Historia dla gimnazjum/Starożytny Izrael: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Lethern (dyskusja | edycje)
m popr. linka
Tomekg.966 (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
__BEZSPISU__
__NOTOC__
{| cellspacing="5px"
 
| rowspan="2" width="30%" style="border: 1px solid #97BF87; background-color:#e2f2df; padding:1em;" valign="top"|
 
{|width="*"
|
{|
|-
|}
<center>{{Rozdział|Rozdział|Starożytny Izrael}}</center>
 
 
 
[[Grafika:CanaanMap.jpg|thumb|200px|Mapa kraju [[w:Kanaan|Kanaan]]]]
 
=== Judaizm ===
Najwcześniejsze dzieje '''Hebrajczyków''' (zwanych też Izraelitami lub Żydami) znamy z Biblii. Podobno do [[w:Palestyna (historyczna)|Palestyny]] przybyli z [[w:Egipt|Egiptu]] w XII wieku p.n.e, pod wodzą Mojżesza. '''Palestyną''' jest nazywany wąski i górzysty pas ziemi nad rzeką [[w:Jordan (rzeka)|Jordan]] a wybrzeżem Morza Śródziemnego. W czasach Mojżesza kraj ten był nazywany [[w:Kanaan|Kanaanem]]. W Palestynie poza obszarami nad samym morzem, nie było ziemi nadającej się pod uprawę, dlatego mieszkańcy tych terenów żyli bardzo skromnie albo szukali lepszego losu za granicami kraju.
'''Żydzi, zwani Izraelitami czy Hebrajczykami''' są wyznawcami najstarszej religii '''monoteistycznej''' - '''judaizmu''', który zakłada istnienie jednego Boga - '''Jahwe'''. Starożytni Izraelici wierzyli, że Bóg zawarł z nimi przymierze, gwarantując im opiekę w zamian za podporządkowanie się jego nakazom. Podstawą religii judaistycznej jest święta księga, zwana '''Biblią''' (od greckiego słowa ''biblia'', oznaczającego księgi). Biblia składa się z kilkudziesięciu mniejszych ksiąg, spośród których najważniejsza jest pierwsze pięć, zwane '''Torą''', zawierające opis stworzenia świata, upadku moralnego ludzkości, najwcześniejszą historię Żydów, a przede wszystkim prawo. Chrześcijanie do Biblii zaliczają także Ewangelie, Dzieje Apostolskie oraz Apokalipsę św. Jana, które stanowią tzw. Nowy Testament i opierają się na wierze w Jezusa Chrystusa. Od judaizmu wywodzą się dwie najważniejsze współczesne religie: chrześcijaństwo i islam.
 
=== Epoka patriarchów ===
Według Biblii Izraelici wywodzą się od żyjącego wiele tysięcy lat temu w Mezopotamii '''Abrahama''', noszącego pierwotnie imię Abram. Pewnego razu Abrahamowi objawić miał się Bóg i nakazać mu opuszczenie Mezopotamii. Z polecenia Pana praojciec Żydów wyruszył na zachód i osiedlił się we wskazanym przez Niego kraju Kanaan (obecny Izrael), gdzie żyły już liczne pogańskie plemiona Kananejczyków. Kiedy doczekał się syna, '''Izaaka''', którego '''obrzezał''', '''na znak przymierza z Bogiem'''. Syn Izaaka, '''Jakub''', miał dwunastu synów. Najmłodszy z nich, '''Józef''', został podstępnie sprzedany przez braci egipskim kupcom i wkrótce jako niewolnik trafił do Egiptu. Biblia mówi, że dzięki umiejętności odczytywania snów zyskał uznanie w oczach faraona. Niebawem egipski król mianował go wezyrem. Po kilku latach w wyniku suszy do Egiptu przybyli bracia Józefa wraz z ojcem, Jakubem.
 
=== Czasy Mojżesza ===
Izraelici, a przynajmniej plemię Abrahama, zamieszkało w Egipcie. Z czasem faraonowie zaczęli traktować ich za niewolników, ród stawał się jednak coraz liczniejszy. Jednym z Izraelitów był '''Mojżesz''', któremu, jak mówi Biblia objawił się Bóg i nakazał wyprowadzić lud żydowski z Egiptu. Hebrajczykom udało się uciec, mimo sprzeciwu faraona, którego Pan ukarał, zsyłając na jego kraj plagi. '''Na pamiątkę wyjścia z Egiptu''' żydzi obchodzą '''święto Paschy'''. Pod wodzą Mojżesza plemiona izraelskie ruszyły przez pustynię do Kanaanu, zwanego Palestyną. W czasie wędrówki Bóg odnowił z przywódcą na górze '''Synaj''' przymierze zawarte z Abrahamem, nadał mu Prawo, czyli Torę oraz przekazał tablicę z dziesięciorgiem przykazań, w przyszłości zamknięte w skrzyni, zwanej '''Arką Przymierza'''. Podczas trwającej aż czterdzieści lat wędrówki przez pustynię ukształtował się judaizm oraz umocniła wiara w Boga. W końcu Izraelici dotarli do Palestyny, dokąd wprowadził ich następca Mojżesza, Jozue, który zbrojnie podbił większość kananejskich miast i podzielił kraj między dwanaście plemion Izraela.
 
