Mechanika kwantowa/Wstęp do teorii promieniowania kwantów pola elektromagnetycznego: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Linia 28:
[[Grafika:Zmiana pola wektorowego w zależności od infitezymalnego kąta.JPG|thumb|170px|Zmiana δ stałego pola pola przy obrocie układu o kąt δθ]]
W macierzy transformacji operatora całkowitego momentu pędu kwantu promieniowania napisaną według {{LinkWzór|30.7}}, jeśli w nim dokonamy operacji {{Formuła|<math>\theta\rightarrow \delta\theta</MATH>}}, i rozpatrując przy stałym polu wektorowym {{Formuła|<MATH>\psi(\vec{r})=\operatorname{const}\;</MATH>}}, wtedy wynik działania operatora momentu pędu na tą funkcję jest równa zero (ten operator jest w coś rodzaju liczenia pochodnej względem pewnych zmiennych przestrzennych według definicji operatora momentu pędu) i pozostaje nam tylko operator zależny od operatora spinu {{linkWzór|30.5}}, a więc funkcję &psi; możemy rozłożyć w szereg Taylora jednej zmiennej pomijając wyższe wyrazy inne niż liniowe:
{{IndexWzór|<MATH>\psi^{'}_{k^'}(\vec{r})=\psi_{k^'}(\vec{r})-\sum_k i\delta\theta{{\vec{n}(\hat{l}+\hat{S})_{k^'k}}\over{\hbar}}\psi_k(\vec{r})\Rightarrow</MATH><BR><MATH>\Rightarrow
\psi^{'}_{k^'}(\vec{r})=\psi_{k^'}(\vec{r})-\sum_k i\delta\theta{{1}\over{\hbar}}\underbrace{\vec n\hat{l}\psi_k(\vec{r})}_{0}-\sum_k i\delta\theta{{\vec{n}\hat{S}_{k^'k}}\over{\hbar}}\psi_k(\vec{r})
</MATH>|30.11}}
Linia 41:
{{IndexWzór|<MATH>i\sum_k{{\vec{n}\hat{S}_{k^'k}}\over{\hbar}}\psi_{k}=\left(\psi\times\vec{n}\right)_{k^'}\Rightarrow i\sum_k(\vec{n}\hat{S}_{k^'k})\psi_{k}=\hbar\left(\psi\times\vec{n}\right)_{k^'}</MATH>|30.15}}
Rozpatrujemy równanie {{LinkWzór|30.15}} dla parametru k' równej jeden k'=1:
{{IndexWzór|<MATH>i\left[n_x(S_x)_{11}+n_y(S_y)_{11}+n_z(S_z)_{11}\right]\psi_1+i\left[n_x(S_x)_{12}+n_y(S_y)_{12}+n_z(S_z)_{12}\right]\psi_2+i\left[n_x(S_x)_{13}+n_y(S_y)_{13}+n_z(S_z)_{13}\right]\psi_3=\hbar(\psi_2 n_z-\psi_3 n_y)\;</MATH><BR>|30.16}}
<MATH>+i\left[n_x(S_x)_{13}+n_y(S_y)_{13}+n_z(S_z)_{13}\right]\psi_3=\hbar(\psi_2 n_z-\psi_3 n_y)\;</MATH>|30.16}}
Porównując obie strony tożsamości {{LinkWzór|30.16}} dochodzimy do wniosku, że odpowiednie współrzędne operatora spinu kwantu promieniowania, a właściwie jej niektóre elementy można policzyć z pierwszego z trzech równań, które będziemy rozważać:
{{IndexWzór|<MATH>\begin{cases}(S_x)_{11}=(S_y)_{11}=(S_z)_{11}=0\\
Linia 52 ⟶ 51:
(S_y)_{13}=i\hbar\end{cases}\;</MATH>|30.17}}
Gdy rozpatrzymy równanie {{LinkWzór|30.15}} dla parametru k'=2, wtedy niektóre elementy macierzy współrzędnych operatora spinu można policzyć z drugiego z trzech równań, wtedy:
{{IndexWzór|<MATH>i\left[n_x (S_x)_{21}+n_y(S_y)_{21}+n_z(S_z)_{21}\right]\psi_1+i\left[n_x(S_x)_{22}+n_y(S_y)_{22}+n_z(S_z)_{22}\right]\psi_2+i\left[n_x(S_x)_{23}+n_y(S_y)_{23}+n_z(S_z)_{23}\right]\psi_3=\hbar[\psi_3 n_x-\psi_1 n_z]\;</MATH><BR>|30.18}}
<MATH>+i\left[n_x(S_x)_{23}+n_y(S_y)_{23}+n_z(S_z)_{23}\right]\psi_3=\hbar[\psi_3 n_x-\psi_1 n_z]\;</MATH>|30.18}}
Porównując obie strony tożsamości {{LinkWzór|30.18}}, to dochodzimy do wniosku:
{{IndexWzór|<MATH>\begin{cases}i\left[n_x (S_x)_{21}+n_y(S_y)_{21}+n_z(S_z)_{21}\right]=-n_z\\
Linia 64 ⟶ 62:
 
Gdy rozpatrzymy równanie {{LinkWzór|30.15}} dla parametru k'=3, wtedy niektóre elementy macierzy współrzędnych operatora spinu można policzyć z trzeciego z trzech równań, które będziemy rozważać:
