Aptosid - czyli Debian sid krok po kroku dla każdego/Zarządzanie systemem, pakietami, instalacja programów

Zarządzanie pakietami

W Terminalu

Do zarządzania pakietami w systemie służy program "dpkg" oraz "apt-get"

1. Instalacja programu/pakietu z repozytoriów -> Terminal jako root:

apt-get update
apt-get install nazwa_pakietu

2. Instalacja programu pobranego z sieci:

cd folder_z_pobranym_programem
dpkg -i nazwa_pakietu.deb

a. Gdy pakiet wymaga zainstalowania dodatkowych zależności a instalacja zostaje przerwana, wtedy :

apt-get install -f

b. Gdy pakiet nie został z jakiegoś powodu poprawnie skonfigurowany, robimy to ponownie:

dpkg --reconfigure -a

3. Usunięcie pakietu:

apt-get remove nazwa_pakietu

4. Usunięcie pakietu wraz z zależnościami:

apt-get --purge remove nazwa_pakietu
apt-get autoremove

5. Usunięcie starych wersji paczek instalacyjnych:

apt-get autoclean

6. Gdy nie znamy dokładnej nazwy pakietu, wyszukujemy go za pomocą:

apt-cache search nazwa_pakietu
 lub 
apt-file search nazwa_pakietu

7. Instalacja pakietu .bin

sh nazwa_pakietu.bin

Jeśli pakiet nie ma prawa wykonalności, wtedy:

chmod a+x nazwa_pakietu

Synaptic

Twórcy sidux-a zalecają instalację pakietów tylko za pomocą "apt-get", jednakże można to robić za pomocą
nakładki graficznej "synaptic":

apt-get install synaptic

Następnie Menu-> System-> Synaptic Menadżer Pakietów-> hasło root

1. Pierwsza ikona ODŚWIEŻ odświeży listę pakietów

2. Ikona SZUKAJ pomoże znaleźć szukany program/pakiet

3. Prawym klawiszem myszy zaznaczmy pakiet do instalacji i klikamy na ikonę ZASTOSUJ

4. Potwierdzamy i cierpliwie czekamy aż skończy; zamykamy Synaptic.

Aktualizacja systemu

1. Twórcy sidux-a zalecają aktualizację systemu tylko za pomocą "apt-get":

apt-get update
apt-get upgrade

2. Albo aktualizację od razu całego systemu do najnowszej wersji:

apt-get dist-upgrade

3. Gdy chcemy zablokować starszą wersję pakietu - pakiet nie zostanie zaktualizowany:

echo nazwa_pakietu hold|dpkg --set-selections

a. Aby sprawdzić jakie pakiety są zablokowane przed aktualizacją:

dpkg --get-selections | grep hold

b. Aby odblokować zablokowany pakiet w celu aktualizacji:

echo nazwa_pakietu install|dpkg --set-selections

Repozytoria zewnętrzne i klucz publiczny

Instalując program, którego nie ma w repozytoriach Debiana i siduxa, należy:

1. Dodać adres serwera jeśli jest dostępny, za pomocą edytora tekstu jako root do pliku:

/etc/apt/sources.list.d/debian.list

2. Następnie odświeżyć listę pakietów poleceniem:

apt-get update

2. Jeśli pojawi się komunikat o braku klucza publicznego, wtedy instalujemy go:

a. Czasami producent programu posiada klucz na swoim serwerze wraz z instrukcją instalacji.

b. Jeśli nie, dodajemy klucz poleceniem:

gpg --keyserver keys.gnupg.net --recv numer_klucza
gpg --export numer_klucza | apt-key add -

Zarządzanie systemem

Usuwanie starego jądra systemu

Ponieważ aktualizacje jądra systemu są częste mamy do dyspozycji mały program do usuwania starych jąder:

1. Menu-> System-> kernel-remover

2. Zaznaczamy wersję jądra/jąder z najmniejszym numerem wersji -> OK

3. Should I remove this kernel? -> OK

Program nie pokaże najnowszej wersji jądra do usunięcia, dobrze jest też zostawić jedno starsze jądro
w razie problemów z najnowszym.

