|
|}
= Język pod lupą: chiński =
= Язык в фокусе: китайский =
Pomimo swojej popularności, angielski jest tylko trzeci pod względem liczby użytkowników (około 300 milionów osób). Chińskim włada ponad 2 razy więcej osób (ponad 800 milionów)!
Несмотря на всю свою популярность, английский язык занимает лишь третье место по количеству носителей (порядка 300 млн человек). Носителей китайского более чем в 2 раза больше (более 800 млн)!
Język chiński jest bardzo stary: uczeni znaleźli napisy na kościach ofiarnych zwierząt, sięgające co najmniej XI wieku pne.
Китайский язык очень древний: учеными были найдены надписи на костях животных, принесенных в жертву, относящиеся по крайней мере к XI веку до нашей эры.
Osobliwością chińskiego systemu pisma jest to, że znaki nie przekazują dźwięków, ale znaczenia słów. W oparciu o ten system powstało kilka dialektów, które rozwijały się niezależnie w różnych prowincjach. Z czasem dialekty utworzone na północy stały się bardziej powszechne. Służyły jako podstawa oficjalnego języka imperium chińskiego, w którym pisano wszystkie ważne dokumenty, a także języka pospólstwa, który był używany tylko w komunikacji ustnej.
Особенность единой китайской письменной системы в том, что символы передают не звуки, а значения слов. На основе этой системы сформировалось несколько диалектов, которые развивались самостоятельно в пределах разных государств. С течением времени большее распространение получили диалекты, образовавшиеся на севере. Именно они послужили основой для формирования официального языка китайской империи, на котором писались все важные документы, а также языка простолюдинов, который использовался только в устном общении.
Skład leksykalny języka dwukrotnie przeszedł znaczące przekształcenia: w I wieku naszej ery wraz z pojawieniem się buddyzmu język został uzupełniony całą warstwą pojęć, a od początku XX wieku język przyjął koncepcje cywilizacji zachodniej.
Лексический состав языка претерпевал значительные преобразования дважды: в I веке н.э. с приходом буддизма язык пополнился целым пластом понятий, и с начала XX века язык принимает в себя адаптированные понятия западной цивилизации.
Fragment małego księcia po chińsku ''(Transkrypcja została zapisana według zasad ortograficznych lidapli, nie uwzględniając tonów)'':
Отрывок из "Маленького принца" на китайском языке ''(транскрипция записана с помощью звуков лидепла весьма приближенно, без указания тонов)'':
{{Lidepla tekst}}
{{Лидепла текст}}
{| style="width:100%;;"
|-
|-
|}
{{Lidepla koniec-tekst}}
</div>
''(напоминание:''
* ''буква z читается как легкий слитный полумягкий "дз", ''
* ''буква j читается как легкий полумягкий слитный «дж»)''
Chińskie słowa składają się z sylab, z których każda ma swoje znaczenie. Brzmienie języka jest bardzo specyficzne, znacznie różni się od brzmienia języków europejskich. W chińskim znaczenie mają nie tylko same dźwięki, ale także tony, czyli jak wymawia się sylabę: czy głos podnosi się, czy jest opada, czy pozostaje na tej samej wysokości.
Китайские слова состоят из слогов, каждый из которых имеет свое значение. Звучание языка весьма своеобразное, непохожее на звучание привычных европейских языков. Дело в том, что в китайском значение имеют не только звуки сами по себе, но и тоны, то есть то, как именно произносится слог: поднимается ли голос при произнесении слога, или опускается, или остается на той же высоте.
Wśród najczęstszych słów lidepla znajduje się wiele słów zapożyczonych z języka chińskiego.
Среди самых частотных слов лидепла достаточно много слов, заимствованных из китайского.
* СлужебныеPrzysłówki словаi иpartykuły наречияgramatyczne: bu ''(неnie)'', ba ''(повелит.наклонениеpartykuła trybu rozkazującego)'', gwo ''(неопред.прош.вр.partykuła aspektu odległego w czasie)'', zai ''(текущееpartykuła действиеaspektu teraźniejszego)'', zuy ''(наиболееnajbardziej)'', fen ''(образуетpartykuła дробиułamków)'', shi ''(десятьdziesięć)'', idyen ''(немногоtrochę)'', haishi ''(все ещеwciąż)'', shao ''(малоmało, niewiele)'', turan ''(вдругnagle)''
* СуществительныеRzeczowniki: jen ''(человекczłowiek)'', bao ''(сумкаtorba)'', mao ''(шерстьwełna)'', dao ''(путьdroga)'', yuan ''(служащийpracownik)'', guan ''(общественное учреждениеinstytucja)'', bey ''(спинаplecy)'', duza ''(животbrzuch)'', tuza ''(заяцzając)'', chiza ''(ложкаłyżka)'', feng ''(ветерwiatr)''
* ГлаголыCzasowniki: zwo ''(делатьrobić)'', shwo ''(говоритьpowiedzieć)'', lwo ''(падатьupaść)'', yao ''(хотетьchcieć)'', kan ''(смотретьpatrzeć)'', gun ''(работатьpracować)'', chi ''(есть, кушатьjeść)'', zin ''(входитьwchodzić)'', chu ''(выходитьwychodzić)'', zun ''(заниматьсяpoświęcić чем-либоsię czmuś)'', mangi ''(бытьzajmować занятым чем-либоsię)'', tungi ''(болеть, причинять больboleć)'', kaulu ''(рассматривать, учитыватьrozważyć)''
* ПрилагательныеPrzymiotniki: hao ''(хорошийdobry)'', lao ''(старыйstary)'', gao ''(высокийwysoki)'', syao ''(маленькийmały)'', byen ''(удобныйwygodny)'', hwan ''(желтыйżółty)'', suan ''(кислыйkwaśny)'', guy ''(дорогойdrogi, kosztowny)'', kway ''(быстрыйszybki)'', lenge ''(холодныйzimny)'', lan ''(ленивыйleniwy)''
[[../Zdania złożone – odpowiedzi|Klucz do ćwiczeń]]
[[../Сложное предложение - ключи|Ключи к упражнениям на перевод]]
[[../Существительные и прилагательные|СледующийKolejna урокlekcja]]
{{BookCat}}
| 