Rzeczowniki w języku rumuński mają jeden z trzech rodzajów. Rodzaje te, w przeciwieństwie do języka polskiego, występują również w liczbie mnogiej. Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, przypadków w języku rumuńskim teoretycznie jest 5: Nominativ, Acuzativ, Dativ, Gentiv, Vocativ. W praktyce jednak pary Nominativ i Acuzativ oraz Dativ i Gentiv są identyczne.

Rodzaje edytuj

Podobnie jak w języku polskim, a inaczej jak np. w języku niemieckim końcówka wyrazu:

  • spółgłoska lub -u – rodzaj męski lub nijaki,
  • -e rodzaj żeński, w wyjątkach męski lub nijaki,
  • -a, -ă rodzaj żeński, w wyjątkach męski (rzeczowniki określające mężczyzn np. tată, popă),
  • -i, każdy rodzaj,
  • -o, nijaki.

Podobnie jak w języku polskim, w języku rumuńskim część rzeczowników (określających ludzi) ma formę męską i żeńską np. student – studentă, (student, studentka), profesor – profesoară (nauczyciel, nauczycielka).

Rzeczowniki męskie edytuj

Rzeczownikami męskimi są rzeczowniki określające:

  • samców (zarówno ludzi jak i zwierząt) np. bărbat – mężczyzna,
  • narodowość i mężczyzn o określonej narodowości np. român – Rumun,
  • rośliny np. plop – topola (są wyjątki),
  • góry np. Balcani – Bałkany.

Ponadto:

  • nazwy miesięcy,
  • nazwy liter, figury, nuty.

Rzeczowniki żeńskie edytuj

Rzeczownikami żeńskimi są rzeczowniki określające:

  • samice (zarówno ludzi jak i zwierząt) np. chelneriţă – kelnerka,
  • kobiety o określonej narodowości np. româncă – Rumunka,
  • większość państw np. Polonia – Polska,
  • pory roku np. primăvară – wiosna,
  • dni tygodnia np. luni – poniedziałek,
  • owoce np. portocală – pomarańcza (są wyjątki).

Rzeczowniki nijakie edytuj

Pozostałe rzeczowniki, głównie części ciała np. cap – głowa. Część słów „międzynarodowych” np. radio.

1-2 edytuj

W języku rumuńskimi występują dwie formy liczebników jeden i dwa w formach w stylu dwóch mężczyzn, dwie kobiety.

  • męskie 1-un 2-doi np. un pantof, doi pantofi (but)
  • żeńskie 1-o 2-două np.o zi două zile (dzień)
  • nijakie 1-un 2-două np. un hotel două hoteluri (hotel)

Liczba mnoga edytuj

W języku rumuńskim występują dwie liczby: pojedyncza i mnoga.

Rodzaj męski edytuj

Rzeczowniki rodzaju męskiego w liczbie mnogiej kończą się na -i. Litera ta jest albo dopisywana do wyrazu (jeśli ten kończy się spółgłoską) np. elev – elevi (uczeń) albo ostatnia samogłoska jest wymieniana na i np. metru – metri (metr). W przypadku, kiedy rzeczowniki kończą się na -i – końcówka pozostaje bez zmian np. ochi (oko).

Czasem dochodzi do oboczności np. egiptean – egiptani (Egipcjanin). Najczęściej używanym wyjątkiem jest om – oameni (człowiek).

Rodzaj żeński edytuj

W przypadku rodzaju żeńskiego sytuacja jest znacznie bardziej skomplikowana:

  • ă -> e, i, uri np. englezoaică – englezoaice (Angielka), maşină – maşini (samochód), blană – blănuri (futro),
  • e -> i np. pâine - pâini (broda) (uwaga są wyjątki) np. toare - tori (zwierzę),
  • samogłoska ie -> i np. cheie – chei (klucz),
  • spółgłoska ie -> ii np. bucătărie – bucătării (kuchnia),
  • a -> ale np. sofa – sofale (sofa),
  • ea ->ele np. stea – stele (gwiazda),
  • i -> i np. tanti-tanti (ciocia).

Czasem dochodzi do oboczności i wyjątków np. soră-surori (siostra).

Rodzaj nijaki edytuj

W przypadku rodzaju nijakiego sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana:

  • spółgłoska-> uri, e. np. tren – trenuri (pociąg), picior – picioare (noga),
  • u -> uri, e np. birou – birouri (biuro), muzeu – muzee (muzeum),
  • iu -> ii np. fotoliu – fotolii (łucznik),
  • i -> uri, e np. taxi – taxiuri (taksówka), tramvai – tramvaie (tramwaj),
  • e -> e np. nume – nume (imię).

Czasem dochodzi do oboczności i wyjątków np. cap - capete (głowa).

Przypadki edytuj

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, przypadków w języku rumuńskim teoretycznie jest 5: Nominativ, Acuzativ, Dativ, Gentiv, Vocativ. W praktyce jednak pary Nominativ i Acuzativ oraz Dativ i Gentiv są identyczne.

  • Nominativ – mianownik: jest podstawową formą rzeczownika, odpowiada na pytania cine? ce? (kto? co?).
  • Acuzativ – biernik: jest związany z wyrażeniami przyimkowymi în (w), pe (na), la (na), cu (z), lângă (przy), despre (obok), pentru (dla), fără (bez), odpowiada na pytania pe cine? ce?
  • Dativ – celownik: opisuje interakcje z przedmiotami, odpowiada na pytanie cui? (czemu?)
  • Gentiv – dopełniacz: opisuje pozycje lub położenie al, a, ai, ale cui?.
  • Vocativ – wołacz: odwołanie do rzeczownika, praktycznie nie występuje w zdaniach.

Rzeczowniki określone i nieokreślone edytuj

W języku rumuńskim występują rzeczowniki określone i nieokreślone. Rzeczownik może określać konkretny obiekt lub jakiś obiekt. Określeniem rzeczownika jest dowolny epitet związany z tym rzeczownikiem. Dodatkowo określać rzeczownik może np. nazwisko w sformułowaniach typu profesorul Petrescu.

  • odmiana nieokreślona
przypadek rodzaj męski rodzaj nijaki rodzaj żeński
N. A. profesor articol casă; floare; cafea
G. D. profesor articol case; flori; cafele
N. A. profesori articole case; flori; cafele
G. D. profesori articole case; flori; cafele
  • odmiana określona
przypadek rodzaj męski rodzaj nijaki rodzaj żeński
N. A. profesorul articolul casă; floare; cafea
G. D. profesorului articolului casei; florii; cafelei
N. A. profesorii articolele casele; florile; cafele
G. D. profesorilor articolelor caselor; florilor; cafelelor