Historia dla gimnazjum/Austria w XVIII wieku

Reformy w czasach Marii Teresy i Józefa II

Po śmierci cesarza Karola VI Habsburga w 1740 roku jego następcą została jego córka Maria Teresa, rządząca do 1780 roku. Zaraz po objęciu przez nią władzy Austria w 1742 roku poniosła klęskę w wojnie z Prusami, które odebrały jej Śląsk. Ukazało to konieczność przeprowadzenia wielu reform. Należało przede wszystkim umocnić armię i uzdrowić finanse. Aby zdobyć pieniądze na utworzenie silnej armii Maria nałożyła duże podatki na szlachtę i duchowieństwo. Dokonała także ujednolicenia prawa, wzmocniła kontrolę państwa nad Kościołem, dążyła do rozwoju szkolnictw. Następcą Marii Teresy był jej syn Józef II, w latach 1765 - 1780 panujący wspólnie z matką, potem do 1790 roku rządzący samodzielnie. Kontynuował on politykę matki, scentralizował kraj, podzielił go na jednostki administracyjne, zwane guberniami, zmienił język urzędowy z łaciny na niemiecki. Przeprowadził także reformę sądownictwa, rozbudował tajną policję i zmienił system rekrutacji do wojska. Ponadto zniósł poddaństwo osobiste chłopów i przymus przynależności rzemieślników do cechów. Mimo niechęci części społeczeństwa do reform, dzięki nim monarchia Habsburgów stała się europejską potęgą, z którą liczyły się inne kraje.

Józefinizm

Józef II i Maria Teresa prowadzili bezwzględną politykę wobec Kościoła, dążąc do jego całkowitego podporządkowania cesarzowi. Cel został osiągnięty i w czasach Józefa II cesarz miał nieograniczoną władzę nad Kościołem w jego państwie: za jego zgodą nawet można było ogłaszać w Austrii bulle i dekrety papieskie. Politykę taką nazywa się józefinizmem. Cesarz zlikwidował liczne klasztory, wiele z nich zamieniono na magazyny, spichlerze czy warsztaty. Majątki kościelne inkasowano i przeznaczano na utrzymanie szkół i szpitali. Pozostawiono jedynie klasztory, przy których działały szkoły lub prowadzono działalność charytatywną. Kształcenie księży odtąd finansowało państwo, musieli oni jednak wpajać wiernym podstawy wiedzy rolniczej i sanitarnej. Józef II wprowadził również śluby cywilne, co było kolejną formą ograniczenia władzy Kościoła.