Pszczelarstwo/Biologia/Taniec

Tańce pszczół

Taniec pszczół jest jednym z przejawów życia społecznego pszczół miodnych. Odgrywa on istotną rolę w przekazywaniu informacji w rodzinie pszczelej. Taniec poszczególnych gatunków pszczół miodnych znacznie się różni, wskazując na różne warunki i etapy ich rozwoju. I tak pszczoły karłowate (A. florea) tańczą tylko na górnej poziomej części ich plastra i nie potrafią wskazać kąta informującego o wysokości położenia słońca. Pszczoła olbrzymia (A. dorsata), której plaster również znajduje się na wolnym powietrzu, informuje w tańcu o wysokości położenia słońca jedynie wtedy, gdy widzi bezchnmurne niebo. Jedynie pszczoły środkowoeuropejskie (A. mellifera) i pszczoły wschodnie (A. cerana) potrafią niejako "z pamięci" określić w tańcu trójwymiarowe dane na temat położenia słońca, być może dlatego, że ich tańce odbywają się w ciemnościach gniazda.

Taniec pszczół zbieraczek informujący o źródłach pokarmu

Taniec pszczoły

Polega on na tym, ze pszczoły zbieraczki, które znalazły obfite źródło pożytku, po powrocie do gniazda wykonuja na plastrze rytmiczne, podobne do tańca ruchy.

Wyróżniono kilka rodzajów tańca pszczół:

Taniec okrężny

• W tańcu okrężnym pszczoła zatacza niewielkie koło. Ten taniec wskazuje na „bliskie“ źródło wziątku, tzn. po drodze do pokarmu pszczoła zbieraczka doznała mało zróżnicowanych bodźców optycznych. W tańcu okrężnym brak jest elementów określających kierunek położenia źródła pokarmu.

Taniec sierpowaty, tzw. przejściowy

Taniec wywijany

• W tańcu wywijanym pszczoła porusza się po linii, której kształt przypomina widziane z góry rozłupane ziarno kawy. W tańcu wywijanym podawana jest informacja zarówno o kierunku położenia pożytku względem słońca i względem gniazda, jak i w jakiej odległości znajduje się pożytek. Odległość ta jest mierzona przy pomocy ilości i szybkośći przepływu bodźców optycznych, które pszczoła zbieraczka mijała podczas lotu.

Taniec ósemkowy

Historia obserwacji tańca pszczół

O pszczołach podrygujących na plastrach pisał już Arystoteles. W Europie pierwszych naukowych obserwacji tańca pszczół dokonał prof. Karl von Frisch w latach dwudziestych XX wieku. Wtedy jeszcze uważał, że tańce mają na celu jedynie przekazanie zapachu pokarmu i zwrócenie uwagi na jego bogate zasoby. Początkowo sądził, że taniec wywijany wykonują tylko zbieraczki pyłku, a taniec okrężny zbieraczki nektaru. Dopiero 20 lat później zmiany w sposobie przeprowadzanych eksperymentów polegające na sukcesywnym oddalaniu miseczki z rozpuszczonym w wodzie cukrem na odleglość ponad 100 m od ula pozwoliły mu na stwierdzenie, że taniec wywijany wykonują zarówno zbieraczki pyłku jak i nektaru oraz że zawarte są w nim informacje na temat kierunku, w którym znajduje się pożytek. W roku 1973 prof. Karl von Frisch otrzymał nagrodę Nobla za odkodowanie tańca pszczół. Ok. roku 2004 rozpoczęto eksperymenty z pszczołami-robotami. Udało się już np. skierować pszczoły, które odebrały sygnały pochodzące od pszczół-robotów, we wskazanym przez nie kierunku.