Mechanika kwantowa/Teoria pola we wzorach Eulera-Lagrange'a: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
Nie podano opisu zmian
Linia 30:
{{IndexWzór|<MATH>F_i=-{{dE_p}\over{\partial \phi_i}}=k(\phi_{i+1}+\phi_{i-1}-2\phi_i)\;</MATH>|26.10}}
Wyprowadźmy wzór {{LinkWzór|26.10}} ze wzoru na energię potencjalną układu {{LinkWzór|26.9}}, oraz pamiętając, że kulki są połączone ze sobą siłami sprężystości, z definicji siły potencjalnej poprzez energię potencjalną sprężynek, korzystając przy tym z pochodnej cząstkowej tej energii względem położenia danej kulki i to wyrażenie wzięte z minusem, otrzymujemy wzór na siłę potencjalną działająca na daną kulkę w zależności od położeń danych kulek towarzyszących tej kulce jako najbliżsi przyjaciele:
{{IndexWzór|<MATH>F_i=-k{{\Delta_i E_p}\over{\partial \phi}}={{1}\over{2}}{{\Delta_i}\over{\partial \phi}}\sum^{n}_{i=1}k(\phi_{i+1}-\phi_{i})^2=-{{1}\;</MATH><BR>over{2}}k
: <mATH>=-{{1}\over{2}}k
{{\partial}\over{\partial \phi_i}}[(\phi_2-\phi_1)^2+...+(\phi_{i}-\phi_{i-1})^2+...+(\phi_{i+1}-\phi_{i})^2+..+(\phi_{n+1}-\phi_{n})]=\;</MATH><BR>
<MATH>=-{{1}\over{2}}k{{\partial}\over{\partial \phi_i}}(\phi_{i}^2+\phi^2_{i-1}-2\phi_{i-1}\phi_{i}
+\phi_{i+1}^2+\phi_{i}^2-2\phi_{i+1}\phi_{i}]=-{{1}\;</MATH><BR>over{2}}k\left(2\phi_i-2\phi_{i-1}+2\phi_i-2\phi_{i+1}\right)=
k(\phi_{i+1}+\phi_{i-1}-2\phi_i)=\;</MATH><BR><MATH>=-ka^2{{{{\phi_{i+1}-\phi_i}\over{2a}}k\left(2-{{\phi_i-2\phi_{i-1}+2}\phi_i-2over{a}}}\phi_over{i+1a}}\right)=;</MATH>|26.11}}
k(\phi_{i+1}+\phi_{i-1}-2\phi_i)=ka^2{{{{\phi_{i+1}-\phi_i}\over{a}}-{{\phi_i-\phi_{i-1}}\over{a}}}\over{a}}\;</MATH>|26.11}}
Co kończy powyższy dowód {{LinkWzór|26.10}}.
Łącząc niezrównoważoną siły działającą na daną kulkę według {{LinkWzór|26.11}} z drugą zasadą dynamiki Newtona opisującą ten obiekt, zapisujemy:
{{IndexWzór|<MATH>{{m}\over{a}}\ddot{\phi}_i-ka{{{{\phi_{i+1}-\phi_i}\over{a}}-{{\phi_i-\phi_{i-1}}\over{a}}}\over{a}}=0\;</MATH>|26.12}}
Obierzmy stałe: {{Formuła|<MATH> \mu={{m}\over{a}}\;</MATH>}} oraz Y=ka, wtedy równanie ruchu {{LinkWzór|26.12}} ma się:
{{IndexWzór|<MATH>\mu\ddot{\phi}_i-Y{{\partial^2\phi_i}\over{\partial x^2}}=0\;</MATH>|26.13}}
A nasz Lagrangian, który jest różnicą sumy energii kinetycznej kulek i sumy energii potencjalnej sprężynek, przy powyższych oznaczeniach &mu; i Y, jest pisany:
Linia 68 ⟶ 66:
Zakładamy w {{LinkWzór|26.22}}, że funkcje &psi; i &phi; zerują się w punktach "a" i "b".
 
Z definicji sprzężenia hermitowskiego i dowodu {{LinkWzór|26.22}} wynika własność {{LinkWzór|26.21}}, a zwrot strzałki nad {{Formuła|<MATH>\partial\;</MATH>}}, wynika, czy ten operator pochodnej działa na prawą czy lewą stronę względem pozycji jaki on się znajduje, czyli względem której strony różniczkowanie jest napisane.