{{IndexWzór|<MATH>i\left[n_x (S_x)_{31}+n_y(S_y)_{31}+n_z(S_z)_{31}\right]\psi_1+i\left[n_x(S_x)_{32}+n_y(S_y)_{32}+n_z(S_z)_{32}\right]\psi_2+</MATH><BR><MATH>+i\left[n_x(S_x)_{33}+n_y(S_y)_{33}+n_z(S_z)_{33}\right]\psi_3=\hbar[\psi_1 n_y-\psi_2 n_x]</MATH>|30.20}}
Porównując obie strony tożsamości {{LinkWzór|30.20}}, dochodzimy więc do wniosku:
{{IndexWzór|<MATH>\begin{cases}i\left[n_x (S_x)_{31}+n_y(S_y)_{31}+n_z(S_z)_{31}\right]=\hbar n_y\\
Linia 74 ⟶ 72:
(S_x)_{32}=i\hbar\end{cases}\;</Math>|30.21}}
Następnie wyznaczmy współrzędne operatora spinowe {{Formuła|<MATH>\hat{S}</MATH>}} na podstawie obliczeń dokonanych w punktach {{LinkWzór|30.17}}, {{LinkWzór|30.19}} i {{LinkWzór|30.21}}:
{{FlexRow|1={{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_x=\hbar
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_x=\hbar
\begin{pmatrix}
0&0&0\\
0&0&-i\\
0&i&0
\end{pmatrix}\;</MATH>|30.22}}|2={{IndexWzór|<MaTh>\hat{S}_y=\hbar\begin{pmatrix}
|{{IndexWzór|<MaTh>\hat{S}_y=\hbar\begin{pmatrix}
0&0&i\\
0&0&0\\
-i&0&0
\end{pmatrix}\;</MATH>|30.23}}
|3={{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_z=\hbar\begin{pmatrix}
0&-i&0\\
i&0&0\\
0&0&0
\end{pmatrix}</MATH>|30.24}}}}
|}
Związki między współrzędnymi macierzy spinowych, które później udowodnimy, przedstawiamy podobnie jak dla zwykłych orbitalnych operatorów momentu pędu:
{{FlexRow|1={{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_x,\hat{S}_y]=i\hbar\hat{S}_z\;</MATH>|30.25}}|2={{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_y,\hat{S}_z]=i\hbar\hat{S}_x\;</MATH>|30.26}}|3={{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_z,\hat{S}_x]=i\hbar\hat{S}_y</MATH>|30.27}}}}
{|width=100%|-
 
|{{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_x,\hat{S}_y]=i\hbar\hat{S}_z\;</MATH>|30.25}}
|{{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_y,\hat{S}_z]=i\hbar\hat{S}_x\;</MATH>|30.26}}
|{{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_z,\hat{S}_x]=i\hbar\hat{S}_y</MATH>|30.27}}
|}
Udowodnijmy komutator {{LinkWzór|30.25}} na współrzędnych operatora momentu pędu spinowego:
{{IndexWzór|<MATH>[\hat{S}_x,\hat{S}_y]=\hat{S}_x\hat{S}_y-\hat{S}_y\hat{S}_x=
Linia 116 ⟶ 108:
0&0&-i\\
0&i&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>\hbar^2\begin{pmatrix}
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&0&0&\\
-1&0&0\\
Linia 125 ⟶ 116:
0&0&0\\
0&0&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&1&0\\
-1&0&0\\
Linia 153 ⟶ 145:
0&0&0\\
-i&0&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>\hbar^2\begin{pmatrix}
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&0&0\\
0&0&0\\
Linia 162 ⟶ 153:
0&0&-1\\
0&0&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&0&0\\
0&0&1\\
Linia 190 ⟶ 182:
i&0&0\\
0&0&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>\hbar^2\begin{pmatrix}
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&0&-1\\
0&0&0\\
Linia 199 ⟶ 190:
0&0&0\\
0&-1&0
\end{pmatrix}=</MATH><BR>
<MATH>=\hbar^2\begin{pmatrix}
0&0&-1\\
0&0&0\\
Linia 295 ⟶ 287:
==Wektory spinowe, równania własne dla całkowitego momentu pędu kwantu==
Prowadźmy trójwymiarową przestrzeń spinową, którymi wektorami bazy w układzie kartezjańskim będą formalnie zapisane wektory spinowe &chi;, które jak można udowodnić są do siebie ortonormalne i są to kanoniczne wersory w rozważanej bazie:
{{FlexRow|1={{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_x=\begin{pmatrix}1\\0\\0\end{pmatrix}</MATH>|30.35}}|2={{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_y=\begin{pmatrix}0\\1\\0\end{pmatrix}</MATH>|30.36}}
{|width=100%|-
