Poradnik harcerski/Ustrój Polski

Ustrój polityczny

W 1997 roku doszło do uchwalenia obecnie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Reguluje ona kwestie ustrojowe związane z funkcjonowaniem państwa. Polska jest demokracją parlamentarną, opierającą się na trójpodziale władzy, polegającym na oddzieleniu funkcji polegających na pełnieniu funkcji ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych. Władzę ustawodawczą pełni parlament składający się z Sejmu (zasiada w nim 460 posłów) i Senatu (zasiada w nim 100 senatorów) wybieranego w bezpośrednich, powszechnych, równych i tajnych wyborach na czteroletnią kadencję. Głównym zadaniem parlamentu jest uchwalanie ustaw oraz umów międzynarodowych. Na czele Sejmu i Senatu stoją marszałkowie, natomiast posłowie i senatorowie mogą zrzeszać się w kluby parlamentarne (co najmniej 15 osób) i koła (3 osoby). Prawo tworzenia ustaw i poddawania ich pod głosowanie (ale nie ich uchwalania) mają prezydent, rząd, Senat, co najmniej 15 posłów, komisje sejmowe oraz grupy 100 tys. obywateli. Tak przygotowany projekt ustawy trafia pod głosowania, kolejno, Sejmu i Senatu. By ostatecznie wszedł w życie jako obowiązujące prawo wymagany jest podpis Prezydenta RP. Nad zgodnością ustaw z konstytucją czuwa Trybunał Konstytucyjny. Organami władzy wykonawczej są Prezydent RP oraz Rada Ministrów z Premierem na czele. Prezydent wybierany jest na pięcioletnią kadencję, a zwycięzcą zostaje osoba, która otrzyma więcej niż połowę głosów. Funkcja prezydenta może być sprawowana przez jedną osobę maksymalnie przez dwie kadencje. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa, zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji. Prezydent ma prawo do podpisywania ustaw uchwalanych przez Sejm oraz stosowanie wobec nich weta, ratyfikowania umów międzynarodowych, powoływania sędziów, nadawania obywatelstwa i stosowania prawa łaski. W wykonywaniu obowiązków pomaga prezydentowi Rada Bezpieczeństwa Narodowego oraz Kancelaria Prezydenta RP. Posiedzenia Prezydenta wraz z Radą Ministrów w sprawach szczególnie ważnych dla Państwa nazywane są Radą Gabinetową. Rada Ministrów (rząd) jest kolejnym organem władzy wykonawczej. W jej skład wchodzą: premier (Prezes Rady Ministrów), wicepremierzy, ministrowie oraz przewodniczący komitetów. Rada Ministrów ma prawo wydawania rozporządzeń, tworzenia i poddawania pod głosowania ustaw, w tym ustawy budżetowej. Władzę sądowniczą pełnią w Polsce: Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny, sądy powszechne, rejonowe, okręgowe, apelacyjne, wojskowe, administracyjne. Sądy działają w oparciu o uchwalone prawo. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej, a sędziowie nie mogą należeć do partii politycznych i związków zawodowych. Zadaniem sądów jest orzekanie w sprawach z zakresu prawa karnego, cywilnego i administracyjnego.