Mechanika kwantowa/Funkcje Greena w teorii kwantów: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
<noinclude>{{TopPage}}{{Podręcznik}}</noinclude>
Tutaj zapoznamy się z zastosowaniem funkcji Greena w celu wyliczenia funkcji falowej rządzącej danym problemem fizycznym, w tym celu należy przezprzed wyznaczeniem należy wyznaczyć funkcję Greena. Tutaj rozważamy problem Schrödingera i Klieina-Gordona.
==Funkcje Greena dla hamiltonianu Schrödingera==
Rozważmy równanie własne operatora energii całkowitej dla przestrzeni trójwymiarowej, w której występuje kwadrat operatora <MATH>\&nabla\;</MATH> i ten operator mnożenia energii potencjalnej oraz funkcja i wartość własna operatora całkowitej energii całkowitej, wtedypiszemy przez równanie:
{{IndexWzór|<MATH>\left(-{{\hbar^2}\over{2m}}\nabla^2+V(\vec{r})\right)\psi(\vec{r})=E\psi(\vec{r})\;</MATH>|28.1}}
Pomnóżmy równanie własne {{LinkWzór|28.1}} przez stałą, będącą kombinacją stałych fizycznych <MATH>_{-{{2m}\over{\hbar^2}}}\;</MATH>, aby stało się ono prostsze w dalszych obliczeniach, można napisać:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\nabla^2-{{2m V(\vec{r})}\over{\hbar^2}}\right)\psi(\vec{r})=-{{2mE}\over{\hbar^2}}\psi(\vec{r})\;</MATH>|28.2}}
Połóżmy występujące w równaniu {{LinkWzór|28.2}} na funkcję <MATH>V(\vec{r})\;</MATH> i wartość własną E definicję pewnych stałych, w taki sposób, by nasze końcowe równanie nie zależało od masy cząstki i od stałych fizycznych, których definicję tych stałych podamy poniżej:
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<MATH>E={{\hbar^2k_0^2}\over{2m}}\geq 0\;</MATH>|28.3}}
Linia 21:
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{O}=\nabla^2+k_0^2\;</MATH>|28.8}}
|}
Według mechaniki kwantowej i rachunku zaburzeń całkowita funkcja własna operatora energii jest równa sumie funkcji własnej stanu niezaburzonego (to jest funkcja własna operatora energii kinetycznej) i stanu zaburzonego i zapisujemy je na w sposób:
{{IndexWzór|<MATH>\psi(\vec{r})=\psi_0(\vec{r})+\psi_1(\vec{r})\;</MATH>|28.9}}
Jeśli zaburzenie jest małe, to w niektórych przypadkach możemy zapisać:
{{IndexWzór|<MATH>\psi(\vec{r})\simeq \psi_0(\vec{r})\;</MATH>|28.10}}
Mamy sobie równanie {{LinkWzór|28.6}}, które możemy porównać ze wzorem {{linkWzór|20.1|Metody_matematyczne_fizyki/Funkcje_Greena|MMF}}, stąd dochodzimy do wniosku {{linkWzór|28.7}}, wykorzystując przy tym fakt, że funkcjąfunkcja własnąwłasna operatora energii jest {{linkWzór|7.118|Mechanika_kwantowa/Postulat_drugi_mechaniki_kwantowej}}, wiedząc, że w nim zachodzi przybliżenie {{linkWzór|28.10}}, wtedy możemy napisać funkcję {{linkWzór|28.9}}, która zależy od funkcji Greena:
{{IndexWzór|<MATH>\psi(\vec{r})=e^{i\vec{k}_0\vec{r}}+\int U(\vec{r}^')e^{i\vec{k}_0\vec{r}^'}G(\vec{r},\vec{r}^')d^3\vec{r}\;</MATH>|28.11}}
Wyznaczmy funkcję Greena występującego w równaniu {{LinkWzór|28.11}} według jego definicji {{LinkWzór|20.4|Metody_matematyczne_fizyki/Funkcje_Greena|MMF}} i delty Diraca w przestrzeni jednowymiarowej {{LinkWzór|14.39|Metody_matematyczne_fizyki/Wstęp_do_transformacji_Fouriera|MMF}}, w której będziemy mogli napisać operator <MATH>\hat{O}\;</MATH> {{LinkWzór|28.8}} dla przestrzeni trójwymiarowej, także wymnażać będziemy funkcję Diraca dotyczące każdej współrzędnej względem siebie, by otrzymać jej :
{{IndexWzór|<MATH>G(\vec{r},\vec{r}^')=\hat{O}^{-1}\delta^3(\vec{r}-\vec{r}^')=\;
{{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}\hat{O}^{-1}e^{i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}=
