Wikibooks

Lingwa de Planeta/Rzeczowniki i przymiotniki: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
TomaszABC (dyskusja | edycje)
105 edycji
Nie podano opisu zmian
TomaszABC (dyskusja | edycje)
105 edycji
Tłumaczenie sekcji „Rzeczowniki”
Linia 16:
(+ 97 z lekcji 1 i 2 = razem 167 słów)
 
= Rzeczowniki =
= Существительные =
 
Rzeczowniki to słowa odpowiadająće na pytanie „kto” (hu?) lub „co” (kwo?).
Существительные - это слова, которые отвечают на вопрос "что?" (kwo?) или "кто?" (hu?).
 
Rzeczowniki mogą być proste lub złożone (pochodne).
Существительные могут быть простыми и производными.
 
Przykłady prostych rzeczowników
Примеры простых существительных:
* jen (человекczłowiek)
* kinda (ребенокdziecko)
* flor (цветокkwiat)
* kitaba (книгаksiążka)
* dom (домdom)
* amiga (другprzyjaciel)
* taim (времяczas)
 
Warto zwrócić uwagę, że sam rzeczownik nie zawiera '''wartości ilości'''.
Важно отметить, что существительное само по себе не несет '''значение количества'''.
 
Zatem słowo flor, na przykład, w zależności od kontekstu może oznaczać zarówno „kwiat”, jak i „kwiaty”. Jeśli trzeba uniknąć niejednoznaczności, przed rzeczownikiem można umieścić słówko '''un''' (jeden):
Так, слово flor, например, в зависимости от контекста, может обозначать как «цветок», так и «цветы». Для уточнения единственности, перед словом можно поставить слово '''un''' (один):
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 41:
|-
|un flor
|jeden kwiat
|один цветок
|
|}
 
Innym sposobem wyjaśnienia niejednoznaczności jest partykuła -'''ge''', oznaczająca „jedna sztuka, jeden kawałek”, stawiana po rzeczowniku:
Еще один способ уточнить единственность (одна штука, один кусок): частица (счетное слово) -'''ge''' (ставится после слова):
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 53:
|-
|flor-ge
|kwiat, jedna sztuka
|цветок, одна штука
|
|}
 
Aby wyrazić, że rzeczownik odnosi się do więcej niż jednego przedmiotu, należy użyć liczebnika lub słowa wyrażającego wielość (np. '''mucho''' – „dużo, wiele”) albo formy liczbyt mnogiej (patrz lekcja 5).
 
Для уточнения множественности используют либо слова, обозначающее количество (например, '''mucho''' - "много"), либо форму множественного числа (подробнее см. урок 5).
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 66 ⟶ 65:
|-
|mucho flor
|wiele kwiatów
|много цветов
|
|}
 
Koncepcja rodzaju (a właściwie płci) jest zawarta jedynie w niewielkiej liczbie rzeczowników oznaczających ludzi:
* gina (kobieta) / man (mężczyzna)
* gela (dziewczyna) / boy (chłopiec)
* mata (матьmatka) / patra (отецojciec)▼
* docha (дочьcórka) / son (сынsyn)▼
* sista (сестраsiostra) / brata (братbrat)▼
* tia (тетяciocia) / onkla (дядяwujek)▼
* oma (babcia) / opa (dziadek)
* kindocha (внучкаwnuczka) / kinson (внукwnuk)▼
 
W innych wypadkach, aby dookreślić płeć:
Идея '''рода''' (точнее, пола) по умолчанию заложена лишь в ряде существительных, обозначающих людей:
* приставкиużywamy przedrostków '''gin'''- / '''man'''-.▼
* gina (женщина) / man (мужчина)
* gela (девочка) / boy (мальчик)
▲* mata (мать) / patra (отец)
▲* docha (дочь) / son (сын)
▲* sista (сестра) / brata (брат)
▲* tia (тетя) / onkla (дядя)
* oma (бабушка) / opa (дедушка)
▲* kindocha (внучка) / kinson (внук)
 
При необходимости уточнить род в других случаях используют:
▲* приставки '''gin'''- / '''man'''-
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 89 ⟶ 87:
|width=50%|
|-
|gin-leker ''(женщина-врачlekarka)''
|man-leker ''(мужчина-врачlekarz)''
|-
|gin-kota ''(кошкаkotka)''
|man-kota ''(котkocur)''
|
|}
* заменуzamieniamy окончанияkońcówkę -a наna -ina / -o
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 104 ⟶ 102:
|width=50%|
|-
|amigina ''(подругаprzyjaciółka)''
|amigo ''(другprzyjaciel)''
|
|}
 
Rzeczowniki w lidepla są nieodmienne. Jednak rzeczownik może pełnić w zdaniu dwie różne funkcje (to samo dotyczy zaimków osobowych):
 
* znaczenie mianownika (pozycja przed czasownikiem)
Падежных форм существительное в лидепла не имеет. Однако различают 2 разных '''падежных значения''' существительного с точки зрения его функции в предложении (те же 2 падежных значения актуальны и для личных местоимений):
* именительное падежное значение (положение перед глаголом)
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 119 ⟶ 116:
|-
|me jan
|ja wiem
|я знаю
|-
|amiga samaji
|przyjaciel rozumie
|друг понимает
|
|}
* znaczenie przypadku pośredniego (pozycja po czasowniku lub po przyimku)
* косвенное падежное значение (положение после глагола или после предлога)
 
{| style="width:60%;padding-left:15%;;"
Linia 133 ⟶ 130:
|-
|yu samaji ''me''
|ty rozumiesz ''mnie''
|ты понимаешь ''меня''
|-
|me shwo om ''amiga''
|яja говорюmówię оo ''другеprzyjacielu''
|
|}
 
Jeśli zachodzi konieczność zmiany szyku wyrazów (np. przeniesienie słowa na początek zdania służy podkreśleniu go), można użyć specjalnych przyimków '''da''' dla mianownika i '''den''' dla przypadku pośredniego:
При необходимости, для указания падежного значения слова при изменеии порядка слов (например, в целях особого выделения значения слова), можно использовать специальные частицы '''da''' для именительного и '''den''' для косвенного падежного значения:
 
{| style="width:100%;padding-left:15%;;"
Linia 148 ⟶ 145:
|-
|Me vidi amiga. Den amiga me vidi.
|Widzę przyjaciela. Przyjaciela widzę.
|Я вижу друга. Друга я вижу.
|-
|Om hu yu shwo? -– Den amiga om.
|O kim mówisz? – O przyjacielu.
|О ком ты говоришь. - О друге.
|-
|Ob lu samaji ela? -– Non, samaji da ela (hi) den lu.
|Czy on rozumie ją? – Nie, rozumie ona jego.
|Он понимает ее? - Нет, понимает это она его.
|
|}
 
Den i da pozwalają na praktycznie dowolną kolejność słów w zdaniu. Należy jednak pamiętać, by ich nie nadużywać.
Такие частицы делают возможным практически свободный порядок слов в предложении. Заметим однако, что злоупотреблять этими частицами не стоит.
 
 
= Отглагольные существительные =
Źródło: „https://pl.wikibooks.org/wiki/Lingwa_de_Planeta/Rzeczowniki_i_przymiotniki”