Historia dla gimnazjum/Barok na ziemiach Rzeczypospolitej

Sarmatyzm

W XVI wieku wśród szlachty zaczął panować pogląd, iż wywodzi się ona od Sarmatów - starożytnego ludu, żyjącego niegdyś nad dolną Wołgą. Szlachta uważała, że jest lepszym stanem od reszty społeczeństwa, podkreślała swoją obecność. Szerzyło się umiłowanie wolności, przeradzające się niekiedy w skłonności anarchiczne, uważano, że najlepszym możliwym systemem rządów jest demokracja szlachecka. Rozprzestrzeniła się wrogość wobec absolutyzmu. W związku z wojnami siedemnastowiecznymi doszło do odrodzenia kultu cnót rycerskich - odwagi, bezinteresowności, poświęcenia, prawdomówności, skutkiem wojen z luteranami, protestantami i muzułmanami było powstanie poglądu, że Rzeczpospolita jest "przedmurzem" Europy, chroniącym ją przed najazdami innowierców.
W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów szerzył się także skłonność do rozbudowanego teatralnego ceremoniału. Wszelkim uroczystościom: chrztom, ślubom, pogrzebom towarzyszyły długie oracje, teatralne gesty, inscenizacje, uczono także sztuki retoryki (pięknego przemawiania).