{{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}{{1}\over{\hat{O}e^{-i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}}}=\;</MATH><BR><MaTH>
={{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}{{1}\over{\left(\nabla^2+k_0^2\right)e^{-i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}}}={{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}{{1}\over{(-k^2+k_0^2)e^{-i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}}}=\;</MATH><BR><MATH>={{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}{{e^{i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}}\over{k_0^2-k^2}}\;</MATH>|28.12}}
Następnym krokiem jest wyznaczenie funkcji Greena {{LinkWzór|28.12}} w postaci zwartej, wpierw wyznaczmy całkę, ale przedtem załóżmy, że różnica wektorów <MATH>\vec{r}-\vec{r}^'\;</MATH> leży na osi OY rzędnych OY:
{{IndexWzór|<MATH>{{1}\over{(2\pi)^3}}\int d^3\vec{k}{{e^{i\vec{k}(\vec{r}-\vec{r}^')}}\over{k_0^2-k^2}}={{1}\over{(2\pi)^3}}\int_0^{\infty}{{k^2}\over{k_0^2-k^2}}\int_0^{2\pi}d\theta\int_0^{\pi}d\psi\sin\psi e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|\cos\psi}=\;</Math><BR><MATH>={{1}\over{4\pi^2}}\int_0^{\infty}{{k^2}\over{k_0^2-k^2}}\int^{-1}_{1}-du e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|u}=
{{1}\over{4\pi^2}}\int_0^{\infty}{{k^2dk}\over{k_0^2-k^2}}\left[{{e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|u}}\over{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\right]^1_{-1}=\;</MATH><BR><MATH>=
Linia 39:
{{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\left[\int_0^{\infty}{{kdk}\over{k_0^2-k^2}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}-\int_0^{-\infty}{{kdk}\over{k_0^2-k^2}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}\right]=\;</MATH><BR><MATH>=
{{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\int_{-\infty}^{\infty}{{kdk}\over{k_0^2-k^2}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}={{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\int_{-\infty}^{\infty}{{kdk}\over{k_0^2-k^2}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}=\;</MATH><BR><math>={{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\lim_{\epsilon\rightarrow 0}\int_{-\infty}^{\infty}{{kdk}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}\;</MATH>|28.13}}
Całkowanie po linii prostej na osi rzeczywistej możemy zastąpić całkowaniem po półkręgu o środku w punkcie <MATH>(0,0)\;</MATH>, wraz z odcinkiem łączących dwa końcowe punkty tego półokręgu w płaszczyźnie zespolonej, to całka na półokręgu dąży do zera, a całka na odcinku (-R,R) na osi rzeczywistej do linii prostej dla <math>R\rightarrow \infty\R→&infin;</MATH> ,a to z kolei dąży do {{LinkWzór|28.13}}, ale najpierw napiszmy zamiast k weźmy liczbę zespoloną <MaTH>R\cos\theta+iR\sin\theta\;</MATH>, zatem jeslijeśli <MATH>k\rightarrow\pm\infty\;</MATH>, to <MATH>R\rightarrow\infty\R→&infin;</MATH>, wtedy możemy przecałkować po półokręgu dla &epsilon; skończonego, ale nierównego zero, i zobaczymy co nam wyjdzie dalej:
{{IndexWzór|<MATH>\left|\int_{O}{{kdk}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}\right|=\left|\int_O{{kdk}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}e^{iR|\vec{r}-\vec{r}^'|\cos\theta }e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|\sin\theta}\right|\leq\;</MATH><BR><math>\leq\int_{O}\left|{{kdk}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}\right|e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|\sin\theta}|dk|\leq\max_{k\in O}\left|{{k}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}\right|R\int_0^{\pi}e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|\sin\theta}d\theta\;</MAth>|28.14}}
