Biologia dla liceum/Dziedziczenie/Kwasy nukleinowe
Kwasy nukleinowe
edytuj |
Ekspresja to ujawnianie się genów w fenotypie. |
W komórkach organizmów żywych występują dwa rodzaje kwasów nukleinowych - DNA i RNA.
W 1953 roku stworzono pierwszy model cząsteczki DNA - jego autorami byli Francis Crick oraz James Watson.
Chromosomy komórek zawierających jądro (eukariotycznych) zbudowane są z chromatyny, na którą składają się białka oraz DNA.
Kwasy DNA i RNA składają się z mniejszych cząsteczek zwanych nukleotydami. Na nukleotyd składa się grupa fosforanowa, zasada azotowa oraz cukier pięciowęglowy. Nukleotydy mogą składać się z adeniny, guaniny, cytozyny, tyminy (w przypadku DNA) lub uracylu (w przypadku RNA).
Zasady azotowe, z których składają się cząsteczki nukleotydów, możemy podzielić na dwie grupy:
pirymidyny:
- cytozyna,
- tymina,
- uracyl.
puryny:
- adenina,
- guanina.
Nici DNA połączone są nietrwałymi wiązaniami wodorowymi powstającymi między zasadami azotowymi leżącymi naprzeciw siebie. Struktura ich połączenia zwana jest podwójną helisą.
Adenina zawsze łączy się z tyminą (lub uracylem w przypadku RNA, wiązanie podwójne między związkami), a cytozyna z guaniną (wiązanie potrójne).
| |
Nici DNA cechuje komplementarność, to znaczy, że zawsze się uzupełniają nawzajem. |
Reguły Chargaffa:
- suma pirymidyn w DNA jest równa sumie puryn,
- ilość adeniny jest równa ilości tyminy,
- ilość cytozyny jest równa ilości guaniny.
RNA występuje zwykle w postaci jednoniciowej i jest krótsze niż DNA, jednak jest go znacznie więcej w komórkach. Wyróżniamy trzy typy RNA:
- mRNA,
- rRNA,
- tRNA.
mRNA to RNA matrycowe, jest RNA informacyjnym, syntezowany w jądrze i transportowany do rybosomów. Charakteryzuje się różnorodnością sekwencji nukleotydowych. rRNA to RNA rybosomowe, jest tychże składnikiem. tRNA to RNA transportowe, bierze udział w syntezie białek.