Pszczelarstwo/Produkty/Propolis

Propolis, kit pszczeli

Kit pszczeli uszczelniający ściany ula

Gałki kitu pszczelego

Roztwór kitu pszczelego w sprayu

Kit pszczeli, propolis (z gr. προ „przed“ i πόλις „miasto“) to lepka substancja żywiczna powstająca z żywic roślinnych zebranych przez pszczoły z pączków i młodych pędów topoli, brzozy, świerku, kasztanowca i innych drzew oraz roślin zielonych. Kit służy pszczołom głównie jako materiał uszczelniający i dezynfekujący. Powlekają nim wgłębienia, uszkodzenia i szpary w ścianach ula, regulują szerokość wylotka na zimę. Pokrywają też nim ("mumifikują" - w celu zapobieżenia ich rozkładowi) ciała martwych szkodników, które wtargnęły do ula (ryjówki, myszy), a których, ze względu na rozmiary, nie są w stanie usunąć na zewnątrz. W ciągu roku pszczoły gromadzą ok. 50 g propolisu.

Skład i właściwości

Kit pszczeli dobrze rozpuszcza się w alkoholach, acetonie i chloroformie. Nie jest prawie wcale rozpuszczalny w wodzie. Jest dużo twardszy i odporniejszy na temperaturę niż wosk (mięknie powyżej 36 st. C).

W kicie pszczelim w zależności od jego pochodzenia znajduje się:

• 50-55% żywicy
• 30-40% wosku roślinnego i wosku pszczelego
• 5-10% olejków eterycznych
• białka (pyłek)
• mikroelementy (Cu, Si, Mg, Mn, Zn)
• witaminy z grupy E, H, P i B.

Barwa propolisu zależy od gatunku rośliny, z której jest zbierany:

• topola - brązowy
• brzoza - czarny
• olsza - żółty.

Propolis wykazuje silne działanie bakteriobójcze. Ta właściwość znalazła zastosowanie w lecznictwie. Kit pszczeli przyśpiesza procesy gojenia i regeneracji tkanek, jest skuteczny również w przypadku oparzeń. Ponadto może być używany przy przeziębieniu, paradontozie i chorobach układu pokarmowego (tylko pod kontrolą lekarza).

Firmy farmaceutyczne produkują obecnie wiele parafarmaceutyków opartych na propolisie. Stosuje się go głównie pod postacią 3% lub 5% maści, tabletek lub roztworu alkoholowego. Preparaty te, w niektórych przypadkach, mogą powodować objawy nadwrażliwości lub odczyny alergiczne.

Po roku przechowywania kit pszczeli traci częściowo swoją aktywność biologiczną, po dwóch latach nie wykazuje jej prawie wcale.

Historia

Propolis był znany kapłanom egipskim już tysiące lat przed naszą erą. Stosowali go starożytni Persowie i Grecy. Arystoteles używał kitu pszczelego przy opatrywaniu ran i leczeniu chorób skóry. W pierwszym stuleciu przed naszą erą pisał o nim Wergiliusz. Kit pszczeli stosowano do dezynfekcji ran w okresie drugiej wojny burskiej w południowej Afryce ok. roku 1900. Współcześnie preparaty oparte na kicie pszczelim są produkowane przez wiele firm jako tzw. parafarmaceutyki.

Bibliografia

• Encyklopedia pszczelarska, Warszawa 1989.
• Katedra pszczelnictwa UWM