Astrofizyka: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Lethern (dyskusja | edycje)
kosmetyka
Linia 1:
'''Astrofizyka''' jest dziedziną leżącą na pograniczu fizyki i astronomii, zajmującą się badaniem procesów fizycznych w skali astronomicznej oraz budową i prawami rządzącymi obiektami astronomicznymi. Tematem badań astrofizyki są procesy fizyczne we Wszechświecie - takich obiektów, jak gwiazdy, galaktyki, materia międzygwiezdna oraz ich wzajemne oddziaływanie.
Badania dotyczą: ewolucji Wszechświata w skali kosmologicznej (kosmologia) jak i ewolucji gwiazd (astrofizyka teoretyczna). Astrofizyka traktuje Wszechświat jako ogromne laboratorium fizyczne.
{{wikipedia|astrofizyka}}
{{wikipedia|kosmologia obserwacyjna}}
 
Faktycznie, współczesne obserwacje astronomiczne wymagają interpretacji fizycznej, włączając całą wiedzę fizyczną, od mechaniki klasycznej, mechaniki kwantowej, fizyki fazy skondensowanej, fizyki jądrowej, fizyki cząstek elementarnych po ogólną teorię względności.
 
 
== Historia astrofizyki ==
Astronomia jest tak stara, jak nasza cywilizacja. Oddzieliła się dość dawno od fizyki. W światopoglądzie Arystotelesa, świat niebieski zbudowany był z ciał doskonałych, składał się z doskonałych sfer poruszających się po doskonałych orbitach kołowych. Świat zjawisk ziemskich był niedoskonały. Te dwa światy nie były zze sobą związane.
 
Przez wieki zdroworozsądkowy pogląd, że Słońce i inne planety krążą wokół Ziemi, był niepodważalny, aż do 16 wieku, gdy [[w:Mikołaj Kopernik|Mikołaj Kopernik]] zasugerował, że [[w:Ziemia|Ziemia]], jak i inne planety [[w:Układ Słoneczny|układu Słonecznego]], krążą wokół Słońca. [[w:Galileo Galilei|Galileo Galilei]] dokonał pierwszych obserwacji, ale nie miały one w astronomii znaczenia astrofizycznego.
 
Na początku 17XVII wieku, [[w:Jan Kepler|Jan Kepler]] odkrywa prawa ruchu planet ([[w:Prawa Keplera|prawa Keplera]]). Pod koniec tego wieku, [[w:Isaac Newton|Isaac Newton]] połączył prawa Keplera z dynamiką Galileusza. Pokazał, że to samo prawo ciążenia rządzi ruchem ciał na Ziemi, jak i ruchem Księżyca czy planet. Newton dokonał ujednolicenia fizyki ziemskiej z astronomią. Była to pierwsza unifikacja fizyki w historii. Od tego momentu stosujemy jednolity opis (matematyczny, mechaniki nieba) do opisu Wszechświata.
 
Opublikowanie przez [[w:Isaac Newton|Izaaka Newtona]] dzieła [[w:Philosophiae Naturalis Principia Mathematica|''Principia'']] zmieniło [[w:nawigacja|nawigację]] morską.
Od 1670 roku zaczęto używać nowoczesnych przyrządów nawigacyjnych i precyzyjnych zegarów. Potrzeby nawigacji wymogły bardziej dokładne obserwacje astronomiczne i konstrukcję bardziej precyzyjnych instrumentów pomiarowych.
 
Pod koniec 19.XIX wieku zaobserwowano linie widmowe w promieniowaniu Słońca. Eksperymenty z gorącymi gazami pokazały, że takie same linie można obserwować w też ich widmie. Linie te są charakterystyczne dla poszczególnych pierwiastków.
W ten sposób udowodniono, że pierwiastki występujące w Słońcu występują również na Ziemi. Faktycznie, pierwiastek [[w:Hel (pierwiastek)|hel]] został najpierw odkryty w widmie światła słonecznego, a następnie w laboratorium ziemskim (stąd etymologia nazwy pierwiastka).
W 20.XX wieku badanie linii spektralnych silnie się rozwinęło, prowadząc do powstania [[w:mechanika kwantowa|mechaniki kwantowej]] koniecznej do zrozumienia eksperymentów i obserwacji astronomicznych.
 
