Wikijunior:Cywilizacje/Minojczycy

Na jakim terenie żyli?

Mapa przedstawiająca ziemie kontrolowane przez Minojczyków. Na czerwono zaznaczono Kretę.

Minojczycy byli starożytnym ludem, zamieszkującym położoną na Morzu Śródziemnym, blisko Grecji wyspę Kretę. Nie wiadomo skąd pochodzili, choć niektórzy naukowcy przypuszczają, że ich ojczyzna mogła leżeć w Afryce lub w Azji Mniejszej (Turcji). W okresie świetności Minojczycy kontrolowali prócz Krety, na której żyli wybrzeża Grecji, Azji Mniejszej (Turcji), Sycylii oraz wyspy położone na Morzu Egejskim.

Jak wyglądały ich budynki?

Najokazalszym przykładem architektury kreteńskiej jest pałac w Knossos. Był to rozległy (o powierzchni ok. 2 hektarów), kilkupiętrowy (od 2 do 4 kondygnacji) kompleks budynków, położony na wzgórzu. Ściany ozdobione były kolorowymi freskami. Sufity były wsparte na charakterystycznych, zwężających się u dołu kolumnach.

• 
• 
• 
• 

Czym się żywili?

Do podstawowych zbóż uprawianych na Krecie należały: jęczmień, proso i odmiana pszenicy zwana płaskurką. Zboże mielono na żarnach (dwóch płaskich kamieniach, poruszanych ręcznie) i wypiekano z niego pieczywo w postaci płaskich placków. Pieców prawie nie stosowano, większość posiłków gotowano na przenośnych paleniskach.

Do najczęściej uprawianych owoców należały winogrona (z których wyrabiano rodzynki i wino) oraz figi. Znano także daktyle, jabłka i gruszki. Hodowano oliwki, z których wyciskano oliwę do celów kulinarnych, kosmetycznych oraz oświetleniowych (lampki oliwne). Uprawiano jarzyny; do potraw dodawano aromatyczne zioła.

Hodowano owce, kozy i świnie – zapewne przyrządzano ich mięso, a z mleka wyrabiano sery (zachowały się dziurkowane naczynia do wyrobu sera). Łowiono ryby i owoce morza (w pałacu w Knossos odnaleziono szkielet ryby w jednym z naczyń kuchennych).

Jakie nosili stroje?

Kobiety nosiły długie spódnice z falbanami i odsłaniające piersi gorsety. Często malowały się i używały biżuterii. O ubraniach mężczyzn wiadomo mniej: odkryta płaskorzeźba przedstawiająca bogatego młodzieńca ukazuje go ubranego jedynie w przepaskę na biodrach, buty oraz czapkę, ozdobioną długimi piórami.

• 
• 
• 
• 

Jak wyglądało ich pismo?

Minojczycy używali trzech rodzajów pisma: najstarsze z nich, składające się z hieroglifów powstało około 2000 lat przed naszą erą (4000 lat temu). W późniejszych latach mieszkańcy Krety używali dwóch innych typów pisma, zwanych pismem linearnym A i B. Jedynie pismo linearne B zostało odczytane.

W co wierzyli?

Niektórzy badacze twierdzą, że głównym bóstwem czczonym na Krecie była bogini, zwana po prostu Potnia (pani, władczyni). Przedstawiana była w postaci kobiety trzymającej w rękach węże, niekiedy towarzyszą jej dwa lwy. Czczono ją jako boginię-matkę oraz „panią labiryntu”. Większy niż w starożytnej Grecji i Rzymie udział kobiet w życiu publicznym bywa interpretowany jako przejaw matriarchatu.

Na kreteńskich tabliczkach glinianych odczytano imiona niektórych olimpijskich bogów greckich: Zeusa i Hery, Posejdona, Hermesa, Ateny i Artemidy. Według mitologii greckiej Zeus, władca bogów, wychował się na Krecie. Miejscami kultu często bywały groty; kult bóstw podziemnych mógł wiązać się z częstymi trzęsieniami ziemi.

W sztuce minojskiej często wyobrażano byka. Popisy akrobatyczne z bykami, w których brali udział młodzieńcy i dziewczęta, mogły być rytuałem religijnym.

Kto z nich jest sławny do dzisiaj?

Najbardziej znaną opowieścią o Kreteńczykach jest grecki mit o Minotaurze, pół-człowieku, pół-byku. Legendarny król Krety, Minos, zamknął go w labiryncie i wysyłał mu regularnie młodych Greków z Aten na pożarcie. Tezeusz, bohater ateński, przybył na Kretę, aby zabić Minotaura; a córka Minosa, księżniczka Ariadna, pomogła Tezeuszowi znaleźć powrotną drogę w labiryncie za pomocą rozwijanej nici.

Są to postacie legendarne, ale od imienia króla Minosa starożytnych mieszkańców Krety nazywa się Minojczykami, a ich cywilizację – minojską. Od imienia mitycznej matki Minosa, Europy, pochodzi nazwa naszego kontynentu.

Co po sobie pozostawili?

W 1899 roku brytyjski archeolog Arthur Evans rozpoczął prace wykopaliskowe, dzięki którym odsłonięto ruiny pałacu w Knossos, nazywanego pałacem króla Minosa.

Minojczycy pozostawili wiele dzieł sztuki: malowidła naścienne, figurki kultowe, ceramiczne naczynia. Wydaje się, że stworzyli wyrafinowaną, luksusową kulturę, opartą na zamorskim handlu, ceniącą piękno natury i cieszącą się długim okresem pokoju.

Bibliografia

• LudwikaL. Press LudwikaL., Życie codzienne na Krecie w państwie króla Minosa, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972 .