 
==Relatywistyczne równanie Kliena-Gordona, pole, jego Lagrangian==
Linia 81 ⟶ 79:
Na podstawie definicji tensorowych pochodnych napiszmy wyrażenie, które można rozpisać względem współrzędnych czasowych i przestrzennych:
{{IndexWzór|<MATH>\partial_{\mu}\psi\partial^{\mu}\psi=\partial_0\psi\partial_0\psi-\partial_k\psi\partial_k\psi\;</MATH>|26.25}}
*gdzie : {{Formuła|<MATH>k=0,1,2\;</MATH>}}.
 
Można udowodnić na podstawie definicji Lagrangianu {{LinkWzór|26.25}}, że zachodzi dla pierwszego wyrazu we wzorze Eulera-Lagrange'a {{LinkWzór|26.23}}, pisząc pochodną gęstości lagrangianu względem czasu, a później względem współrzędnych przestrzennych:
Linia 94 ⟶ 92:
\partial_0\left({{\partial\mathfrak{L}}\over{\partial(\partial \psi_0)}}\right)+\partial_k\left({{\partial\mathfrak{L}}\over{\partial(\partial \psi_k)}}\right)=\partial^2_0\psi-\partial_k^2\psi={{\hbar^2}\over{m_0}}\left({{1}\over{c^2}}{{\partial^2\psi}\over{\partial^2 t}}-\nabla^2\psi\right)\;</MATH>|26.29}}
W sposób ostateczny podstawiając {{LinkWzór|26.28}} (pochodna względem funkcji falowej gęstości Lagrangianu) i {{LinkWzór|26.29}} (drugich pochodnych względem współrzędnej czasowej i współrzędnych przestrzennych) do wzoru wariacyjnego {{LinkWzór|26.21}}, otrzymujemy:
{{IndexWzór|<MATH>{{\hbar^2}\over{2m_0}}\left({{1}\over{c^2}}{{\partial^2\psi}\over{\partial t^2}}-\nabla^2\psi\right)+{{1}\over{2}}m_0c^2\psi=0\Rightarrow {{\hbar^2}\over{2m_0}}\left[{{1}\over{c^2}}{{\partial^2\psi}\over{\partial t^2}}-\nabla^2\psi\right]=-{{1}\over{2}}m_0c^2\psi\Rightarrow\;</MATH><BR><MATH>=
{{1}\over{c^2}}{{\partial^2\psi}\over{\partial t^2}}-\nabla^2\psi=-{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\psi\Rightarrow \;</MATH><BR><MATH>\Rightarrow\left(\nabla^2-{{1}\over{c^2}}{{\partial^2\psi}\over{\partial t^2}}\right)\psi={{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\psi</MATH>|26.30}}
lub łatwiej korzystając z definicji operatora d'Alemberta {{LinkWzór|24.7|Mechanika kwantowa/Relatywistyczna_teoria_kwantów_Kleina-Gordona}}:
{{IndexWzór|<MATH>\square\psi={{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\psi\;</MATH>|26.31|Obramuj}}
Linia 109 ⟶ 107:
Dokonując prostych przenosin wyrazów z związanych z pochodną czasową z prawej strony wzoru na jej lewą, dalej włączając je pod nawias przed czynnikiem, który jest iloczynem jednostki urojonej i stałej kreślonej Plancka:
{{IndexWzór|<MATH>\left\{i\hbar\left({{\partial\psi}\over{\partial t}}+c\hat{\alpha}\nabla\right)-m_0c^2\hat{\beta}\right\}\psi=0\;</MATH>|26.34}}
Mnożymy obustronnie równość {{LinkWzór|26.34}} przez operator {{Formuła|<MAth>\hat{\beta}\;</MATH>}}, oraz wykorzystujemy, że zachodzi tożsamość operatorowa {{LinkWzór|25.10|Mechanika kwantowa/Relatywistyczna_teoria_kwantów_Diraca}}, wiemy:
{{IndexWzór|<MATH>\left\{i\hbar c\left(\hat{\beta}{{\partial}\over{\partial ct}}+\hat{\beta}\hat{\alpha}\nabla\right)-m_0c^2\right\}\psi=0\;</MATH>|26.35}}
W prowadźmy zdefiniowany tensor poniżej, który nazwiemy kontrkowariantnym tensorem &gamma;<sup>&mu;</sup>:
Linia 115 ⟶ 113:
Przy pomocy {{LinkWzór|26.36}} i definicji czterooperatora kowariantnego różniczkowania {{LinkWzór|26.19}} wyrażenie {{LinkWzór|26.35}} przyjmuje bardziej zwartą tensorową postać:
