Historia dla gimnazjum/Czasy Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka

Rządy Władysława Warneńczyka

Po śmierci Władysława Jagiełły tron Polski odziedziczył małoletni wtedy jeszcze jego najstarszy syn Władysław, po śmierci zwany Warneńczykiem. Koronacja odbyła się zaraz po objęciu władzy w 1434 roku. Władysław nie został natomiast wielkim księciem litewskim, którego urząd przypadł jego bratu Kazimierzowi. Przez kilka lat, kiedy król był małoletni władzę w Polsce sprawowała rada koronna, której najważniejszym członkiem był biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, pod wpływem którego Polska w 1440 roku zawarła unię z Węgrami, a Warneńczyk został królem węgierskim. Węgrom zależało na pomocy Polaków w konflikcie z Turcją Osmańską, która opanowała już większość Bałkanów. Wspólnie z węgierskim wodzem Hunyadym (czyt.: Hunjadim) Władysław odniósł wiele sukcesów i zmusił Turków do zawarcia rozejmu, który jednak złamał pod wpływem legata papieskiego i w 1444 roku zaatakował muzułmańskie imperium. Jego wojska poniosły ogromną klęskę pod Warną (dzisiejsza Bułgaria), gdzie poległ sam król. Wraz z jego śmiercią rozpadła się unia polsko-węgierska.

Wojna trzynastoletnia (1454 - 1466)

W 1447 roku po trzyletnim okresie bezkrólewie na tronie zasiadł dotychczas będący wielkim księciem litewskim młodszy brat Władysława Kazimierz Jagiellończyk. Zaraz po objęciu władzy wzmocnił on pozycję władcy i osłabił wpływy Zbigniewa Oleśnickiego. Kazimierz doprowadził także do zaognienia się stosunków polsko-krzyżackich, wspierając Związek Pruski. Była to organizacja reprezentująca rycerstwo i mieszczan z Prus. W 1454 roku w Związek wywołał powstanie skierowane przeciw Krzyżakom, którego przyczyną były coraz większe podatki i cła, związane z kryzysem państwa, który nastąpił po wojnie polsko-krzyżackiej 1409 - 1411. Członkowie organizacje poprosili Kazimierza Jagiellończyka o przyłączenie Prus do Polski. Wkrótce król wydał akt, w którym ogłosił wcielenie Prus do Królestwa Polskiego. Wywołało to trzynastoletnią wojnę z Krzyżakami. Początkowo przewagę uzyskali Krzyżacy, którą dało im w dużej mierze zwycięstwo pod Chojnicami w 1454 roku. Jedną z przyczyn przegranej Polaków był skład ich wojska, które w dużej mierze stanowiło pospolite ruszenie, nieskuteczne w walce krzyżackimi najemnikami. Przewagę zyskali Polacy dopiero pod zaangażowaniu sił zaciężnych. Polacy wykupili także od wrogów, którym brakło finansów wiele miast i twierdz, w tym Malbork, co miało duże znaczenie propagandowe. Niemałą rolę odegrało także zwycięstwo pod Świecinem w 1462 roku.Po wielu latach długich walk wyczerpane obie strony konfliktu zawarły pokój w Toruniu, na mocy którego Polska otrzymała ziemię chełmińską, michałowską, Pomorze Gdańskie wraz obszarem na prawym brzegu Wisły wraz z Malborkiem i Elblągiem oraz Warmię. Odzyskane ziemie nazywano Prusami Królewskimi, w odróżnieniu od Prus Zakonnych - terenów, pozostałych pod władzę Krzyżaków. Wielki mistrz, którego siedziba została przeniesiona do Królewca musiał złożyć przysięgę wierności władcy polskiemu oraz ostał zobowiązany do udzielania mu w razie potrzeby posiłków zbrojnych. Drugi pokój toruński znacznie zwiększył znaczenie Polski na arenie międzynarodowej, jednak fakt, iż nie zatwierdzili go papież i cesarz osłabił jego prestiż.