Administracja systemem

Aby dokonać podstawowych zmian w ustawieniach systemu należy uruchomić:

Menu-> Ustawienia-> Menadżer ustawień Xfce 4

Wybiorę w/g mnie tylko najistotniejsze:

1. Preferowane programy

a. Jeśli chcemy zmienić program na własny inny niż sugerowany, z listy wybieramy inne

b. Z katalogu /usr/bin lub każdego innego wybieramy skrypt uruchamiający program lub jego dowiązanie

2. Wymienne napędy i nośniki

a. Zakładka Pamięć: automatycznie otwieraj,uruchamiaj programy na nowych napędach i nośnikach:

powinno być odznaczone

b. Zakładka Multimedia: Odtwarzaj płyty audio/CD/DVD - możemy wybrać odtwarzacz lub nie zaznaczać -

wtedy uruchamiamy pliki z nośników ręcznie

c. Zakładka Aparaty: Importuj cyfrowe fotografie przy podłączeniu - polecam do wyboru trzy programy:

gThumb, F-spot lub DigiKam - ich opis znajduje się w rozdziale: Sidux/Programy użytkowe/Urządzenia peryferyjne/Cyfrowy aparat fotograficzny.

3. Menadżer plików: zakładka Zachowanie-> czy pliki mają otwierać się po jednym czy dwóch kliknięciach

4. Obszary robocze: wybieramy od 1

5. Pulpit: wybieramy tapetę, rozmiar ikon oraz montowanie plików i nośników

6. Monitor: wybór dostępnych monitorów, rozdzielczość oraz częstotliwość odświeżania

7. Okna:

a. Zakładka Wygląd: wybieramy motyw systemowy

b. Zakładka Klawiatura: skróty klawiszowe

c. Zakładka Zaznaczenie: możemy ustawić własny czas opóźnienia, po którym będzie zaznaczone

8. Sesja i uruchamianie:

a. Zakładka Ekran powitalny: możemy wybrać każdy dostępny

b. Zakładka Automatyczne uruchamianie: możemy dodać program aby uruchamiał się podczas startu systemu

9. Panel: zmieniamy właściwości panelu - rozmiar, pozycję, autoukrywanie lub dodaj nowy.

10. Wygląd: zmieniamy motyw systemowy, ikony, czcionki

Operacje na plikach i folderach

Midnight Commander

Czasami musimy wykonać działania na plikach i folderach (często jako root).

Najlepszym narzędziem do tego jest terminalowy Midnight Commander:

su
hasło
mc

a. W prawym oknie podświetlamy katalog/plik, który chcemy przenieść a w lewym wchodzimy do katalogu

gdzie ma być skopiowany i F5

b. Klawisz F6 przenosi plik/katalog

c. Klawisz F8 usuwa plik/katalog

d. Klawisz F7 tworzy nowy katalog

e. Klawisz F3 tworzy podgląd pliku, F4 go edytuje

W Terminalu

Możemy to samo zrobić również przez wydanie polecenia w Terminalu:

a. Utworzenie pliku:

touch /home/nazwa_użytkownika/nowy_plik

b. Utworzenie katalogu:

mkdir /home/nazwa_użytkownika/nazwa_katalogu

c. Kopiowanie pliku:

cp /ścieżka_do_pliku_kopiowanego /ścieżka_do_katalogu_docelowego

d. Kopiowanie katalogu:

cd -r /ścieżka_do_katalogu_kopiowanego /ścieżka_do_katalogu_docelowego

e. Usuwanie pliku:

rm /ścieżka_do_pliku

f. Usuwanie katalogu:

rm -r /ścieżka_do_katalogu

g. Gdy katalog nie jest pusty usuwamy siłowo:

rm -rf /ścieżka_do_katalogu

h. Przeglądanie zawartości katalogu:

ls

i. Przejście do podkatalogu:

cd nazwa_katalogu

j. Przejście do innego katalogu:

cd /nazwa_katalogu

k. Powrót do katalogu nadrzędnego:

cd ..

Thunar

Wszystkie te operacje wykonamy w Menadżerze plików Thunar z pomocą menu kontekstowego myszy:

Sidux/Programy użytkowe/Menadżer plików/Thunar

http://pl.wikipedia.org/wiki/Thunar

Program rozruchowy GRUB

GRUB (GRand Unified Bootloader) jest programem rozruchowym instalowanym w głównym sektorze dysku MBR

i potrafi uruchomić wiele sytemów operacyjnych. W naszym systemie jest zainstalowany GRUB w wersji 2.

