Ekoogrodnictwo/Kompostowanie/Ściółkowanie

<< Zakładanie ogrodu - Spis treści - Płodozmian i zmianowanie roślin >>

KOMPOSTOWANIE

Zakładanie pryzmy kompostowej - Komposty specjalne - Praktyczne rady - Kompostowanie i ściółkowanie powierzchniowe (mulczowanie)

W przyrodzie gleba nigdy nie pozostaje naga. Warstwa próchniczna zawsze pokryta jest zwartym kobiercem roślin lub organicznych odpadków - wyraźnie widać to w liściastych lasach. Jeżeli wskutek działania człowieka lub przyrody to wierzchnie okrycie zostanie uszkodzone, przyroda szybko stara się odbudować zewnętrzną ściółkę - "rana" zarasta. Zdarza się jednak że ekosystem zostanie naruszony na tyle, że procesy regeneracyjne nie są już w stanie naprawić uszkodzeń. W ten sposób powstają pustynie.

W każdym bądź razie ściółkowanie pozostaje jednym z najważniejszych zabiegów w ogrodach biologicznych.

Sosnowe igły zgrabione pod korony drzew.

Ciepłe okrycie

Ściółkowanie, czyli z angielskiego mulczowanie, nie jest wynalazkiem ogrodnika. W ogrodzie biologicznym, czyli zgodnym z naturą, żaden zagon nie powinien zbyt długo pozostawać bez okrywy, nigdzie nie powinien pojawić się na stałe fragment nagiej gleby. Jedynie wczesną wiosną cięższe gleby należy odsłonić, aby się szybciej nagrzały.

Mamy kilka metod okrywania gleby, mianowicie ściółkowanie, kompostowanie powierzchniowe czy uprawa roślin tzw. kobiercowych lub okrywowych. Świeży materiał, skoszoną trawę, chwasty, łodygi, liście, łęty układamy luźno między rzędami roślin na zagonach i rabatach kwiatowych. 3-4 miesięczny kompost rozkładamy kilkucentymetrową warstwą i przykrywamy go jeszcze zwykłą ściółką, np. skoszoną trawą, czy rozdrobnionymi chwastami, aby nie wysechł.

Korzystny wpływ ściółkowania na glebę:

zachowanie ciepła, wilgotności i przewiewności gleby; powstaje korzystny mikroklimat;
dostarczanie pokarmu dla życia glebowego - warstwa próchniczna powiększa się i wzbogaca w składniki pokarmowe;
ochrona gleby przed działaniem deszczów i wiatru, dzięki czemu warstwa próchniczna nie ulega uszkodzeniu;
zaopatrzenie roślin uprawnych w dodatkowe ilości dwutlenku węgla, dzięki rozkładowi ściółki przez organizmy glebowe;

Rozkładanie ściółki

Zewnętrzną warstwę nagiej gleby należy płytko spulchnić używając grabi lub kultywatora. To prosta metoda zapobiegająca wysychaniu zagonów. Powierzchnia, na które rozkłada się świeżą ściółkę koniecznie musi być pulchna i wilgotna, warstwa ściółki zaś niezbyt gruba, najwyżej kilkucentymetrowa, może z wyjątkiem sieczki słomianej, którą można grubo rozłożyć (do 8-10 cm). Materiał na mulcz wcześniej rozdrabniamy i lekko moczymy. Ściółka będzie rozkładała się z biegiem czasu i odsłaniała glebę - uzupełniamy wtedy braki.

Jesienią przykrywamy oprócz wolnych zagonów także rabaty z roślinami wieloletnimi, np. różami.

Dodatkowo materiał do ściółkowania możemy posypywać, zupełnie jak materiał kompostowany, np. mączką skalną, wapnem z glonów, nawozem, a nawet starterem do kompostu.

Po skończonej uprawie puste zagony także przykrywamy, najpierw warstwą świeżego kompostu, a następnie jeszcze kilkucentymetrową warstwą ściółki. Tak przygotowana gleba na wiosnę nie wymaga już prawie spulchniania. Jeżeli zostało na niej sporo ściółki, to dobrze byłoby ją zgrabić i przeznaczyć np. na kompost. Niewielkie ilości możemy zgrabić do międzyrzędzi i wtedy zacząć siew czy sadzenie. W ciągu wegetacji roślin wciąż rozkładamy świeżą ściółkę (w miarę koszenia trawników), do czasu aż rośliny nie utworzą żywego kobierca i nie okryją całej powierzchni gleby.