{{IndexWzór|<Math>\left(i\hbar c\gamma^{\mu}\partial_{\mu}-m_0c^2\right)\psi=0\;</MATH>|26.37}}
W kwantowej mechanice relatywistycznej Diraca przyjmujemy definicje oparte na tensorach czterowektorów pochodnych kowariantnych {{LinkWzór|26.19}} i kontrkowariantnych {{LinkWzór|26.20}} oraz zdefiniujemy nową funkcję {{Formuła|<MATH>\overline{\psi}\;</math>}}, których definicję poznamy poniżej:
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<MATH>{\overset{\rightarrow}{{\not{\partial}}}}=\gamma^{\mu}\overset{\rightarrow}{\partial}_{\mu}\;</MATH>|26.38}}
Linia 122 ⟶ 120:
|{{IndexWzór|<MATH>\overline{\psi}=\psi^{+}\gamma^0=\psi^{+}\hat{\beta}\;</MATH>|26.41}}
|}
Równanie {{LinkWzór|26.37}} dzielimy obustronnie przez wyrażenie urojone {{Formuła|<maTh>i\hbar\;</MATH>}}, dostajemy tożsamość:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\gamma^{\mu}\partial_{\mu}+i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)\psi=0\Rightarrow\left(\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}+i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)\psi=0\;</MATH>|26.42|Obramuj}}
Jest to równanie '''ruchu Diraca dla cząstki kwantowej'''.
Z skonstruujemy gęstość lagrangianu dla pola opisujących kwantowe cząstki o spinie równym {{Formuła|<MATH>_{s={{1}\over{2}}}\;</MATH>}} w równaniu Diraca , co prowadzi do definicji tejże wielkości:
{{IndexWzór|<MATH>\mathfrak{L}=\overline\psi(i\hbar c\overset{\leftrightarrow}{\not{\partial}}-m_0 c^2)\psi\;</MATH>|26.43|Obramuj}}
*gdzie zachodzi tożsamość:
Linia 140 ⟶ 138:
Z wyrażeniu {{LinkWzór|26.48}} redukujemy wyrazy podobne, mamy:
{{IndexWzór|<MATH>-i\hbar c\partial_{\mu}\gamma^{\mu}\psi+m_0c^2\psi=0\;</MATH>|26.49}}
Równanie {{LinkWzór|26.49}} dzielimy obustronnie przez stałą urojoną {{Formuła|<MATH>-i\hbar c\;</MATH>}}, dochodzimy do wniosku, że:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\gamma^{\mu}\partial_{\mu}+i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)\psi=0 \;</MATH>|26.50}}
Otrzymaliśmy równanie {{LinkWzór|26.50}}, które jest takie same jak w punkcie {{LinkWzór|26.42}}, które jest równaniem mechaniki kwantowej Diraca.
 
Jeśli będziemy różniczkować po &psi;, a nie po {{Formuła|<MATH>\overline{\psi}\;</MATH>}}, to otrzymamy inne równanie napisanej wedle wzoru:
{{IndexWzór|<MATH>\overline{\psi}\left(\overset{\leftarrow}{\not{\partial}}-i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)=0\;</MATH>|26.51}}
Sprawdźmy, czy równanie {{LinkWzór|26.51}} jest równoważne równaniu {{LinkWzór|26.42}}, w tym celu dokonajmy dowodu przeprowadzonego poniżej.
Wykorzystujemy definicję funkcji {{Formuła|<MATH>\overline{\psi}\;</MATH>}} zapisaną w schemacie {{LinkWzór|26.41}} w równaniu {{LinkWzór|26.51}}, dostajemy, że:
{{IndexWzór|<MATH>\psi^{+}\hat{\beta}\left(\overset{\leftarrow}{\not{\partial}}-{{m_0c}\over{\hbar}}\right)=0\;</MATH>|26.52}}
Teraz mnożymy prawostronnie równanie {{LinkWzór|26.52}} przez operator {{Formuła|<MATH>\hat{\beta}\;</MATH>}}, to wiemy wtedy na pewno:
{{IndexWzór|<MATH>\psi^{+}\left(\hat{\beta}\gamma^{\mu}\hat{\beta}\overset{\leftarrow}{\partial_{\mu}}-i\hat{\beta}^2{{m_0c}\over{\hbar}}\right)=0\;</MATH>|26.53}}
Wyznaczmy sprzężenie hermitowskie operatora występującego w równaniu {{linkWzór|26.53}}, przekonamy się, że po tej operacji dostaniemy operator {{LinkWzór|26.36}}.
