynne z powodu problemów z działaniem jednej z usług.

Dobra konfiguracja działających w systemie usług jest szczególnie istotna, kiedy dany komputer pełni bardzo istotną rolę, np. w systemie informatycznym firmy (serwer danych/usług). Powinien wtedy automatycznie reagować na pojawiające się problemy oraz zapewniać większy poziom bezpieczeństwa poprzez wydzielenie usługom specjalnych użytkowników o odpowiednich prawach.