|3={{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_x_z=\begin{pmatrix}10\\0\\01\end{pmatrix}</MATH>|30.3537}}}}
|{{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_y=\begin{pmatrix}0\\1\\0\end{pmatrix}</MATH>|30.36}}
|{{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_z=\begin{pmatrix}0\\0\\1\end{pmatrix}</MATH>|30.37}}
|}
Wprowadźmy nowe wektory spinowe tensora rangi drugiej zdefiniowane przy pomocy {{LinkWzór|30.35}}, {{LinkWzór|30.36}}, a ich definicje są takie by ich norma była równa jeden, należy przy tym pamiętać, że te wektory spinowe rangi drugiej nie muszą być wcale do siebie prostopadłe, w przypadku pierwszym spinor o numerze jeden:
{{IndexWzór|<MATH>\vec{\chi}_1=-\sqrt{{{1}\over{2}}}\left(\vec{\chi}_x+i\vec{\chi}_y\right)=
Linia 345 ⟶ 334:
\end{pmatrix}</MATH>|30.43}}
Również można udowodnić, że zachodzą związki na wektorach spinowych drugiego rzędu na macierzach spinowych {{LinkWzór|30.41}}, {{LinkWzór|30.42}} i {{LinkWzór|30.43}}
{{FlexRow|1={{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_{+}\vec{\chi}_k=\sqrt{(S-k)(S+k+1)}\vec{\chi}_{k+1}</MATH>|30.44}}|2={{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_{-}\vec{\chi}_k=\sqrt{(S+k)(S-k+1)}\vec{\chi}_{k-1}</MATH>|30.45}}|3={{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_0\vec{\chi}_k=k\vec{\chi}_k</MATH>|30.46}}}}
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_{+}\vec{\chi}_k=\sqrt{(S-k)(S+k+1)}\vec{\chi}_{k+1}</MATH>|30.44}}
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_{-}\vec{\chi}_k=\sqrt{(S+k)(S-k+1)}\vec{\chi}_{k-1}</MATH>|30.45}}
|{{IndexWzór|<MATH>\hat{S}_0\vec{\chi}_k=k\vec{\chi}_k</MATH>|30.46}}
|}
*gdzie {{Formuła|<MATH>S=1\;</MATH>}}, zaś {{Formuła|<MATH>k=+1,0,-1\;</MATH>}}
Udowodnijmy zależności {{LinkWzór|30.44}}, {{LinkWzór|30.45}} i {{LinkWzór|30.46}} dla trzech możliwych k i jednego S:
Linia 478 ⟶ 463:
i\hat{l}_y\\
i\hat{l}_z
\end{pmatrix}Y_{lm}=\;</MATH><BR><MATH>=-\hbar^2\hat{l}Y_{lm}</MATH>|30.51}}
Teraz powróćmy do dowodu {{LinkWzór|30.50}} na wartość własną całkowitego momentu pędu promieniowania elektromagnetycznego, korzystając przy tym z obliczeń pomocniczych {{LinkWzór|30.51}}:
{{IndexWzór|<MATH>\hat{j}^2(\hat{l}Y_{lm})=(l(l+1)+S(S+1)-2)\hbar^2(\hat{l}Y_{lm})=
(l(l+1)+2-2)\hbar^2(\hat{l}Y_{lm})=l(l+1)\hbar^2(\hat{l}Y_{lm})</MATH>|30.52}}
Z definicji wartość własna kwadratu momentu pędu całkowitego przyjmuje się jako {{Formuła|<MATH>j(j+1)\hbar^2\;</mATH>}}, a momentu pędu orbitalnego {{Formuła|<MaTH>l(l+1)\hbar^2\;</MATH>}}. Dochodzimy do wniosku, że w obliczeniach {{LinkWzór|30.52}} musimy przyjąć j=l, ponieważ przy składaniu orbitalnego momentu pędu ze spinem, którego liczba kwantowa jest w trzech postaciach, że j=l-1,l,l+1, ale pole elektromagnetyczne wybiera jedną z nich, tzn. j=l i dlatego musimy napisać dla {{LinkWzór|30.47}} i {{LinkWzór|30.52}} w postaci równań własnych:
{{FlexRow|1={{IndexWzór|<math>\hat{j}_z(\hat{l}Y_{jm})=m\hbar (\hat{l}Y_{jm})\;</MATH>|30.52a|Obramuj}}|2={{IndexWzór|<math>\hat{j}^2(\hat{l}Y_{jm})=j(j+1)\hbar^2(\hat{l}Y_{jm})\;</MATH>|30.53|Obramuj}}}}
{|width=100%|-
|{{IndexWzór|<math>\hat{j}_z(\hat{l}Y_{jm})=m\hbar (\hat{l}Y_{jm})\;</MATH>|30.52a|Obramuj}}
|{{IndexWzór|<math>\hat{j}^2(\hat{l}Y_{jm})=j(j+1)\hbar^2(\hat{l}Y_{jm})\;</MATH>|30.53|Obramuj}}
|}
<noinclude>{{kreska nawigacja|Mechanika kwantowa|Zasada wariacyjna Schwingera|Asymptotyczne właściwości wektora własnego Hamiltonianu, a jego przekroje}}</noinclude><noinclude>{{BottomColumnPage}}</noinclude>