Aby policzyć powyższą całkę należy skorzystać z symetrii funkcji sinus na przedziale <MATH>(0,{{\pi}\over{2}})\;</math>, gdzie funkcja <MaTh> y=\sin x\;</MATH> jest zawsze większa niż prosta <MATH>y={{2}\over{\pi}}x\;</MaTH>, zatem zachodzi:<MATH>\sin x\geq {{2}\over{\pi}}x\Rightarrow -\sin x\leq -{{2}\over{\pi}}x\;</MATH>, zatem przedział całkowania w {{LinkWzór|28.14}} należy ograniczyć do omawianego przedziału, a wynik pomnożyć przez dwa, zatem:
{{IndexWzór|<maTh>\int_0^{\pi}e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|\sin\theta}d\theta\leq
2\int_0^{{{\pi}\over{2}}}e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|{{2}\over{\pi}}\theta}d\theta=
{{2}\over{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|{{2}\over{\pi}}}}\left[e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|{{2}\over{\pi}}\theta}\right]_0^{{{\pi}\over{2}}}=\;</MATH><BR><MATH>={{2}\over{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|{{2}\over{\pi}}}}\left(e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|}-1\right)={{\pi}\over{R|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\left(1-e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|}\right)\;</MATH>|28.15}}
Całka {{LinkWzór|28.14}}, na podstawie obliczeń {{LinkWzór|28.15}}, jest równa:
{{IndexWzór|<MATH>\left|\int_{O}{{kdk}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}\right|\leq
\max_{k\in O}\left|{{k}\over{k_0^2-k^2+i\epsilon}}\right|R{{\pi}\over{R|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\left(1-e^{-R|\vec{r}-\vec{r}^'|}\right)=\;</MATH><BR><MATH>=
Linia 55:
{{IndexWzór|<MATH>\left|{{k_0^2}\over{|k|^2}}-{{k^2}\over{|k|^2}}+{{i\epsilon}\over{|k|^2}}\right|\leq {{|k_0|^2}\over{|k|^2}}+1+{{|\epsilon|}\over{|k|^2}}\xrightarrow[|k|\rightarrow\infty ]{}1\;</MATH>}}
 
Całka na półokręgu {{LinkWzór|28.16}} dąży do zera na podstawie {{LinkWzór|28.17}}, bo jak powiedzeliśmy wcześniej dla omawianego półokręgu <MATH>|k|\rightarrow\infty\;</MATH>, wtedy całkowanie po półokręgu dąży do zera, zatem nasz wynik dla R nieskończonego leży na odcinku <MaTH>(-R,R)\;</MATH>, dochodzimy więc do wniosku, że całkowanie dokonujemy po pewnym konturze, tzn. po półokręgu dla <MATH>R\rightarrow\infty\;</MATH> wraz z odcinkiem łączący oba punkty naszego półokręgu, ale z twierdzenia z analizy matematycznej, całkowanie nie zależy od konturu wokół pewnego punktu osobliwości po jakim całkujemy, zatem całkowanie możemy ograniczyć po okręgu o promieniu <MATH>\&rho\;</MATH> dążących do zera wokół omawianego punktu osobliwowego.
W całce {{LinkWzór|28.13}} dokonajmy podstawienia <MATH>k_0^2-k^2+i\epsilon=\rho e^{i\theta}\;</MAtH>, co stąd po zróżniczkowaniu tego wyrażenia otrzymujemy <MATH>-2kdk=\rho e^{i\theta}i d\theta\Rightarrow kdk=-{{1}\over{2}}\rho e^{i\theta}id\theta\;</MATH>, wykorzystując te podstawienia do całki {{LinkWzór|28.13}} oraz wykorzystując, że funkcja podcałkowa w omawianej całce ma osobliwości w punktach <Math>k=\pm \sqrt{k_0^2+i\epsilon}=\pm\sqrt{k_0^2\left(1+{{i\epsilon}\over{k_0^2}}\right)}\simeq \pm k_0\pm{{i\epsilon}\over{2k_0^2}}\;</MATH>.
Gdy <MATH>\&epsilon;>0\;</MATH>, to do półokręgu należy oczywiście punkt <MATH>k=k_0+{{i\epsilon}\over{2k_0^2}}\rightarrow k_0\;</Math>, a drugi nie należy, ale gdy natomiast <MaTh>\&epsilon;<0\;</MATH>, to do półokręgu należy drugi punkt <MATH>k=-k_0-{{i\epsilon}\over{2k_0^2}}\rightarrow -k_0\;</MATH>, a pierwszy nie należy.