== Astrofizyka obserwacyjna ==
 
== Astrofizyka teoretyczna ==
Astrofizyka teoretyczna jest dyscypliną starającą się wyjaśnić zjawiska obserwowane przez astronomów w oparciu o teorie fizyczne. W tym celu, astrofizyka teoretyczna buduje modele teoretyczne (abstrakcyjne jak i numeryczne), które starają się tłumaczyć obserwacje jak i przewidywać nowe zjawiska.
 
== Elementy fizyki klasycznej ==
*: <big>[[Astrofizyka/Mechanika relatywistycznateoretyczna|Mechanika relatywistycznateoretyczna]]</big>
 
* <big>'''[[Astrofizyka/MechanikaGrawitacja teoretycznaNewtonowska|MechanikaGrawitacja teoretycznaNewtonowska]]'''</big>
*: <big>'''[[Astrofizyka/GrawitacjaNewtonowski Newtonowskamodel gwiazdy|GrawitacjaNewtonowski Newtonowskamodel gwiazdy]]'''</big>
*: <big>[[Astrofizyka/NewtonowskiKosmologia model gwiazdyNewtonowska|NewtonowskiKosmologia model gwiazdyNewtonowska]]</big>
*: <big>[[Astrofizyka/KosmologiaMechanika Newtonowskarelatywistyczna|KosmologiaMechanika Newtonowskarelatywistyczna]]</big>
*: <big>[[Astrofizyka/Mechanika relatywistyczna|Mechanika relatywistyczna]]</big>
 
== Elementy fizyki kwantowej ==
* <big>'''Kwantowa fizyka statystyczna'''</big>
*::* [[Astrofizyka:Elementy mechaniki kwantowej|Elementy mechaniki kwantowej]]
*::* [[Astrofizyka/Kwantowy oscylator harmoniczny|Kwantowy oscylator harmoniczny]]
*::* [[Astrofizyka/Wielki rozkład kanoniczny|Wielki rozkład kanoniczny]]
*::* [[Astrofizyka/Kwantowy rozkład kanoniczny|Kwantowy rozkład kanoniczny]]
 
*: <big>[[Astrofizyka:Gaz fermionowy|Gaz fermionowy]]</big>
*:* <big>[[Astrofizyka:Gaz bozonowyfermionowy|Gaz bozonowyfermionowy]]</big>
*:* <big>[[Astrofizyka:MateriaGaz gwiazdybozonowy|MateriaGaz gwiazdybozonowy]]</big>
** [[Astrofizyka:Materia gwiazdy|Materia gwiazdy]]
 
== Elementy Ogólnej Teorii Względności ==
* <big>'''[[Astrofizyka:Czasoprzestrzeń|Czasoprzestrzeń]]'''</big>
* <big>'''[[Astrofizyka:Gwiazda Relatywistyczna|Gwiazda Relatywistyczna]]'''</big>
* <big>'''[[Astrofizyka:Kosmologia Relatywistyczna|Kosmologia Relatywistyczna]]'''</big>
 
== Ewolucja gwiazdy ==
 
* <big>'''[[Astrofizyka:Gwiazdy ciągu głównego|Gwiazdy ciągu głównego]]'''</big>
* <big>'''[[Astrofizyka:Gwiazdy zwarte|Gwiazdy zwarte]]'''</big>
*: <big>[[Astrofizyka:Białe karły|Białe karły]]</big>
*: <big>[[Astrofizyka:Gwiazdy neutronowe|Gwiazdy neutronowe]]</big>
* <big>'''[[Astrofizyka/Czarne dziury|Czarne dziury]]'''</big>
 
== [[Astrofizyka/Literatura|Literatura]] ==