|
Jak wiadomo historii z kosmosu nie wymyślono. Pewnego razu nie usiadł pewien człowiek i nie napisał dziejów wszytskichwszystkich państw ot tak sobie. Tych ludzi było więcej. O wiele. I proces tworzenia historii wcale nie odbył się podczas jednego dnia. Trwał wieki. I trwa nadal. Poza tym nikt jej nie wymyśla. Tworzą ją ludzie. A fakty dotyczące życia różnych ludzi, wielu wydarzeń są zawsze udokumentowane. I o tym właśnie będzie. O źródłach historycznych pisanych. Bo chyba wiadomo jakie są te niepisane. To wszelkiego rodzaju przedmioty, które informują nas o sposobie życia, modzie, zajęciach, sztuce ówczesnych ludzi.
Przejdźmy jednak do tematu. ŻródłaŹródła historyczne oprócz tego, że dzielą sie na pisane i niepisane, posiadają także podział wewnętrzny, to znaczy, ze wśród źródeł pisanych rozróżniamy:
»* źródła aktowe
»* źródła narracyjne
»* literaturę piękną
»* żródłaźródła kartograficzne
»* źródła ikonograficzne
»* źródła statystyczne
Postaram się omówić każdy z rodzajów, aby czytelnik miał jak najlepsze pojęcie o tym, skadskąd ci wszysycywszyscy mądrzy ludzie wiedzą tyle o historii.
Tak więc (wiem, ze nie zaczyna się zdania od "tak więc", ale już mi w nałóg weszło) zacznijmy od źródeł aktowych. Wiadomo: są to wszlekiegowszelkiego rodzaju dokumenty zaiwerającezawierające jakąś decyzję. Co do nich zaliczamy? Na pewno akty prawne, dekrety, ustawy, sojusz, akty wypowiedzenia wojny, konstytucje, pakty, unie, przymierza, etc. Niekoniecznie władze w państwie mogą wydawać dokumenty zaliczające się do tych źródeł. Dużą rolę tu ma też biurokracja kościelna, która przecież wypisuje wszlekiewszelkie akty chrztu, akty zawarcia małżeństwa i wiele innych. Nawet umowy spisywane przez osoby cywilne mają dla nas jakąś wartość historyczną.
Przejdźmy teraz do źródeł narracyjnych. Zaliczymy do nich wszlekiegowszelkiego rodzaju roczniki, dzienniki (między obiema formami jest subtelna różnica, głównie graficzna: w rocznikach data wydarzeń opisywnychopisywanych znajduje się przed tekstem, w kronikach natomiast daty wplecione są w tekście), dzienniki, pamiętniki (równiezrównież nalezynależy podkreślić odmienność obu form: w dzienniku opisany jest każdy kolejny dzień, czego nie musi przestrzegać autor pamiętnika), listy (chociaż nie zawsze: kiedyś ładcywładcy zawierali wiele różnych paktów właśnie w listach, są to wówczas źródła aktowe), to także prasa, o ile nie ma w niej żadnych dokumentów podlegających pod pierwszy typ źródeł. W każdym razie źródła narracyjne charakteryzują się podstawową cechą: opisują podjętą decyzję.
Uwaga! Często trudno odróżnić nam dokumenty ze źródeł aktowych i narracyjnych. Głównie chodzi o wszlkiewszelkie akty ze średniowiecza, gdyż już później różnica zaczynała się coraz bardziej wyostrzać. Jednakże czytając chociażby edykt mediolański można by było mieć wielkie wątpliwosciwątpliwości, czy to aby na pewno nie jest źródło narracyjne.
Co tam dalej...? A tak, literatura piękna, z której dowiadujemy się o obrzędach, warunkach i stylu życia ludzi z dawnych epok. JendkażeJednakże literatura piękna rzadko brana jest przez historyków za wiarygodne źródło historyczne, gdyż autor pisząc powieść czy wiersz może wymyślećwymyślić sobie, co tylko mu przyjdzie do glowygłowy. Dlatego nie wolno traktować wszystkiego jak niepodważalne fakty, a każdej postaci jako na pewno żyjącej niegdyś osoby. Wiele z nich mozemoże być wytworem wyobraźni autora. Aby dowiedzieć się, czy dana osoba istniała kiedyś i czy wydarzyło sie to wsyzstkowszystko w jej życiu, o czym zapewnia nas pisarz, nalezynależy skorzystać czaasemczasem ze słowników czy encyklopedii. Tam na fikcję literacką miejsca nie ma. Jednak często literatura piękna jest jedynym źródłem wiedzy o jakimś wydarzeniu, uczestniczących w nim ludziach. Najlepszym przykładem są dzieła Homera: "Iliada" i "Odyseja".
Kolejne trzy typy źródeł są bardzo proste w rozpoznaniu i zdecydowanie łatwiejsze w odczytywaniu od tych wyżej przedstawionych.
ŻródłaŹródła kartograficzne to wszystkie mapy. Jednak mapa z XVII wieku będzie się znacznie różniła od tej sporządzonej pod koniec XX wieku. Patrząc na nieaktualną mapę mozemymożemy jednkajednak dowiedzieć się wielu interesujacychinteresujących rzeczy. Na przykład jaki był stan wiedzy geograficznej ówczesnych ludzi, podział polityczny w kolejnych wiekach, jakie lądy już poznali, a jakie okrywały się jeszcze tajemnicą czkeającczekając na odkrywców późniejszych epok.
Źródła ikonograficzne to nie tylko obrazy, chociaż one stanowią podstawę. To także wszelkiego rodzaju plakaty, afisze, karykatury, rysunki, szkice. Na nich widzimy ludzi z dawnych czasów, ich stroje, otaczające ich przedmioty, krajobrazy. ZoabczymyZobaczymy przede wszystkim człowieka - w danej chwili, w danych realiach. Poprzez różnorodność technik malarskich dowiemy się o mentalności ludzi, przemianie sposobów malowniamalowania.
Ostatnim źródłem są źródła statystyczne. Cóż o nich? Są to tabele, wykresy, etc. zawierające dane liczbowe dotyczące danego zagadnienia, na przykład: powierzchnia państwa polskiego w kolejnych wiekach, siły zbrojne Polski i Niemiec (III Rzeszy) przed kampanią wrześniową.
|