Wykorzystując, że całka nie zależy od konturu po jakim jest całkowanie zawierający jakiś punkt osobliwy, co udowodniliśmy, że zawiera dokładnie jeden punkt w zależności od znaku <MATH>\epsilon\rightarrow 0\;</MATH>, więc możemy przyjąć, że ten promień okręgu, po którym całkować będziemy, dąży do zera, wokół określonego punktu osobliwego, wtedy zmienna k dąży do jednego z nich.
{{IndexWzór|<MATH>G(\vec{r},\vec{r}^')={{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\lim_{\epsilon\rightarrow 0}\lim_{\rho\rightarrow 0}\int_0^{2\pi}(-1){{{{1}\over{2}}\rho e^{i\theta}id\theta}\over{\rho e^{i\theta}}}e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}=\;</MATH><BR><MaTH>=
-{{1}\over{4i\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}i{{1}\over{2}}\lim_{\epsilon\rightarrow 0}\lim_{\rho\rightarrow 0}\int_0^{2\pi}d\theta e^{ik|\vec{r}-\vec{r}^'|}=-{{1}\over{8\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\lim_{\epsilon\rightarrow 0}e^{\pm i(k_0+{{i\epsilon}\over{2k_0^2}})|\vec{r}-\vec{r}^'|}\int_0^{2\pi}d\theta=\;</MATH><BR><MATH>=-{{1}\over{8\pi^2|\vec{r}-\vec{r}^'|}}e^{\pm ik_0|\vec{r}-\vec{r}^'|}2\pi=-{{1}\over{4\pi}}{{e^{\pm ik_0|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\over{|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\;</MATH>|28.18}}
OtrzymalismyOtrzymaliśmy według obliczeń {{LinkWzór|28.18}}, że funkcja Greena ma dwie postacie zapisując jezapisane w postaci ogólnej:
{{IndexWzór|<MATH>G(\vec{r},\vec{r}^')=-{{1}\over{4\pi}}{{e^{\pm ik_0|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\over{|\vec{r}-\vec{r}^'|}}\;</MATH>|28.19|Obramuj}}
Funkcję Greena {{LinkWzór|28.19}} można wstawić do równania {{LinkWzór|28.11}}, w ten sposób można obliczyć funkcję własne równania własnego operatora energii według kwantowej mechaniki klasycznej Schrödingera.
Linia 74:
Możemy wykorzystać definicję delambercjanu w {{LinkWzór|28.22}}, wtedy rozważane równanie różniczkowe jest bardzo podobne do równania Kleina-Gordona {{LinkWzór|26.31|Mechanika kwantowa/Teoria_pola_we_wzorach_Eulera-Lagrange'a}}, bo w tym równaniu zachodzi<MaTH>J(\underline{x})\equiv 0\;</MATH>, a w naszym przypadku ten wyraz jest różny od zera, zapisujemy w formie:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\square-{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)\psi(\underline{x})=-J(\underline{x})\;</MATH>|28.23}}
Równanie {{LinkWzór|28.23}} jest bardzo podobne do równania operatorowego {{LinkWzór|28.1}}, gdzie definicja operatora <MATH>\hat{O}\;</MATH> i funkcji <MATH>K(\underline{x})\;</MATH> jest zarysowanezarysowana:
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{O}=\square-{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\;</MATH>|28.24}}
Linia 81:
Zatem równanie na funkcję Greena według równości {{LinkWzór|20.5|Metody_matematyczne_fizyki/Funkcje_Greena|MMF}}, którego definicja dla naszego przypadku przestawiamy wzorem:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\square-{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)G(\underline{x},\underline{x}^')=\delta^4(\underline{x}-\underline{x}^')\;</MATH>|28.26}}
Aby policzyć bezpośrednio funkcję Greena należy wykorzystać równanie {{LinkWzór|20.4|Metody_matematyczne_fizyki/Funkcje_Greena|MMF}}, oraz całkę na funkcję Diraca dla przestrzeni czerowymiarowej:
{{IndexWzór|<MATh>G(\underline{x},\underline{x}^')={{1}\over{(2\pi)^4}}\int \hat{O}^{-1}e^{ik(\underline{x}-\underline{x}^')}=
{{1}\over{(2\pi)^4}}\int d^4\underline{k}{{1}\over{\hat{O}e^{-i\underline{k}(\underline{x}-\underline{x}^')}}}=\;</MATH><BR><MATH>={{1}\over{(2\pi)^4}}\int d^4\underline{k}{{1}\over{\left(\square-{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)e^{-i\underline{k}(\underline{x}-\underline{x}^')}}}=