Wikipedysta:Denisaps/Brudnopis
Zespół Aspergera u osób dorosłych. Rozpoznanie, diagnoza i możliwości terapii edytuj
I. WSTĘP edytuj
Skąd pomysł na książkę?
- późne zauważenie problemu ZA
- brak literatury, materiałów nt. dorosłych z ZA
- trudności diagnostyczne w przypadku osób dorosłych
- niedostateczna oferta terapeutyczna dla osób dorosłych z ZA
- mity na temat osób z Zespołem Aspergera
II. DIAGNOZA edytuj
Diagnoza medyczna Zespołu Aspergera edytuj
ICD-10 edytuj
przynajmniej 2 z poniższych trudności w relacjach społecznych:
- zaburzony kontakt wzrokowy, mimika, postawa ciała lub gestykulacja;
- trudności we właściwych relacjach z rówieśnikami;
- brak empatii – dziwaczne (nieadekwatne) reakcje na sytuacje społeczne, często słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych, umiejętności komunikacji;
- brak potrzeby zabawy z innymi, posiadania wspólnych zainteresowań lub osiągnięć;
chociaż 1 z poniższych zachowań:
- stereotypowe i ścisłe zainteresowania, powtarzanie rytuałów i niepraktycznych czynności;
- powtarzające się ruchy (na przykład trzepotanie lub kręcenie rękami lub palcami, ruchy całego ciała);
- zafascynowanie częściami przedmiotów lub elementami materiałów (kolor, faktura, dźwięk);
Dodatkowo (okres 0-3 rok życia):
- wymawianie pojedynczych słów przed ukończeniem 2. roku życia, komunikacja przy użyciu zdań przed ukończeniem 3. roku życia;
- istnienie umiejętności praktycznych, zachowań adaptacyjnych oraz zainteresowania otoczeniem odpowiadające normom rozwojowym w 3 pierwszych latach życia;
- szczególne umiejętności – przeważnie związane z nadmiernym zafascynowaniem jakimś tematem (kryterium niekonieczne do postawienia diagnozy);
DSM-V edytuj
Jakościowe nieprawidłowości w zakresie:
- rozwoju społecznego, zwłaszcza do uczestnictwa w naprzemiennych interakcjach społecznych,
- komunikacji (słownej i bezsłownej),
- zachowań, aktywności i zainteresowań
A. Stałe deficyty w zakresie komunikacji społecznej i społecznej interakcji w różnych kontekstach, nie wyjaśnione przez ogólne opóźnienia rozwojowe i manifestujące się przez wszystkie trzy rodzaje:
1. Deficyty w zakresie społeczno-emocjonalnej wzajemności; ich stopień może obejmować anormalne podejście społeczne i niepowodzenie w normalnej dwustronnej konwersacji, przez zredukowanego dzielenia zainteresowań, emocji i afektu oraz reakcji, po całkowity brak inicjowania interakcji społecznej,
2. Deficyty w zakresie zachowań o charakterze komunikacji niewerbalnej, używanych w celu interakcji społecznej; począwszy od słabo zintegrowanej komunikacji werbalnej i niewerbalnej, przez anormalności kontaktu wzrokowego i języka ciała lub deficytów w zakresie rozumienia i stosowania komunikacji niewerbalnej, do całkowitego braku ekspresji twarzy lub gestów.
3. Deficyty dotyczące rozumienia i utrzymywania relacji, odpowiednio do poziomu rozwojowego (oprócz tych związanych z opiekunami); stopień ich może być różny, począwszy od trudności w doborze zachowania do zastosowania w odpowiednich kontekstach społecznych, przez trudności w dzieleniu zabawy wyobrażeniowej i nawiązywaniu przyjaźni, po widoczny brak zainteresowania ludźmi.
B. Ograniczone, powtarzalne wzorce zachowania, zainteresowań lub aktywności, manifestujące się przynajmniej przez dwa spośród wymienionych poniżej:
1. Stereotypowa lub powtarzalna mowa, ruchy lub posługiwanie się przedmiotami (jak proste stereotypie ruchowe, echolalia, powtarzalne używanie przedmiotów lub idiosynkratyczne frazy).
