Wikibooks

Ministrant/Szaty liturgiczne

< Ministrant

Szaty liturgiczne podkreślają specjalną rolę kapłana oraz posługujących.

Ministrant

edytuj

Ministrant jest osobą, która posługuje przy ołtarzu: dzwoni dzwonkami i gongami, podaje chleb i wino, podtrzymuje patenę w czasie komunii świętej, dlatego też posiada swój strój. W jednych parafiach jest to komża i pelerynka, a w innych sutanela. Sutanela składa się z sutanny ministranckiej, komży i peleryny. Niekiedy ministranci zakładają welon, aby nie trzymać insygniów biskupich gołymi rękoma.

Pojęcia związane z ubiorem ministranta:

Komża

Krótka, biała szata o szerokich rękawach. Pierwotnie była używana w chórach, podczas liturgii godzin. Dopiero od XIV w. może być stosowana we wszystkich czynnościach liturgicznych, dla których nie wymaga się alby. Symbolizuje czystość duszy.

Kołnierz/pelerynka

Jest nakładany na komżę, w kolorze liturgicznym. W niektórych parafiach niezależnie od kolorów liturgicznych jest zielony, fioletowy lub czerwony.

Sutanna ministrancka

Używana już bardzo rzadko w parafiach i stosowana w czasie ważnych świąt (zazwyczaj na Wielkanoc, ale także na Triduum Paschalne oraz Pasterkę).

Welon

Biała szeroka chusta, nakładana kapłanowi na plecy. Używana przez ministrantów do trzymania mitry (infuły) lub pastorału, tak by nie dotykać insygniów gołymi rękami.

  •  
    Sutanela
  •  
    Peleryna ministrancka

Lektor

edytuj

Lektor jest osobą świecką odczytującą lekcje. W przypadku braku diakona może też śpiewać psalm responsoryjny i wypowiadać wezwania w modlitwie powszechnej. W czasie procesji na wejście dodatkowo może wnieść ewangeliarz. Jego podstawowym strojem jest alba i cingulum.

Pojęcia związane z ubiorem lektora:

Alba

Szata o długich rękawach, sięgająca do kostek. Wywodzi się ze starożytnej tuniki, pierwotnie sporządzana z lnu, a współcześnie z innych tkanin szlachetnych. Nazwa pochodzi od łacińskiego "albus" co znaczy "biały". Symbolizuje czystość duszy.

Cingulum

Sznur do przewiązywania alby w pasie. Symbolizuje związanie pokus ludzkich.

  •  
    Anglikański duchowny w albie
  •  
    Anglikański duchowny w albie, stule i cingulum

Diakon

edytuj

Diakon jest osobą po święceniach diakonatu. Diakon jest jednym z trzech stopni święceń kapłańskich. Diakon nie ma zastępować kapłana w trakcie jego nieobecności, lecz wspierać go w posługiwaniu przy ołtarzu. Diakon posługuje przy kielichu i kapłanie, rozdaje komunię i może pomagać w rozdawaniu komunii świętej.

Pojęcia związane z ubiorem diakona:

Stuła

Długa szeroka szarfa. Diakon nosi stułę jak szarfę opadającą z lewego ramienia na prawy bok i tam spiętą.

Dalmatyka

Podobna do ornatu (różni się tym że dalmatyka ma rękawy a ornat nie) wierzchnia ozdobna szata noszona podczas Mszy Św. przez Diakona w takim samym kolorze jak strój głównego celebransa. Jest strojem liturgicznym od IX wieku. Zakłada się ją na albę i stułę, która jest przewieszona ukośnie.

  •  
    Diakon

Kapłan

edytuj

Kapłan jest osobą, której udzielono święcenia kapłańskie, i najważniejszą osobą w liturgii. To on jej przewodniczy, odczytuje teksty Ewangelii i rozdaje komunię świętą. Kapłan zazwyczaj w dzień powszedni ubiera czarną sutannę z szeregiem guzików, białą koloratkę i pektorał. W trakcie Mszy świętej zakłada ornat, stułę, albę oraz humerał. Natomiast w trakcie procesji przybiera kapę oraz welon, gdy odprawia błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem. Strój noszony przez zakonników nazywamy habitem.

Pojęcia związane z ubiorem kapłana:

Sutanna

Szata do kostek, której kolor zależny jest od godności.

Habit <br /.

Rodzaj sutanny noszony przez zakonników.

Humerał

Prostokątna, biała chusta nakładana na szyję i ramiona pod albę. Wywodzi się od chusty noszonej przez ludzi wysokiego stanu. Symbolizuje czystość myśli kapłana. Chroni przed potliwością oraz zakrywa ubranie.

