Wikijunior:Cywilizacje/Persowie

Na jakim terenie żyli?

Imperium Perskie

Imperium Perskie, w którym żyli powstało w północno zachodniej części dzisiejszego Iranu. Dzięki podbojom szybko się powiększało i obejmowało olbrzymie tereny. W skład państwa wchodził dzisiejszy: Irak, Iran, Armenia, Afganistan, Turcja, Bułgaria, cześć Grecji, Egipt, Syria, Jordania, Izrael, północna Arabia.

Główną stolicą państwa było Persepolis, lecz w różnych momentach historii były to Suza i Pasargady.

Jak wyglądały ich budynki?

Ruiny Persepolis

Persowie wznosili bardzo ciekawe budynki. Ruiny Persepolis są przykładem perskiej architektury. Jako pierwsi używali matematyki, geometrii i astronomii w swych budowlach.

Budynki były duże i zostały wzniesione przez wyszkolonych robotników. Niektóre perskie budynki miały wielkie komnaty. Persowie tworzyli ogromne kopuły z kamienia i gliny oraz wspierali dachy kolumnami. Ściany pałaców zdobiły płaskorzeźby przedstawiające lwy, byki i kwiaty.

Czym się żywili?

Jedzenie przygotowywany dla perskich królów jest legendarne. Persowie jedli gulasz z owoców i mięsa z ziołami. Jedli ryż i chleb z pszenicy. Częścią perskiej żywności był także jogurt. Tabliczki z tamtych czasów mówią, że mieszkańcy tamtych ziem używali bazylii, kolendry i kminku już 4000 lat p.n.e. Morele, karczochy, bakłażany, cytryny, limonki, pomarańcze, pistacje, szpinak, szafran przyszły do Europy właśnie przez Persję. Głównymi mięsami jedzonymi przez Persów była jagnięcina i kozie mięso.

Jakie nosili stroje?

Perscy władcy i arystokracja nosili ozdobne często przyozdabiane złotem płaszcze. Nosili także biżuterię np. złote bransolety.

Zwykli ludzie nosili ubrania ze skóry. Płaszcz męski sięgał od ramion do kolan i był przepięty pasem. Również mężczyźni nosili wzorzyste spodnie wiązane przy kostkach. Kobiety najpierw nosiły ubrania podobne do męskich skórzane i krótkie. Lecz później nastąpiła zmiana i nosiły obszerniejsze ubrzania zrobione z miękkich materiałów.

Buty perskie to po prostu kawałki skóry owinięte wokół nóg i związane z góry.

Jak wyglądało ich pismo?

Stare perskie pismo

Stary alfabet perski to pismo klinowe pisane od lewej do prawej. Został wymyślony prawdopodobnie przez króla Dariusza I. Alfabet posiadał 36 liter, z których niektóre reprezentowały głoski a inne całe sylaby.

W co wierzyli?

W historii cywilizacji perskiej istniały trzy główne, wielkie religie: Zaratusztrianizm, Mitraizm i Manicheizm.

Perski myśliciel i prorok Zaratusztra (twórca Zaratusztrianizmu) był głównym przywódcą tego ruchu religijnego. Żył w XVIII w p.n.e (choć niektórzy uważają, że w VI w p.n.e) i pomógł zjednoczyć Imperium Perskie. Odrzucił on starych perskich bogów i wprowadził jednego mądrego boga, który nazywał się Ahura Mazda i rządził światem. Jednak Ahura Mazda często walczył z księciem zła i kłamstwa Arymanem. Ludzie na ziemi mieli wybór, po której stronie stanąć.

Nauka Zaratusztry została spisana w świętej księdze o nazwie Zend-Avesta. Mówi ona, że Ahura Mazda pokona siły zła Arymana na końcu świata. Po tym dniu ludzie będą postępować tak jak im nakazuje prawo. Ci, którzy byli dobrzy pójdą do raju a ci, którzy byli źli będą wiecznie cierpieć.

Kto z nich jest sławny do dzisiaj?

Najsłynniejszym perskim królem był Cyrus Wielki twórca perskiego imperium. Innymi znanymi władcami byli Kambyzes i Dariusz Wielki, który poszerzył granice Persji, która za jego czasów sięgnęła Indii na wschodzie i Grecji na zachodzie. Dariusz próbował nawet podporządkować sobie Grecję. W tym celu wysłał tam potężną armię perską, która jednak poniosła druzgocącą klęskę pod Maratonem. Wojnę kontynuował jego syn, Kserkses, który dziesięć lat po bitwie pod Maratonem ponownie wyprawił się przeciwko Grekom i mimo kilku zwycięstw oraz splądrowania Aten ostatecznie poniósł porażkę. Wpłynęło to bardzo źle na jego sławę.

Dariusz III jest znany dlatego że poniósł klęskę z rąk Aleksandra Wielkiego. Podczas jego panowania całe imperium zostało zniszczone przez Aleksandra.

Co po sobie pozostawili?

Persowie wprowadzili podział państwa na mniejsze jednostki – prowincje (satrapie), zarządzane przez namiestników (satrapów) odpowiedzialnych bezpośrednio przed królem. W swoim imperium wprowadzili również system dróg, sieć posłańców działającą jak system pocztowy, armię zawodową oraz wspólny język oficjalny.