Prawo karne/Funkcje prawa karnego
Prawo karne spełnia funkcje m.in.
- sprawiedliwościową
- ochronną
- gwarancyjną
- kompensacyjną (naprawczą)
- prewencyjną
Prawo karne w swej funkcji sprawiedliwościowej ma służyć zaspokojeniu poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej, oraz rodziny ofiary i jej grupy społecznej poprzez ukaranie sprawcy. Funkcja ochronna patrzy w przyszłość, czyli odpowiada na pytanie: po co stosujemy karę? Zadaniem prawa karnego jest ochrona dóbr prawnych, czyli wartości, które pozostają pod ochroną prawa. Mają one charakter najcenniejszy, wiążąc się w większości z takimi pojęciami jak życie, wolność, zdrowie, bezpieczeństwo, mienie, dobro itp. Funkcja gwarancyjna pozwala na określenie, jakie czyny są zabronione pod groźbą kary, jakie kary grożą za popełnienie czynu danego typu i jakie są zasady odpowiedzialności karnej. Ma zabezpieczać przed tym, aby nikt niewinny nie został pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Z założenia prawo karne gwarantuje zatem, że osoba, która nie dopuściła się czynu zabronionego, nie zostanie pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Coraz wyraźniej podkreśla się rolę funkcji kompensacyjnej prawa karnego. Odnosi się ona do potrzeby naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu przez sprawcę przestępstwa. Stąd sądy często kierują sprawę do mediacji, a wyrokując nakładają na sprawcę środek karny obowiązku naprawienia szkody. Funkcja prewencyjna to oddziaływanie prawa karnego, poprzez jego stosowanie, na sprawcę przestępstwa (prewencja indywidualna) oraz na społeczeństwo (prewencja generalna). W obu przypadkach mamy do czynienia z ujęciem negatywnym prewencji - odstraszeniem sprawcy i społeczeństwa od popełniania przestępstw przez zastosowanie przewidzianej prawem sankcji - oraz jej aspektem pozytywnym, czyli wzmacnianiem w odbiorze społecznym poczucia obowiązywania i skutecznego egzekwowania norm prawa karnego.