Uciążliwość zapachowa/Wprowadzenie: Różnice pomiędzy wersjami

== Omówienie treści podręcznika ==

[[Plik:Olfactory system.svg|right|150px]]

[[w:Węch|Węch]] odbiera i przetwarza [[w:bodziec (fizjologia)|bodźce chemiczne]], jakimi są obecne w powietrzu cząsteczki niektórych [[w:związek chemiczny|związków chemicznych]] ([[w:odorant|odorantów]]). Drugim z chemicznych [[w:zmysł|zmysłów]] człowieka jest [[w:smak (fizjologia)|smak]], niemal nierozłącznie związany z węchem (oba rodzaje wrażeń są odbierane równocześnie). Zasady działania [[w:wzrok|wzroku]], [[w:słuchu|słuchu]], smaku i innych [[w:zmysł|zmysłów]] są znane od dawna. Węch jest bardziej złożony, co wynika z najdłuższej historii [[w:ewolucja|ewolucji]] tego sposobu „obserwacji” otoczenia przez [[w:organizm|organizmy]] żywe. Dzięki wielkiemu postępowi wiedzy w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych (np. [[w:biochemia|biochemia]], [[w:biofizyka|biofizyka]], elektrofizjologia, [[w:genetyka|genetyka]], [[w:inżynieria genetyczna|inżynieria genetyczna]]) działanie tego zmysłu jest w XXI w. znacznie mniej tajemnicze niż jeszcze w połowie wieku XX<ref>{{cytuj stronę|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2004/axel-lecture.pdf|tytuł=Scents and Sensibility: A Molecular Logic of Olfactory Perception|nazwisko=Axel|imię=Richard|data=2004-12-08|opublikowany=The Nobel Foundation|data dostępu=2012-01-30|język=en}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2004/buck-lecture.pdf|tytuł=Unraveling the Sense of Smell|nazwisko=Buck|imię=Linda B.|data=2004|opublikowany=The Nobel Foundation |język=en|data dostępu=2012-01-30|język=en}}</ref><ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Białaczewski |imię =Leszek |tytuł = Nagroda Nobla za rok 2004: odkrycie genów receptorów węchowych |url = http://www.mediton.eu/library/orl_volume-4_issue-4_article-500.pdf |czasopismo = Otorynolaryngologia |wolumin = 4|wydanie = 4|strony = 163–168 |rok = 2005|data dostępu=2012-01-30|język=pl}}</ref><ref name = "Skangiel-Kramska">{{cytuj pismo |nazwisko = Skangiel-Kramska |imię = Jolanta |autor = |nazwisko2 = Rogozińska |imię2 = Karolina | tytuł = Zmysł węchu — kodowanie zapachów — Nagroda Nobla z fizjologii lub medycyny w 2004 roku|url = http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2005/149.pdf |czasopismo = Kosmos. Problemy nauk biologicznych |wolumin = 54|wydanie = 2–3 (267–268) |strony = 149–154 |rok = 2005 |data dostępu=2012-01-30|język = pl}}</ref><ref name = "Potargowicz">{{cytuj pismo |nazwisko = Potargowicz |imię = Elżbieta |tytuł = Węch – niedoceniany zmysł człowieka|url = http://www.phmd.pl/fulltxthtml.php?ICID=834265 |czasopismo = Postepy Hig Med Dosw. |wolumin = 62 |strony = 87–93|rok = 2008|data dostępu=2012-01-30|język = pl}}</ref><ref name="Obrębowski">{{cytuj pismo|nazwisko=Obrębowski|imię=Andrzej |tytuł=Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za rok 2004|czasopismo =Medycyna Praktyczna|rok = 2005 | wydanie=03|odpowiedzialność = Uniwersytet Adama Kopernika, Wydział Informatyki, Katedra i Klinika Foniatrii i Audiologii AM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu|język=pl|data=2005-04-11|url=http://www.mp.pl/artykuly/index.php?aid=26055&_tc=126CC645AB454EB8B32F2AE28CDF673B|data dostępu=2012-01-30|język = pl}}</ref>, jednak nadal wciąż nie w pełni wyjaśnione. Uniemożliwia to rozwiązywanie problemów uciążliwości zapachowej na podstawie wyników chemicznej analizy składu zanieczyszczonego powietrza. Konieczne jest odwoływanie się do opisu wrażeń węchowych odbieranych przez ludzi.

 

''Ogólne informacje na temat działania węchu biologicznego i sztucznego oraz określania cech zapachów są lub będą zamieszczone w rozdziałach: „[[Uciążliwość zapachowa/Węch człowieka|Węch człowieka]]”, „[[Uciążliwość zapachowa/Prawa psychofizyczne w olfaktometrii|Prawa psychofizyczne w olfaktometrii]]”, „[[Uciążliwość zapachowa/Klasyfikacja zapachów według rodzaju|Klasyfikacja zapachów według rodzaju]]”, „[[Uciążliwość zapachowa/Analiza sensoryczna|Analiza sensoryczna]]” i „[[Uciążliwość zapachowa/Instrumentalne pomiary zapachu|Instrumentalne pomiary zapachu]]”''.