Materiały na mulcz

Kora i odpady drewniane nadają się pod rośliny kwasolubne.

Oto przykładowe materiały, które z powodzeniem można zastosować jako warstwę ściółki:

skoszona trawa, dobrze jeśli przed rozłożeniem trochę zwiędnie; pamiętajmy że grubo rozłożona łatwo gnije, dobrze dodać do niej trochę rozdrobnionych gałązek; trawa nadaje się praktycznie pod wszystkie rośliny;
chwasty, po wyrwaniu dobrze je rozdrobnić i dopiero wtedy rozłożyć tak, aby korzenie nie stykały się z glebą; można też poczekać, aż uschną i wtedy rozłożyć;
zioła, rośliny lecznicze, dzięki różnorodnym składnikom bardzo korzystnie działają na sąsiadujące rośliny; nawet niewielka ilość może przynieść korzyści;
pokrzywy, bardzo cenny materiał na ściółkę, podnosi znacznie jakość próchnicy;
liście żywokostu są szczególnie cenione przez pomidory;
liście pomidorów działają korzystnie na... pomidory; ponadto rozłożone w międzyrzędziach kapusty odstraszają bielinka kapustnika;
liście krzewów, także żywopłotowych, jesienią pozostawiamy pod tymi krzewami; mieszanką liści można ściółkować pod drzewami, krzewami owocowymi i truskawkami;
glony to doskonały materiał na kompost i ściółkę, jeżeli mamy do nich dostęp; ważne, żeby pochodziły z czystych wód!
zielone nawozy to bardzo dobry materiał na mulcz; gorczyca, rośliny motylkowate kosi się i stosuje jako ściółkę;

Nawóz zielony okrywa glebę wokół kukurydzy.

kora, rozdrobniona lub gruba jest dobra dla roślin kwasolubnych (różaneczniki, wrzosy, krzewy owocowe i ozdobne); nieco lepsza jest kora z drzew liściastych, bo zawiera mniej żywicy; nie nadaje się do ogródka warzywnego.
niedojrzały kompost, pobudza życie w glebie, pod warunkiem, że nie dopuścimy, aby zbyt szybko wysechł; taki świeży kompost nie może wejść w kontakt z korzeniami roślin!
słoma, trociny, papier, tektura, słoma lub trociny nadaje się pod truskawki (do trocin dobrze dodać trochę wapna, nie rozkładamy grubiej niż około 5 cm) i poziomki; trociny wysypujemy jesienią; papier należy przykryć cienką warstwą gleby, aby nie porwał go wiatr;
rozdrobnione gałęzie, np. z przycinania drzew i krzewów, rozkładamy pod nimi lub pod bylinami w ogrodzie ozdobnym;
obornik, pod warunkiem, że nie jest świeży, a dobrze dojrzały i odleżany;
kamienie można użyć na obszarach suchych i gorących tam, gdzie latem trudno o świeże zielone odpadki; winorośl będzie wdzięczna za taką okrywę, która w dzień magazynuje ciepło i oddaje je w nocy;
czarna folia chroni przed parowaniem i wzrostem chwastów lepiej niż organiczna ściółka, kumuluje ciepło i ogranicza krążenie powietrza; niestety nie ma żadnych wartości odżywczych;
folie perforowane zapewniają lepsze przewietrzanie i wilgotność, ale także nie mają wpływu na rozwój próchnicy; folie taką dobrze stosować wiosną - chroni młode siewki przed mrozem; poza tym folie lepiej stosować tylko krótkotrwale;
rośliny okrywowe, dodatkowo ozdabiają glebę, z czasem tak się rozrastają, że zagłuszają chwasty;

Kompostowanie powierzchniowe

Produkcja kompostu wymaga miejsca, czasu i pracy. Pryzma lub pojemnik zajmują cenną powierzchnię, ponadto część składników mineralnych jest wymywana z ułożonych odpadków w czasie opadów. Wszystkie wymienione negatywne czynniki można wyeliminować, pomijając w procesie kompostowania konieczność gromadzenia i układania materiału kompostowego - uzbierane, świeże odpadki układając bezpośrednio na powierzchni gleby, przy czym należy przykryć je cienką warstwą trawy lub chwastów, aby nie szpeciły widoku. W ten sposób każdego dnia pozbędziemy się małego wiaderka z odpadkami, zamiast zbierać ich wielką ilość i potem wykonując sporo pracy, aby ułożyć pryzmę.

<<<Praktyczne rady --- Kompostowanie