Wikizeszyt historyczny/Początki RON: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Klarqa (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Marcelus (dyskusja | edycje)
Linia 57:
[[Plik:Dantzigk.jpg|mały|271x271px|Panorama Gdańska ok. 1570 roku]]
 
Król Stefan Batory prowadził zdecydowaną politykę zagraniczną, dążył do wzmocnienia pozycji Rzeczpospolitej nad Bałtykiem. Pierwszym krokiem ku temu było podporządkowanie sobie Gdańska, a następnie wyparcie Moskwy z Inflant. Z obu tych konfliktów król wyszedł zwycięsko.
Król Stefan Batory bardzo angażował się w politykę zagraniczną. Chciał wzmocnić znaczenie Rzeczypospolitej na świecie. Wojna z Gdańskiem i wojna polsko-rosyjska szczególnie zapisały się w historii jego panowania w tym kontekście.
 
Gdańsk leżący przy ujściu Wisły był głównym polskim portem morskim, przede wszystkim z powodu znaczenia handlu zbożem dla całej ekonomii państwa. Miasto dążyło do niezależności, chciało uzyskać status miasta wolnego miasta, podległego jedynie królowi, nie odpowiadającego przed sejmem. W tym celu Gdańszczanie odmówili uznania koronacji Batorego, dopóki nie spełni on ich żądań. Batory odmówił, postanowił zmusić krnąbrne miast od podległości siłą i obległ miasto. Ostatecznie miasto uległo, zgodziło się uznać władzę króla bez dodatkowych warunków oraz zapłacić 200 tysięcy złotych kontrybucji. Król uzyskał swobodę działania i mógł skupić się na walce z Moskwą.
Miasto Gdańsk, które było wówczas w granicach Polski, ale dążyło do niezależności i m.in. nie głosowało za wyborem Batorego, stało się celem wyprawy zbrojnej nowego króla. Roczne działania zakończyły się porozumieniem między władzami miasta a władzami kraju. Oddano hołd królowi i wypłacono różne kontrybucje, a restrykcje nałożone na miasto zostały zniesione.
 
Za panowania poprzedniego króla, Zygmunta Augusta, Rzeczpospolita zaangażowała się w rywalizację w Inflantach (dziś to tereny Estonii, Łotwy), których poprzedni władcy - zakon Kawalerów Mieczowych - złożyli polskiemu królowi hołd. Po długiej wojnie, w której udziały brały, oprócz Polski i Litwy, Szwecja, Dania i Moskwa, Rzeczpospolita opanowała większość kraju, oprócz Estonii i wysp przybrzeżnych. Wykorzystując bezkrólewie w Rzeczpospolitej rosyjski car Iwan IV Groźny, wtargnął do Inflant w 1575 roku i zajął je aż po rzekę Dźwinę. Odbicie tych ziem było jednym z warunków wyboru Stefana Batorego na króla. Aby tego dokonać król rozpoczął szerokie reformy wojskowe, m.in. powołując piechotę wybraniecką, a sejm uchwalił nadzwyczajne podatki. Armia polsko-litewska, liczącą przeszło 50 tysięcy żołnierzy, przy wsparciu Tatarów krymskich, którzy najeżdżali ziemie rosyjskie od południa, w toku trzech wielkich wypraw na Połock, Wielkie Łuki i Psków, zdołała odciąć armie moskiewskie w Inflantach, czym przymusiła Iwana Groźnego do rozpoczęcia rozmów pokojowych. Rozejm podpisany w 1582 roku w Jamie Zapolskim nie tylko przywrócił polską władzę w Inflantach, ale także przyłączył do Rzeczpospolitej ziemie województwa połockiego i witebskiego, które Litwa utraciła w toku wcześniejszych wojen. Był to wielki sukces.
Tymczasem rosyjski władca, car Iwan IV Groźny, wykorzystał ten czas do wtargnięcia na ziemie polskie. Od 1575 roku Rosja zajmowała Inflanty (dziś to m.in. tereny Estonii, Łotwy i Obwodu Kaliningradzkiego). Armia cara zdobywała kolejne zamki, dokonywała okrutnych czynów wśród ludności cywilnej. W 1577 r. główna armia moskiewska rozpoczęła regularną wojnę z Rzeczpospolitą. Stefan Batory z pomocą sojuszników z Danii, Szwecji i Inflant, a także Tatarów odbił podczas trzech wielkich wypraw zawłaszczone ziemie. Wojna zakończyła się rozejmem podpisanym 15 stycznia 1582 roku w Jamie Zapolskim.
 
<br />