----

[[Plik:Stanowiska TO7.JPG|right|150px]]

Rozwiązywanie problemów związanych z uciążliwością zapachową umożliwiają techniki olfaktometryczne. Olfaktometria inżynierska (wykorzystywana w inżynierii chemicznej i środowiskowej) jest działem analizy sensorycznej<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Baryłko-Pikielna | imię=Nina| tytuł = Zarys analizy sensorycznej żywności| wydawca = Wydawnictwo Naukowo-Techniczne| miejsce = Warszawa| rok = 1975}}</ref>, który obejmuje różne techniki ocen subiektywnych (np. skalowanie uciążliwości zapachu, jego intensywności i [[w:jakość hedoniczna|jakości hedonicznej]]) oraz techniki obiektywnego i ilościowego oznaczania [[w:stężenie zapachowe|zapachowego stężenia]] zanieczyszczeń (wszystkich [[w:odorant|odorantów]] łącznie). Zgodnie z normą ”Jakość powietrza. Oznaczanie stężenia zapachowego metodą rozcieńczeń dynamicznych”<ref name="Norma">{{cytuj pismo |url = http://www.pkn.pl/index.php?a=show&m=katalog&id=537854&page=1|tytuł = PN–EN 13725:2007: Jakość powietrza. Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej |czasopismo = PKN Warszawa |wolumin = 2007 |data dostępu = 2012-01-30|język = pl}}</ref>

''Techniki pomiarów olfaktometrycznych są lub będą opisane w rozdziale „[[Uciążliwość zapachowa/Olfaktometria inżynierska|Olfaktometria inżynierska]]”.''

----

[[Plik:Oczyszcz rok.svg|right|150px]]

Znajomość emisji (q_od [ou_E/s]), charakterystycznej dla określonej działalności, umożliwia podejmowanie racjonalnych decyzji administracyjnych, dotyczących np. lokalizacji nowych zakładów przemysłowych w sąsiedztwie istniejących osiedli mieszkaniowych lub budowy budynków mieszkaniowych obok istniejących zakładów (zapobieganie przekroczeniom poziomu tzw. akceptowalnej uciążliwości zapachowej. Podstawę takich decyzji stanowią wyniki matematycznego [[w:modelowanie dyspersji odorantów|modelowania rozprzestrzeniania się odorantów]] w otoczeniu projektowanego źródła. W przypadku, gdy uciążliwość już występuje, możliwe jest wydawanie – na analogicznej podstawie – odpowiednich decyzji administracyjnych, gwarantujących przywrócenie poziomu uciążliwości akceptowalnej. Mogą to być np. nakazy zmniejszenia emisji zapachowej, co można osiągnąć np. przez zmianę technologii, zmniejszenie produkcji lub zwiększenie sprawności instalacji [[w:dezodoryzacja|dezodoryzującej]] gazy odlotowe<ref name="Sensor.metody 1991">{{cytuj książkę|nazwisko=Kośmider|imię=Joanna|tytuł=Sensoryczne metody oceny zapachowej jakości powietrza i skuteczności dezodoryzacji |wydawca=Wydawnictwo uczelniane ZUT|miejsce=Szczecin|data=1991}}</ref>.

''Techniki modelowania dyspersji odorantów oraz sposoby interpretacji ich wyników (prognozowanie poziomu uciążliwości zapachowej w otoczeniu emitorów) są lub będą opisane w rozdziałach: „[[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów|Modelowanie dyspersji odorantów]]”, „[[Uciążliwość zapachowa/Standardy zapachowej jakości powietrza|Standardy zapachowej jakości powietrza]]” i „[[Uciążliwość zapachowa/Zapachowa uciążliwość emitorów – przykłady|Zapachowa uciążliwość emitorów – przykłady]]”''.

----

[[Plik:Thermal-oxidizer-megtec-systems.jpg|right|150px]]

Dezodoryzacja gazów odlotowych jest najczęściej procesem usuwania zanieczyszczeń strumienia emitowanych gazów z zastosowaniem różnych technik, np. adsorpcji, absorpcji, spalenia, biofiltracji. Są to techniki od dawna dobrze znane, opisane w wielu odrębnych podręcznikach. Specyficzny dla dezodoryzacji jest sposób ocen skuteczności tych procesów. Takie oceny powinny być podstawą wyboru techniki najbardziej właściwej w konkretnej sytuacji. Największa zmiana emisji zapachowej nie zawsze oznacza usunięcie największej ilości zanieczyszczeń, a z drugiej strony – zapach gazu odlotowego zawierającego mniej zanieczyszczeń może być bardziej intensywny lub bardziej nieprzyjemny. Efekt dezodoryzacji osiąga się niekiedy nie usuwając zanieczyszczeń, lecz wprowadzając takie dodatkowe składniki mieszaniny odorantów, które korzystnie zmieniają rodzaj zapachu lub zmniejszają jego intensywność. Wyjaśnienie tych efektów nie jest możliwe ze względu na brak pełnej wiedzy o mechanizmie węchowej percepcji. Sprawia to, że wybór techniki dezodoryzacji i optymalizacja warunków pracy instalacji dezodoryzujących muszą polegać na badaniach empirycznych, wykonywanych olfaktometrycznie

<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Kośmider |imię = Joanna| nazwisko2 =Wyszyński |imię2 = Bartosz|tytuł = Ocena skuteczności dezodoryzacji |czasopismo = Inżynieria Chemiczna i Procesowa |wolumin = 22|strony = 363-381|data = 2001| język = pl}}</ref>

<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Junga |imię = Robert|nazwisko2 = Sosialuk |imię2 = Monika|url = |tytuł = Oceny skuteczności dezodoryzacji. Redukcja stężenia zapachowego w biofiltrze|czasopismo = Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów |numer = 5|strony = 130-142|data = 2007|język = pl}}</ref>.

----

[[Plik:Crystal Clear app kdict.png|left|40px]]

[[Plik:Calculator casio.jpg|right|70px]]

----

----

[[Plik:Crystal Clear app kdict.png|left|40px]]

----

 

<noinclude>----