Historia dla gimnazjum/Unia z Litwą. Rządy Władysława Jagiełły: Różnice pomiędzy wersjami

Litwini należą do grupy ludów bałtyjskich, spokrewnieni są m.in. z Łotyszami (mieszkańcami Łotwy) i wymarłymi Prusami oraz Jaćwingami. Plemiona litewskie zjednoczyły się w XIII wieku pod berłem '''Mendoga''', który nawet przyjął chrzest i koronował się na króla. Chrzest był jednak decyzją czysto polityczną i szybko kraj powrócił do pogaństwa. Następcy Mendoga -– książęta z dynastii Giedyminowiczów zajęli ogromne obszary Rusi aż po Morze Czarne i opierali się najazdom Krzyżaków. W XIII wieku nastąpiło zbliżenie Litwy i Polski pod wpływem wspólnego zagrożenia ze strony zakonu. Stosunki jednak pogorszyły się, gdy Kazimierz Wielki zajął Ruś Halicką -– obiekt zainteresowań Litwinów. Wojny z Krzyżakami były szczególnie ciężkie w czasach panowania Jagiełły. Wtedy to zakon zdołał podbić Żmudź -– prowincję niezwykle ważną dla Litwy. <br />Ziemie wielkiego księstwa w większości zamieszkane były przez pogan (Litwa właściwa) i prawosławnych (Ruś).

=== Wspólne rządypanowanie Jadwigi i Jagiełły ===

W 1386 roku po ślubie z Jadwigą Jagiełło został ukoronowany na króla Polski w Krakowie, przyjmując imię Władysław. W tym samym roku rozpoczął chrystianizację Litwy w obrządku katolickim. Z jego inicjatywy w Wilnie wkrótce powstało biskupstwo, podlegające arcybiskupstwu w Gnieźnie, zaczęto też wznosić liczne kościoły. Odebrało to Krzyżakom pretekst do atakowania terenów wielkiego księstwa w celu szerzenia tamże wiary chrześcijańskiej, postawiło także pod znakiem zapytania sens ich pobytu nad Bałtykiem, żyjące tam ludy przyjęły już bowiem chrześcijaństwo. W czasie rządów Jagiełły i Jadwigi, w skutekwskutek interwencji zbrojnej królowej na Rusi Halickiej doszło do ponownego podboju tejże ziemi, po śmierci Ludwika Węgierskiego dostała się ona bowiem pod panowanie węgierskie.

=== Wielka Wojna z Krzyżakami ===

Już w okresie życia Jadwigi stosunki Polski i Litwy z zakonem stawały się coraz bardziej napięte: pod koniec XIV wiek Krzyżacy zajęli litewską Żmudź, gdzie wkrótce wybuchło skierowane przeciw nim powstanie. Buntowników wspierał rządzący Litwą z nadania Jagiełły, jego brat stryjeczny (kuzyn) '''Witold''', pomagała im także Polska. Doprowadziło to do wybuchu konfliktu polsko-krzyżackiego w 1409 roku. Zakon uzyskał pomoc licznego rycerstwa z Europy Zachodniej, głosząc fałszywe hasła o Polakach, którzy mieli rzekomo wspierać pogańskich Litwinów w walce z chrześcijaństwem. Kulminacyjny jego moment nastąpił '''15 lipca 1410''' na polach pod wsią '''Grunwald''' w Prusach. Doszło wtedy do bitwy, w której Krzyżacy, wspierani przez liczne rycerstwo europejskie starli się z wojskami Jagiełły, składającymi się z oddziałów polskich, litewskich, ruskich, tatarskich, itd. Ostatecznie zakon poniósł wielką klęskę, zginął wielki mistrz Ulrich von Jungingen oraz wielu innych ważnych urzędników krzyżackich. Jagiełło z wojskami ruszył na Malbork, jednak nie udało mu się go zdobyć. W '''1411 roku''' podpisano pokój w Toruniu, w którym Litwa odzyskała Żmudź (jednak tylko do śmierci Witolda), Polska zaś żadnych korzyści terytorialnych nie odniosła.

=== Unia w Horodle i kolejny etap zatargukonfliktu polsko-krzyżackiego ===

Po podpisaniu pokoju toruńskiego Krzyżacy zaczęli odbudowywać swoją potęgę. Możni polscy i litewscy, wobec groźby wybuchu nowej wojny, postanowili zacieśnić związek obu państw. W tym celu w '''1413''' podpisali w '''Horodle''' (nad Bugiem). Na jej mocy szlachta litewska (bojarzy), która przeszła na katolicyzm miała takie same prawa, co szlachta polska, ponadto wprowadzono a Litwie niektóre urzędy, istniejące wcześniej w Koronie, np. urząd starosty. Wkrótce wspólnie oba państwa zażądały od zakonu trwałego zwrotu Żmudzi oraz oddania Pomorza Gdańskiego i innych ziem, im zabranych. W 1414 doszło do wojny z Krzyżakami, która jednak nie doprowadziła do rozstrzygnięcia konfliktu. Nierozstrzygnięty spór polsko-krzyżacki postanowiono rozstrzygnąć na soborze w '''Konstancji''' (patrz: "„''[[Historia dla gimnazjum/Późne średniowiecze]]''"”), trwającym w latach 1414 - 14181414–1418. Polaków reprezentował na nim '''Mikołaj Trąba''', arcybiskup gnieźnieński, ponadto dużą rolę odegrał '''Paweł Włodkowic''', rektor uniwersytetu w Krakowie, który potępiał działania Krzyżaków. W Konstancji nie doszło jednak do rozstrzygnięcia konfliktu.