Stuła

U kapłana zawieszona na szyi i opadająca swobodnie z przodu. Symbol świętej władzy kapłana. Noszona podczas nabożeństw, spowiedzi oraz Mszy Św.

Ornat

Wierzchnia szata bogato zdobiona, haftowana. Wywodzi się od rzymskiej szaty, będącej rodzajem płaszcza bez rękawów. Od XIII w. ornat jest rozcinany po bokach, aby nie krępować ruchów celebransa. Noszony w czasie Mszy Świętej.

Kapa

Wierzchnia szata, używana pierwotnie podczas procesji, obecnie także w uroczystej liturgii godzin, podczas nabożeństw z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i do udzielania sakramentów poza Mszą świętą.

Welon

Szeroki szal używany podczas przenoszenia i błogosławieństwa monstrancją z Najświętszym Sakramentem.

Koloratka

Biały, sztywny kołnierzyk, który noszą duchowni katoliccy.

Pektorał

Chrześcijański ozdobny krzyż, noszony przez księży.

  •  
    Zakonnik w habicie
  •  
    Humerał
  •  
    Stuła
  •  
    Ornat
  •  
    Kapa
  •  
    Welon, bursa i manipularz
  •  
    Ksiądz w koloratce
  •  
    Pektorały poznańskich biskupów i arcybiskupów

Biskup

edytuj

Biskup jest osobą posiadająca pełne święcenia duchowne. Charakterystycznym elementem każdego biskupa są piuska, mitra, pastorał i pierścień. Jak każdy duchowny, biskup ubiera tradycyjne szaty.

Pojęcia związane z ubiorem i insygniami biskupa:

Piuska

Mała czapeczka w kolorze purpurowym dla zwykłych biskupów, różowym dla arcybiskupów, czerwonym dla kardynałów i białym dla papieża, noszona na głowie.

Mitra

Spiczaste nakrycie głowy z dwoma paskami z tyłu.

Pastorał/bakulus

Jest to laska trzymana w ręce przez biskupa.

  •  
    Jan Paweł II w piusce
  •  
    Biskup Henryk Hoser w mitrze
  •  
    Pastorał łaciński

Kolory szat

edytuj

W zależności od okresu liturgicznego kapłani (stuła, ornat), diakoni (stuła, dalmatynka) i ministranci (sutanna, kołnierz) noszą różne kolory szat. Kolory szat liturgicznych można sprawdzić w specjalnym kalendarzu, który znajduje się w każdej zakrystii (nie musicie uczyć się ich na pamięć, podaliśmy je tylko, żebyście mieli podstawowe informacje na ten temat). W przypadku odprawiania mszy niedzielnej w sobotę wieczorem należy sprawdzić kolor szat liturgicznych na niedzielę, a nie sobotę.

Biały

Kolor radości, wesela, czystości, niewinności, radości, światła

  • Śluby i chrzty
  • Okres Bożego Narodzenia
  • Okres Wielkanocny
  • Uroczystość Wszystkich Świętych
  • Święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki
  • Święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny
  • Wspomnienia świętych Aniołów
  • Wspomnienia świętych i błogosławionych niebędących męczennikami
  • Wspomnienie św. Jana Chrzciciela
  • W święta św. Jana Ewangelisty
  • Święto Katedry św. Piotr i nawrócenia św. Piotra
Czerwony

Kolor ognia, krwi, miłości, walki, męczeństwa, ognistych języków Ducha Świętego

  • Uroczystości
  • Wspomnienia świętych męczenników
  • W Niedzielę Palmową
  • W Wielki Piątek
  • Niedziela Zesłania Ducha świętego
  • Msze ku czci Męki Pańskiej
  • Główne święta Apostołów Ewangelistów za wyjątkiem uroczystości św. Jana Apostoła
Fioletowy

Kolor pokuty i żałoby

  • Adwent
  • Wielki Post
Czarny

Kolor żałoby, pokuty, jednak może być zastąpiony kolorem fioletowym.

  • Dzień Zaduszny
  • Pogrzeby
Zielony

Kolor życia, nadziei, młodości, odrodzenia, sprawiedliwości

  • Niedziele i dni powszednie okresu zwykłego
Różowy

Kolor radości z bliskości Pana i przerwy w dyscyplinie pokutnej

  • III Niedziela Adwentu (niedziela Gaudete)
  • IV Niedziela Wielkiego Postu (niedziela Laetare)


Źródło: „https://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Ministrant/Szaty_liturgiczne&oldid=238192”