Fizyka dla liceum/Wektory i skalary

Wektory

Ilustracja wektora

Wektor to wielkość fizyczna, przy której ważny jest jej zwrot i kierunek. Wektory najczęściej (choć nie zawsze) są związane ze zmianą stanu lub położenia ciała, do którego wektor jest przyłożony. Przykładem wielkości wektorowej jest siła. Wyobraźmy sobie, że dziecko ciągnie sanki na sznurku. Wektor jest obrazem siły dziecka. Im mocniej ciągnie (większa siła), tym większa jest wartość (zwana również długością lub modulem) wektora, a chcąc to przedstawić graficznie wektor się wydłuży. Wyobraźmy sobie, że dziecko ciągnie sanki wzdłuż płotu - jest to kierunek. Dziecko może iść wzdłuż płotu np. na północ, lub południe. To, w którą stronę ciągnie określa zwrot wektora. Niektóre źródła dołączają jako wielkość charakteryzującą wektor punkt przyłożenia (na ilustracji było by to miejsce, w którym dziecko złapało sznurek). Wektory przedstawiamy i opisujemy w układzie współrzędnych. Inne przykłady wektorów: prędkość, przyspieszenie.

Skalary

Skalary to wielkości fizyczne, do określenia których wystarczy jedna liczba rzeczywista wraz z wymiarem wielkości fizycznej (czyli jednostką, jednak mogą być też bezwymiarowe) - np. długość, pole, objętość, temperatura, gęstość, współczynniki - właśnie te bezwymiarowe (np. współczynnik tarcia). Innymi słowy, wszystko, czego nie da się przedstawić wektorem, to skalary. Do podania szybkości ciała wystarczy tylko jej wartość (np. 10) i jednostka (w tym wypadku m/s).