Asertywność/Techniki komunikacji/Techniki pomocnicze

Komplement

W powszechnym mniemaniu komplementy często mylone są z pochlebstwami. Poprzez komplement wyrażamy pozytywne uczucia, dzięki czemu podtrzymujemy więź z partnerem. Najważniejsza jest w tym przypadku szczerość i bezinteresowność. To odróżnia komplement od pochlebstwa, które jest nieszczere i manipulatywne (jego celem jest ukryte osiągnięcie korzyści). Przyjmowanie i wyrażanie komplementów często sprawia problemy. Jest to jednak technika asertywna bardzo pomocna w codziennej komunikacji.

Zasady

1. Nawiązać kontakt wzrokowy, który wyraża otwartość, szczerość i serdeczność.
2. Zwrócić uwagę na szczerość wypowiadanych słów.
3. Mówić konkretnie, w swoim imieniu, unikać ogólnikowych prawd.
4. Unikać przesady, schlebiania, ukrytych podtekstów.

Komplement jest jedną z form reakcji sprzężenia zwrotnego.

Przyjmowanie komplementu

Hamulcem asertywnej komunikacji jest nieumiejętność przyjęcia komplementu. Jeżeli kilkakrotnie powtórzy się podobna sytuacja, partner przestanie komplemety wyrażać. Odrzucenie, bądź ironiczna uwaga na komplement są bardzo nieprzyjemne dla partnera.

Może być kilka powodów, dlaczego nie jesteśmy w stanie przyjąć komplementu:

• Nie jesteśmy w stanie zareagować na komplement, lekceważymy go, albo przeczymy, abyśmy nie byli uznani za zarozumiałych.
• Czujemy, że komplement nie jest asertywny, nie jesteśmy pewni, czy jest szczery, czy mamy do czynienia z manipulacją.

Powinniśmy w takim wypadku wyrazić swoje uczucia. Reakcją może być odpowiedź typu:

• dziękuję, cieszę się, że to zauważyłeś..
• dziękuję, ale jeszcze nie umiem takich słów przyjąć..

Podobnie jak przy wyrażaniu komplementu niezbędny jest tu kontakt wzrokowy, świadczący o szczerości wypowiadanych słów.

Asercja negatywna

Technika wychodzi z asertywnego prawa do popełniania błędów. Dzięki niej jesteśmy w stanie przyjąć krytykę bez obwiniania się, albo agresywnej reakcji względem krytykującego. Chcąc być swobodnymi i niezależnymi rezerwujemy sobie prawo bycia dla siebie najważniejszym sędzią.

Negatywna asercja uczy jak przyjmować swoje błędy i spokojnie o nich dyskutować.

Praktyka

1. Odrzucić pogląd, że z powodu błędu muszę się czuć jak winowajca.
2. Nauczyć się właściwego podejścia do błędów - traktować je jako błąd i nic więcej.
3. Mieć odwagę przyznać się do błędu - przed sobą i innymi.
4. Przyjąć swój błąd bez obwiniania się.
5. Pytać krytykującego o szczegóły - w ten sposób unika się manipulacji.

Negatywna forma pytań

Poniższa technika jest pomocna w sytuacjach, kiedy mamy do czynienia z konstruktywną krytyką. Dzięki niej nawiązujemy bliższą komunikację z partnerem. Jego poglądu nie traktujemy jako pretekstu do gniewu, kłótni, rozbicia więzi, a poprzez zadawanie pytań dajemy mu możliwość otwarcia się.

Musimy zwrócić uwagę na ton naszej wypowiedzi, aby nie przerodziła się w ironię. Należy mówić spokojnie i bez sarkazmu w głosie.

Praktyka

• Utrzymać kontakt wzrokowy, wystrzegając się agresywnego "wlepiania wzroku" w oczy partnera.
• Spokojnie wysłuchać całej wypowiedzi.
• Poprzez zadawanie pytań zażądać uściślenia wypowiedzi, poprosić o szczegóły i ewentualnie o dalszą krytykę.
• Reagować ze sprzężeniem zwrotnym.