Linia 158 ⟶ 156:
 
==Równanie Kleina-Gordona, a równania Diraca w teorii kwantów==
Podziałajmy prawostronnie na równanie Diraca mechaniki relatywistycznej opisujących cząstki spinie połówkowym {{LinkWzór|26.42}} operatorem: {{Formuła|<MATH>\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}-i{{m_0c}\over{\hbar}}\;</MATH>}}, otrzymujemy:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}-i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)\left(\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}+i{{m_0c}\over{\hbar}}\right)\psi=0\;</MATH>|26.53a}}
Podczas działania operatorem w tym przypadku różniczkowania cząstkowego na prawą i lewą stronę równań Diraca, to ono prawostronnie jest równe zero. Sprawdźmy, czy dostaniemy równanie Klieina-Gordona. Jeśli otrzymamy to równanie, to zbiór rozwiązań równania Diraca jest podzbiorem zbioru rozwiązań równania Kliena-Gordona dla ruchu swobodnego.
Linia 164 ⟶ 162:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}^2+i{{m_0c}\over{\hbar}}\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}-i{{m_0c}\over{\hbar}}\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}+{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)\psi=0\Rightarrow
\left(\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}^2+{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)\psi=0\;</MATH>|26.54a}}
Ale jeśli na równość różniczkową {{LinkWzór|26.54a}} podziałamy operatorem odwrotnym do {{Formuła|<MATH>\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}-i{{m_0c}\over{\hbar}}\;</MATH>}} to otrzymamy równanie Diraca {{LinkWzór|26.42}}, wtedy równania Diraca zawierają sobie zbiór rozwiązań równania Klieina-Gordona. Zatem na podstawie poprzednich rozważań dostajemy, że rozwiązania w obu teoriach są takie same.
Wyznaczmy kwadrat operatora {{LinkWzór|26.38}} występujących w równaniu {{LinkWzór|26.54}}, korzystając przy tym z definicji operatora {{LinkWzór|26.38}} poprzez {{LinkWzór|26.19}}, zatem:
{{IndexWzór|<MATH>\overset{\rightarrow}{\not{\partial}}^2=\left(\gamma^{\mu}\partial_{\mu}\right)^2=\left(\hat\beta {{\partial }\over{c\partial t}}+\hat\beta\hat\alpha_k\nabla_k\right)^2=\left(\hat\beta {{\partial }\over{c\partial t}}+\hat\beta\hat\alpha_l\nabla_l\right)\left(\hat\beta {{\partial }\over{c\partial t}}+\hat\beta\hat\alpha_k\nabla_k\right)=\;</MATH><BR><MATH>=\hat \beta^2\left({{\partial}\over{\partial ct}}\right)^2+\hat \beta{{\partial }\over{c\partial t}}\hat \beta\hat\alpha_k\nabla_k+\hat\beta\hat\alpha_l\nabla_l\hat \beta{{\partial }\over{c\partial t}}+\hat\beta\hat\alpha_l\nabla_l\hat\beta\hat\alpha_k\nabla_k=\;</MATH><BR><MATH>={{1}\over{c^2}}{{\partial^2}\over{\partial t^2}}-{{1}\over{2}}\{\hat\alpha_k,\hat\alpha_l\}\nabla_k\nabla_l={{1}\over{c^2}}{{\partial^2}\over{\partial t^2}}-\nabla_l\nabla_l=\;</MATH><BR><MATH>=
{{1}\over{c^2}}{{\partial^2}\over{\partial t^2}}-\nabla^2=\;</MATH><BR><MATH>={{1}\over{c^2}}{{\partial^2}\over{\partial t^2}}-\nabla^2=\overset{\rightarrow}{\partial}^2=-\square\;</MAth>|26.55}}
Równanie {{LinkWzór|26.54}}, na podstawie {{LinkWzór|26.55}} otrzymanej tożsamości na operatorach różniczkowania według konwencji Eulera-Lagrange, przyjmuje postać:
{{IndexWzór|<MATH>\left(\overset{\rightarrow}{\partial}^2+{{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\right)\psi=0\Rightarrow \square\psi={{m_0^2c^2}\over{\hbar^2}}\psi\;</MATH>}}