Prawo karne/Formy stadialne

Przestępstwo jest procesem rozciągniętym w czasie. Przestępne zachowanie sprawcy może z rożnych powodów zakończyć się przed dojściem do etapu ostatniego (dokonania), niemniej nawet wtedy może być ono zagrożone karą. Nauka prawa karnego wyróżnia cztery podstawowe etapy popełnienia przestępstwa:

• zamiar (np. postanawiam zabić pana X);
• przygotowanie (np. konstruuję bombę zegarową);
• usiłowanie (np. podkładam ją pod rowerem pana X i włączam zegar);
• dokonanie (np. pan X ponosi śmierć w wyniku wybuchu).

Formami stadialnymi przestępstwa są zawsze dokonanie i usiłowanie. W przypadku niektórych typów przestępstw karalne są także czynności przygotowawcze. Formą stadialną przestępstwa nie jest nigdy przestępny zamiar, zgodnie z zasadą cogitationis poenam nemo patitur (nie godzi się karać za myślenie) - pamiętajmy, że zgodnie z definicją przestępstwa, musi ono być czynem.

Przygotowanie

Zgodnie z definicją ustawową w art. 16 § 1 KK, przygotowanie polega na podjęciu czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego, jesli sprawca podejmuje je w celu popełnienia takiego czynu.

Czynności przygotowania mogą przybrać:

• formę rzeczową, z która mamy do czynienia, gdy sprawca:
  • uzyskuje lub przysposabia (tzn. dokonuje zmian i przeróbek uzdatniających przedmiot do popełnienia przestępstwa za jego pomocą) środki do popełnienia przestępstwa;
  • zbiera informacje;
  • sporządza plan działania (ponieważ jednak myślenie nie może być karalne, zbieranie informacji i sporządzanie planu musi być uzewnętrznione i dostrzegalne dla innych);
• formę personalną, która polega na wejściu z inną osobą (osobami) w porozumienie, którego przedmiotem jest wspólne popełnienie przestępstwa (w szczególności: podjecie decyzji i podział ról).

Warto przy tym zaznaczyć, że przygotowanie jest zawsze działaniem, nie może polegać na zaniechaniu. Karalność przygotowania. Przygotowanie jest najbardziej odległym od dokonania i z tego powodu jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi, tj. w przypadku przygotowań do wojny napastniczej, ludobójstwa, zamachu stanu, zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych, przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, przygotowania do fałszerstwa pieniędzy lub dokumentu, oraz dezercji i samouszkodzenia ciała przeanalizowanych w części wojskowej KK. Dobrowolne odstąpienie od przygotowania jest okolicznością uchylającą karalność.

Usiłowanie

Od strony podmiotowej: zamiar popełnienia czynu zabronionego

Od strony przedmiotowej: zachowanie zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu i brak dokonania

Przygotowanie

Od strony podmiotowej: działanie w celu popełnienia czynu zabronionego

Od strony przedmiotowej: podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania

Powrót do spisu treści