Przykłady

A: Twoje zachowanie jest skandaliczne!

B: Co ci się konkretnie nie podoba? (Uściślenie wypowiedzi.)

A: Nie podoba mi się, że codziennie siedzisz do wieczora w pracy.

B: Masz rację, nie uświadomiłem sobie, że ostatnio pracuję za dużo. Czy chcesz mi jeszcze coś powiedzieć? (Sprzężenie zwrotne i zachęta do dalszego dialogu)

A: Wydajesz na zakupy zbyt wiele pieniędzy.

B: Jak myślisz, które wydatki miałbym ograniczyć? (Prośba o szczegóły)

Sprzężenie zwrotne

Reakcja ze sprzężeniem zwrotnym jest podstawą wartościowej komunikacji. Może być:

• pozytywna (Ucieszyło mnie, że pamiętałeś o moich urodzinach.)
• negatywna (Martwi mnie, że nie dotrzymałeś słowa, które mi dałeś)

Reakcja pozytywna motywuje, negatywna- odwrotnie- zmniejsza prawdopodobieństwo, że dane zachowanie się powtórzy.

W tej technice nie chodzi o wartościowanie zachowania drugiego człowieka, ale o wyrażenie własnych uczuć. Dajemy tym samym partnerowi informację, że jego zachowanie nie jest nam obojętne. Ujawnić uczucia (czy to pozytywne, czy negatywne), oznacza przyjąć otwartą postawę, gotową na współpracę.

Zasady

• Mówić za siebie, w pierwszej osobie. Podkreślamy w ten sposób osobistą odpowiedzialność za dane twierdzenie.

Byłem zdenerwowany, że nie oddałeś tego projektu w terminie.

Jesteś nieodpowiedzialny, kiedy nie oddajesz projektów w terminie.

W pierwszym zdaniu widzimy, że rozmówca wyraża swój osobisty pogląd, oraz mówi o konkretnej sytuacji- jest to asertywna reakcja, wiodąca do dialogu. W drugim przypadku mamy do czynienia z ogólnikową uwagą, która jest raczej prowokacją, atakiem na druga osobę.

• Utrzymywać wzrokowy kontakt. Dzięki temu wyrażamy szacunek dla samego siebie, oraz to, że jesteśmy pewni swego poglądu. Dla partnera jest to sygnał, że nie mamy żadnych ukrytych intencji.
• Udzielać informacji o własnych uczuciach, a nie oceniać.

W przypadku pozytywnego sprzężenia zdanie Jesteś dziś pięknie ubrana może brzmieć jak pochlebstwo. Natomiast Podoba mi się, jak jesteś dziś ubrana jest wyrazem własnych uczuć.

Ogólnikowe wartościowanie jest szczególnie nieprzyjemne w przypadku sprzężenia negatywnego:

Jesteś bezduszny i samolubny. Jak mogłeś mnie tam zostawić samą?- jest wartościowaniem.

Czułam się źle, kiedy mnie zostawiłeś samą wśród nieznanych ludzi.- jest wyrażeniem własnych uczuć.

• Opisywać konkretne zachowanie, a nie człowieka jako takiego.

Jesteś agresywny i bezczelny. - jest wartościowaniem osoby.

Nie podoba mi się, kiedy krzyczysz na mnie w obecności innych - jest prawidłową reakcją asertywną.

• Opisywać konkretne sytuacje, a nie generalizować.

ty nigdy..., ty zawsze... są stwierdzeniami, których powinniśmy się wystrzegać. Jeśli nie jesteśmy w stanie opisać konkretnej sytuacji, w której partner zawinił, nasze zarzuty mogą okazać się bezpodstawne.

• Wyrażać się zwięźle i jasno. Partner zrozumie w ten sposób o co nam chodzi. Jest to także sygnałem, że nasza reakcja jest przemyślana i że zależy nam na konstruktywnym rozwiązaniu.