2. Nadmierne wykorzystanie rutyny, zrytualizowanych wzorców zachowań werbalnych lub niewerbalnych lub nadmierny opór wobec zmiany (jak rytuały ruchowe, naciskanie na tą samą drogę lub jedzenie, powtarzanie tego samego pytania lub skrajny dystres w odpowiedzi na małe zmiany.
3. Wysoce ograniczone, uporczywe zainteresowania, anormalne pod względem intensywności lub przedmiotu uwagi; (takie jak silne przywiązanie do lub zajmowanie się niezwykłymi obiektami, zainteresowania, które są nadmiernie zawężone lub powtarzające się/persewerujące).
4. Hiper-lub hipo-reaktywność na sensoryczny wkład lub niezwykłe zainteresowanie sensorycznymi aspektami otoczenia (jak widoczna obojętność na ból/gorąco/zimno, negatywna reakcja na specyficzne dźwięki lub powierzchnie, intensywne wąchanie lub dotykanie przedmiotów, fascynowanie się błyskami światła lub wirującymi przedmiotami).
C. Symptomy musza być obecne we wczesnym dzieciństwie (ale mogą się nie manifestować przed czasem, w którym społeczne wymagania ujawnią ograniczone możliwości).
D. Symptomy razem wzięte ograniczają i upośledzają codzienne funkcjonowanie.
Zaburzenie spektrum autyzmu jest zaburzeniem neurorozwojowym i musi być obecne od niemowlęctwa lub wczesnego dzieciństwa, ale może nie być rozpoznane w tym okresie, z powodu minimalnych wymagań społecznych i wsparcia ze strony rodziców oraz opiekunów dostarczanego we wczesnych latach życia dziecka.
Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera wg Christophera Gillberga edytuj
1. Zaburzenia w sferze relacji społecznych (skrajny egocentryzm).
Przynajmniej dwa z następujących:
- niezdolność do interakcji z rówieśnikami
- brak chęci do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami;
- słabe rozumienie sygnałów społecznych
- niewłaściwe społeczne i emocjonalne zachowania
2. Całkowicie pochłaniające wąskie zainteresowania
Przynajmniej jedno z następujących:
- wykluczenie innych działań
- powtarzające się zaangażowanie w daną aktywność
- więcej odtwarzania niż działań celowych
3. Narzucanie codziennych zajęć i zainteresowań
Przynajmniej jedno z następujących:
- sobie, w różnych aspektach życia
- innym
4. Zaburzenia mowy i języka (przynajmniej trzy z następujących):
- opóźniony rozwój
- powierzchownie doskonały, ekspresyjny język
- formalny, pedantyczny język
- dziwna prozodia, osobliwe cechy głosu
- upośledzenie rozumienia, obejmujące błędną interpretacje znaczen dosłownych i ukrytych
5. Zaburzenia komunikacji niewerbalnej
Przynajmniej jedno z następujących:
- ograniczona gestykulacja niezdarna lub niezręczna mowa ciała
- ograniczona mimika twarzy
- niewłaściwa ekspresja
- osobliwe, chłodne spojrzenie
6. Niezdarność ruchowa
TEORIA UMYSŁU edytuj
WYRAŻA TAKIE STANY UMYSŁU JAK:
- udawanie
- myślenie
- posiadanie wiedzy
- sądzenie
- wyobraźnia
- marzenie
- zgadywanie
- oszukiwanie
1. rozpoznawanie i rozróżnianie własnych stanów umysłowych (emocjonalnych i motywacyjnych)
- wiedza kiedy i o czym się myśli, czego się pragnie, do czego się zmierza.
- umiejętność określenia czynników, które wpływają na motywacje (np. czyjeś krytyczne oceny czy uwagi), na myślenie (np. brak lub posiadanie jakiś informacji) i na działanie (np. posiadane umiejętności),
2. obserwacja własnej aktywności umysłowej ,
3. wnioskowanie o analogicznych stanach umysłowych występujących u innych ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji oraz wiedzy o ludzkim umyśle),
4. przewidywanie zachowania ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim umyśle).
Opracowanie: Małgorzata Młynarska „Autyzm w ujęciu psycholingwistycznym”
Czyli człowiek, który posiada teorię umysłu, potrafi:
- rozpoznawać i rozróżniać własne stany umysłu
- wnioskować o analogicznych stanach umysłu innych osób
- przewidywać zachowania ludzi w określonych sytuacjach