1. Gdy po instalacji systemu nie ma na liście rozruchowej wszystkich zainstalowanych na dysku systemów,

wtedy-> Terminal:

su
update-grub

2. Standardowo czas opóźnienia startu systemu wynosi 5 sekund, aby to zmienić edytujemy plik jako root:

sux 
mousepad /etc/default/grub

i w linii: GRUB_TIMEOUT=5 zmieniamy wartość 5 na własną; zapisujemy plik.

Więcej o GRUB2 na stronie projektu: http://www.gnu.org/software/grub/grub-2.en.html

Strefa czasowa

Jeśli zegar systemowy z jakiś względów wskazuje nieprawidłowy czas, można go przekonfigurować.

Terminal jako root:

dpkg-reconfigure tzdata

Najpierw wybieramy kontynent potem miasto i klikamy Enter.

Domyślny język

Aby zmienić domyślny język systemu należy w Terminalu wydać polecenie jako root:

dpkg-reconfigure locales

W zależności od wersji pakietu "locales" należy zaznaczyć "pl_UTF8" lub wybrać go z listy.

Personalizacja

Dodawanie skrótu do Menu/Start

Większość instalatorów programów posiada skrypt dodający skrót do Menu, czasami jednak trzeba zrobić to ręcznie.

Terminal:

sux
mousepad /usr/share/applications/nazwa_programu.desktop

I zamieszczamy w edytorze tekstu:

[Deskto Entry]
Name=Nazwa_Programu
Comment=Do_czego_służy_program
Exec=/ścieżka_do_pliku_uruchomiającego_program
Icon=/ścieżka_do pliku_graficznego
Terminal=false
Type=Application
Categories=Application;Kategoria_w_której_program_ma_się_znajdować

Zapisujemy plik i zamykamy edytor. Poniżej przykładowy wpis dla programu Touchpad:

[Desktop Entry]
Name=Touchpad
Exec=gsynaptics
Icon=/home/pavroo/Ikony/bwmoje/touchpad.png
Terminal=false
Type=Application
Categories=Aplication;Settings;

Zmiana wyglądu pulpitu

1. Tapeta - pobieramy nową tapetą, np z: http://gnome-look.org/ lub wykorzystujemy własne zdjęcie

a. Wchodzimy do katalogu z tapetą i prawym klawiszem myszy wybieramy: USTAW JAKO TAPETĘ

2. Ikony - pobieramy z tej samej strony zestaw Ikon Themes

a. Rozpakowujemy do tego samego katalogu

b. Otwieramy Terminal jako root -> mc -> przenosimy rozpakowany katalog do /usr/share/icons

c. Z Menu-> Ustawienia-> Wygląd-> zakładka Ikony-> wybieramy nasz zestaw

d. Wielkość ikon zmieniamy - Menu-> Ustawienia-> Pulpit-> zakładka Ikony-> Rozmiar

3. Motyw - Menu-> Ustawienia-> Wygląd-> zakładka Motyw -> wybieramy inny

4. Ekran logowania - pobieramy z tej samej strony z działu GDM Themes wybrany plik.

a. Otwieramy - Menu-> Ustawienia-> Ekran logowania-> zakładka Lokalny

b. Klikamy DODAJ i wybieramy nasz spakowany plik

c. Zaznaczamy go i zamykamy; przy następnym logowaniu ekran zostanie zmieniony.

Zarządzanie apletami panelu

Aplety panelu zwiększają jego funkcjonalność poprzez szybki dostęp do wielu funkcji. Omówię tylko niektóre z nich

1. Przycisk akcji: pozwala na zablokowanie ekranu lub wylogowanie systemu

2. DateTime: dodaje zegar, datę oraz rozwijany kalendarz

3. Raport pogodowy: daje możliwość wyświetlania temperatury, ciśnienia powietrza, wilgotności,

prędkości i kierunku wiatru, itp.

