Wikipedysta:Kalimatas/brudnopis/litewski/rzeczownik

Lekcja 1: Akcent | Lekcja 2: Rzeczownik | Lekcja 3: Przymiotnik i Przysłówek>>

Rzeczownik

Rzeczownik w języku litewskim

W języku litewskim rzeczowniki, podobnie jak w języku polskim, odmieniają się przez przypadki i liczby. Analogicznie, jak w języku polskim, występuje 7 przypadków, liczba pojedyncza i mnoga, rozróżnia się jednak jedynie dwa rodzaje: męski i żeński (jest to typową cechą języków bałtyckich). W przeciwieństwie do j. polskiego, nie ma znaczenia przy odmianie, czy rzeczownik jest żywotny, czy nie. Kryteria użycia poszczególnych liczb i przypadków są podobne jak w języku polskim. Należy jedynie pamiętać, że:

• jeżeli rzeczownik w dopełniaczu odnosi się do innego rzeczownika, wówczas stoi on przed tym rzeczownikiem, np. Lietuvos Respublika - Republika Litwy (dosł. Litwy Republika).

• Przy przeczeniach, podobnie jak w języku polskim, używa się dopełniacza, np. Turiu bilietą - mam bilet. Neturiu bilieto - nie mam biletu. Ponadto dopełniacza używa się znacznie częściej niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni dla wyrażenia nieokreślonej ilości lub masy, np. Būna visokių žmonių - bywają różni ludzie (dosł. bywa różnych ludzi). Często też dopełniacza używa się w roli przymiotnika, np. geležinkelio stotis - dworzec kolejowy, lietuvių kalba - język litewski (dosł. dworzec kolei, język Litwinów lub też kolei dworzec, Litwinów język).

• W języku litewskim nie istnieje przyimek dla, dlatego też w tym celu używa się celownika, np. Turiu dovaną Birutei - mam prezent dla Biruty.

• Miejscownik nie łączy się z żadnymi przyimkami, lecz sam w sobie zastępuje polski przyimek w, np. Vilniuje - w Wilnie.

System końcówek jest sztywny, dotyczy to również mianownika. Dlatego też rzeczowniki litewskie zawsze mają w mianowniku określoną końcówkę: -as, -ias, -is, -ys, -us lub -uo (rzadko: -a) dla rodzaju męskiego albo -a, -ė, -is, -uo dla rodzaju żeńskiego.

Dla rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych na -as, -is stosuje się następującą odmianę (rzeczowniki zakończone i -ys odmieniają się niemal identycznie jak te na -is):

	L. poj.	L. mn.	L. poj.	L. mn.
Miejscownik	langas (okno)	langai	brolis (brat)	broliai
Dopełniacz	lango	langų	brolio	brolių
Celownik	langui	langams	broliui	broliams
Biernik	langą	langus	broli	brolius
Narzędnik	langu	langais	broliu	broliais
Miejscownik	lange	languose	brolyje	broliuose
Wołacz	lange!	langai!	broli!	broliai