Prawo karne/Zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia
Przestępstwo opisane w art. 289 § 1 KK polega na zaborze pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia. Różni się ono od kradzieży (art. 278 § 1 KK) tym, że w tym przypadku elementem czynu zabronionego nie jest cel przywłaszczenia. Faktycznie jednak regulacja zawarta w art. 289 § 1 KK stanowi tzw. penalizację zastępczą w przypadku, gdy sprawca w istocie zamierzał przywłaszczyć sobie pojazd, ale nie sposób mu tego udowodnić. Krótkotrwały zabór pojazdu różni się także od samowolnego używania rzeczy cudzej (art. 127 KW). W przypadku wykroczenia samowolnie używana rzecz może znaleźć się we władaniu sprawcy bez dokonania jej zaboru. Opisywane przestępstwo ma charakter materialny. Można je popełnić wyłącznie w zamiarze bezpośrednim kierunkowym.
Krótkotrwałe użycie. Podstawowym kryterium odróżnienia krótkotrwałego zaboru pojazdu od jego kradzieży jest zamiar sprawcy (zamiar porzucenia lub zwrotu pojazdu). Jeśli konkretne okoliczności świadczą o zamiarze przywłaszczenia pojazdu przez sprawcę (dokonane przez niego przeróbek cech identyfikacyjnych, próby zbycia, demontaż, wyjaśnienia sprawcy etc.) mamy do czynienia z kradzieżą, nawet jeśli sprawca porzucił skradziony pojazd po upływie krótkiego czasu. W praktyce prawnej stosuje się czasem kryterium czasu (istotne jest, jak długo sprawca korzystał z zabranego pojazdu). W tym wypadku pewne trudności nastręcza wykładnia pojęcia krótkotrwałe użycie; dla niektórych krótkotrwałe użycie może trwać pół godziny, dla innych nawet kilka dni.
Typy kwalifikowane. Typami kwalifikowanymi krótkotrwałego zaboru pojazdu są:
- krótkotrwały zabór pojazdu z uprzednim nieuprawnionym pokonaniem zabezpieczeń;
- krótkotrwały zabór pojazdu znacznej wartości;
- krótkotrwały zabór pojazdu połączony z jego uszkodzeniem lub porzuceniem go w okolicznościach stwarzających niebezpieczeństwa uszkodzenia lub utraty pojazdu, jego części albo zawartości (art. 289 § 2 KK).
Typem kwalifikowanym krótkotrwałego zaboru pojazdu jest także rozbójniczy zabór pojazdu mechanicznego, popełniony przy użyciu przemocy lub groźby natychmiastowego jej użycia albo przez doprowadzenie poszkodowanego do stanu nieprzytomności bądź bezbronności. Jest to ciężki występek, zagrożony surową sankcją (od roku do 10 lat pozbawienia wolności).