4. Mail Watcher: sprawdza skrzynki pocztowe na serwerach pop3, imap, gmail

5. Network Monitor: pokaże ruch połączeń przychodzących i wychodzących

6. Mikser dźwięku: pozwala na kontrolę poziomu dźwięku wychodzącego (głośniki) i przychodzącego (mikrofon)

7. Xfce4 Stoper: nic innego jak budzik

Użytkownicy i grupy

Zmiany na koncie użytkownika

1. Aby dodać nowego użytkownika wydajemy polecenie w Terminalu jako root:

adduser nazwa_użytkownika

2. Zmiana hasła użytkownika, nie musimy być zalogowani jako root, zmieniamy nasze hasło:

passwd
Changing password for pavroo
Old password: podajemy_aktualne_hasło

Enter the new password (minimum 5, maximum 8 characters).
Please use a combination of upper and lower case letters and numbers.
New password: nowe_hasło

Re-enter new password: powtarzamy_nowe_hasło

Password changed

3. Usunięcie użytkownika:

userdel nazwa_użytkownika

4. Usunięcie użytkownika wraz z jego katalogiem domowym i wszystkimi jego plikami:

userdel -r nazwa_użytkownika

Zmiany na koncie root

1. Zmiana hasła root w Terminalu (jeśli je znasz):

su
podajemy_aktualne_hasło_root

passwd root
New password UNIX: nowe_hasło

Re-enter new password for UNIX: powtarzamy_nowe_hasło

2. Zmiana hasła root (jeśli go nie pamiętasz lub nie znasz):

a. Uruchom komputer za pomocą sidux LiveCD lub innej Linuxowej dystrybicji Live.

b. W Terminalu jako root:

sprawdź nazwę partycji głównej "/" (u mnie /dev/sda6):

su lub sudo (zależnie od dystrybucji Live)
fdisk -l

utwórz nowy katalog, np. "sid_temp" w folderze "media":

mkdir /media/sid_temp

zamontuj partycję główną systemu dysku twardego "/" w systemie Live:

mount /dev/sda6 /media/sid_temp

możesz sprawdzić czy montowanie się powiodło:

cd /media/sid_temp
ls

i zmień nieznane hasło root na swoje:

chroot /media/sid_temp passwd
Enter new UNIX password:
Retype new UNIX password:
passwd: password updated successfully

Operacje na grupach

1. Aby utworzyć nową grupę:

groupadd nazwa_grupy

2. Aby usunąć grupę:

groupdel nazwa_grupy

3. Dodanie użytkownika do grupy:

adduser nazwa_użytkownika nazwa_grupy

Bezpieczeństwo

Podstawowe informacje

1. Podstawą zabezpieczenia systemu jest sam system; system jest zamknięty hasłem root co utrudnia jego uszkodzenie.

2. System plików sam w sobie jest odporny na większość wirusów.

3. Regularne aktualizacje usuwają błędy dostarczając nowych funkcji, system jest mniej podatny na infekcje.

Zapora ogniowa

Włączona zapora ogniowa minimalizuje dostęp z zewnątrz do naszego komputera.

Tak więc pierwszą czynnością po pierwszym uruchomieniu systemu jest aktywacja zapory.

Można to zrobić na kilka sposobów, zobacz: Sidux/Czynności poinstalacyjne/Firewall

Program antywirusowy

Zasadniczo nie jest potrzebny, można go użyć do skanowania poczty wychodzącej -

większość naszych znajomych używa innego systemu; oraz do skanowania dysków zewnętrznych przed

podłączeniem ich do innego systemu.

Jednym z dostępnych programów antywirusowych w repozytoriach Debian jest ClamAV oraz jego nakładka

graficzna KlamAV:

apt-get install clamav klamav

Więcej o ClamAV tutaj: http://www.clamav.net/

Oraz na Wikipedia.pl: http://pl.wikipedia.org/wiki/ClamAV

Możesz również wypróbować inne programy antywirusowe przeznaczone dla Linux-a, np:

avast!: http://www.avsoft.pl/pl/avast/24.html
F-prot: http://www.f-prot.com/download/trial_forms/linux-ws-tgz.html
Panda: http://panda-antivirus.pl.malavida.com/d414-sciaganie-gratis-linux
AVG: http://free.avg.com/gb-en/download.prd-afl
Dr.Web: http://www.drweb32.pl/drweb_produkty_linux.php
mks_vir: http://www.mks.com.pl/produkty/mks_vir_dla_unix

Rootkity

Rootkit jest niebezpiecznym narzędziem ukrywającym wiele procesów, które przejmują kontrolę

nad zainfekowanym systemem operacyjnym.

Programem do wyszukiwania i usuwania rootkitów z systemu jest aplikacja chkrootkit.

Zainstaluj go w Terminalu:

apt-get install chkrootkit

Aby uruchomić skanowanie wydaj polecenia jako root:

chkrootkit

Dalej Programy użytkowe
Powrót do strony głównej Sidux - czyli Debian sid krok po kroku dla każdego