=== Okres królestwa ===
Na początku X w. p.n.e na terenie Palestyny powstało królestwo żydowskie. Najsłynniejszymi władcami byli '''Dawid''' i jego syn '''Salomon'''. Ten drugi, wybudował w Jerozolimie świątynię ku czci [[w:Jahwe|Jahwe]], boga Izraelitów. Dzięki niej [[w:Jerozolima|Jerozolima]] stała się świętym miejscem wszystkich żydów.
 
=== Niewola babilońska i odbudowa Świątyni ===
Po śmierci [[w:Salomon (król Izraela)|Salomona]], państwo zostało podzielone na pół, a duża część Palestyny została podbita przez wojowniczych sąsiadów. Jeszcze przez następne dwa wieki państwu udawało się utrzymać niezależność, do czasu gdy w VI w. p.n.e. '''Jerozolimę''' zdobyli Babilończycy. Wówczas została zniszczona świątynia Salomona, a większość mieszkańców miasta przesiedlono do innych miast w [[w:Mezopotamia|Mezopotamii]]. Była to tak zwana '''niewola babilońska'''. W 539 roku p.n.e. król [[w:Cyrus II Wielki|Cyrus]] zdobył Babilon, i wygnańcy mogli wrócić do ojczyzny. Niewola babilońska trwała około 50 lat, po powrocie do ojczyzny, byli mieszkańcy tamtych terenów zaczęli odbudowywać zrujnowane miasto - Jerozolimę, w tym świątynie Jahwe. Od tamtej pory Hebrajczyków zaczęto nazywać Judejczykami - od tego słowa pochodzi współczesna nazwa tego narodu - Żydzi. Niewola babilońska była ważnym okresem w historii Żydów. Działali wtedy liczni '''prorocy''' którzy umacniali w ludziach wiarę i przywiązanie do obyczajów przodków. Prorocy nauczali o '''Mesjaszu''', władcy zesłanym przez Jahwe, który w nagrodę za wierność jedynemu Bogu wyzwoli w przyszłości Żydów i odbuduje ich królestwo.
 
Linia 13 ⟶ 36:
 
[[Grafika:Jerusalem Ugglan 1.jpg|thumb|400 px|'''Świątynia Jerozolimska'''. Na ilustracji rekonstrukcja Świątyni Jerozolimskiej z czasów Heroda Wielkiego. Świątynie wybudowali Fenicjanie z Tyru na polecenie Salomona. Prostokątny budynek z drewna cedrowego składał się zapewne z trzech części: przedsionka, miejsca świętego, i miejsca najświętszego w którym podobno była umieszczona [[w:Arka Przymierza|Arka Przymierza]]. Przy wejściu do świątyni znajdowały się dwie potężne kolumny z brązu. Pierwsza świątynia jerozolimska została zburzona przez Babilończyków, a następnie za zgodą władcy Persów odbudowana. Także ona została jednak zburzona przez Rzymian w I w. p.n.e. Obecnie ocalały mur świątyni jerozolimskiej nazywamy Ścianą płaczu jest dla Żydów najświętszym miejscem.]]
 
==Żydzi- wyznawcy jedynego Boga==
Mieszkańcy Egiptu i Mezopotamii byli '''politeistami''', ponieważ wierzyli w wielu bogów. Natomiast Żydzi byli '''monoteistami''', gdyż wierzyli w jednego boga - '''Jahwe'''. Wierzyli że stworzył On świat i wszystkie istoty żywe, a oni są wybrańcami z którymi zawarł przymierze. A w zamian za szczególną opiekę nad nimi, ludzie powinni mu służyć i wypełniać jego wolę. Najważniejsze boskie boskie zalecenia zostały zawarte w [[w:dekalog|dziesięciorgu przykazań]] ([[w:dekalog|dekalog]]). Wierzono iż bóg wręczył je Mojżeszowi na gorze [[w:Synaj|Synaj]] jako potwierdzenie zawartego przymierza. Najważniejsze przykazanie zabraniało czci innym bogom. Pozostałe wskazywały , jak należały postępować. Religię Żydów nazywamy '''judaizmem'''.
 
{{Definicja|'''Monoteizm''' - Wiara w jednego Boga. Zobacz też: '''[[w:Monoteizm|Monoteizm]]'''}}