Historia dla gimnazjum/Ekspansja Rzymian

Rozwój Imperium Rzymskiego

Podbój Italii

Podbój większości ziem w Italii, do której w starożytności nie zaliczano położonej na północy doliny rzeki Pad przyszedł Rzymianom stosunkowo łatwo: trudność sprawiło jedynie zajęcie krainy Kampania na południu. Po jej zaborze jedynymi niezależnymi od Rzymu rejonami były już tylko położone na południu kolonie greckie, spośród których najbogatszy był Tarent. Konflikt z nim był pretekstem dla Rzymian do zbrojnej napaści, która doprowadziła do krwawej i wyniszczającej wojny, do której włączył się także po stronie Tarentu król położonego w zachodniej Grecji Epiru, Pyrrus. Początkowo siły Greków zdobywały przewagę, jednak okupowali ją ogromnymi stratami. Stąd wziął się związek frazeologiczny "pyrrusowe zwycięstwo". W końcu wojska Epiru odpłynęły do Grecji, a Tarent skapitulował. W końcu cały Rzym roztoczył władzę nad całym Półwyspem Apenińskim i wkrótce zaatakował Sycylię, która znajdowała się w strefie wpływów Kartaginy.

Ekspansją Rzymu zainteresowane były wszystkie grupy społeczne, które widziały w niej źródło zysku, dzięki niej szybciej rozwijało się całe państwo: chłopi zajmowali podbite tereny, zwiększając ilość uzyskiwanych plonów, podporządkowana ludność płaciła natomiast podatki, które umożliwiały prowadzenie dalszych podbojów. Postępowanie Rzymian wobec zwyciężonych ludów było różne: większości pozwalano żyć i pracować na ich terenach, jednak wobec buntowników stosowano siłę, nie uciekając się od eksterminacji całych osad i plemion, których ziemie dzielono pomiędzy obywateli Rzymu. Ludy, które podporządkowały się Wiecznemu Miastu stawały się jego sprzymierzeńcami: musiały dostarczać wojska i składać daniny, w zamian za namiastkę samodzielności. Często na zajętych obszarach zakładano kolonie, na których zamieszkiwali Rzymianie. Najbiedniejsi mieszkańcy państwa zrzekali się obywatelstwa w zamian za ziemię.

Kartagina

Kartagina położona była w Północnej Afryce. Założyli ją w II połowie IX wieku p.n.e. feniccy kolonizatorzy. Kartagina bardzo szybko bogaciła się i rosła w siłę, kolonizując obszary w basenie Morza Śródziemnego, m.in. na terenie Półwyspu Iberyjskiego. Fundusze pozyskiwała głównie z handlu morskiego. Mimo tego, że w przeszłości wielokrotnie zawierała z Rzymem sojusze w III wieku p.n.e. ich stosunki stały się bardzo kiepskie, czego skutkiem była ekspansywna polityka Wiecznego Miasta.

Wojny punickie

Po podboju Italii Rzym stał się imperium, kontrolującym basen Morza Śródziemnego. Równocześnie na wybrzeżach Afryki istniała potężna Kartagina - dawna kolonia fenicka, która dążyła do kontrolowania całego Morza. Próba zagarnięcia przez Rzymian Sycylii doprowadziła do konfliktu z Kartaginą, nazywanego I wojną punicką, rozpoczynającą okres wojen punickich. Podczas I wojny (264 - 241 p.n.e.) Kartagińczycy ponieśli klęskę, Rzym podporządkował sobie zaś Sycylię, Sardynię i Korsykę. W 221 r. p.n.e. do władzy w Kartaginie doszedł Hannibal. Tenże genialny wódz trzy lata późneij, w 218 r. p.n.e. wdał się w konflikt z Rzymianami. Chcąc zaskoczyć przeciwnika od północy wyruszył z wojskami przez Hiszpanię, Pireneje, południową Galię, Alpy i wreszcie dotarł do Italii, gdzie odniósł serię zwycięstw, m.in. pod Kannami w 215 r. p.n.e. Mimo tego osłabione wojska kartagińskie nie były w stanie zdobyć Rzymu i zostały zmuszone do odwrotu. Kilkanaście lat późnej wojska rzymskie przeszły do kontrataku i pod wodzą Scypiona Afrykańskiego dotarły do Afryki, gdzie odniosły zwycięstwo pod Zamą (202 p.n.e.). Po II wojnie punickiej do Rzymu prócz Italii, Sycylii, Sardynii i Korsyki należała południowa Iberia. III wojna (149 - 146 p.n.e.) przyniosła całkowitą porażkę Kartaginy. Jej stolica została zrównana z ziemią, państwo stało się częścią Rzymu, kultura zaś zanikła.

Podbój Hellady

Po zakończeniu II wojny punickiej i podboju Iberii wojska rzymskie wyruszyły na wschód, przeciwko królestwu Macedonii. Rzym ogłosił się "opiekunem" Grecji i ogłosił jej niezależność od Macedończyków, co doprowadziło do wojny z Macedonią. W 167 r. p.n.e. królestwo, którym rządził niegdyś Aleksander Macedoński zostało pokonane, co zbiegło się w czasie z inną wiktorią Rzymian: zniszczeniem Kartaginy. Za udzielenie pomocy Macedonii wojska republiki zniszczyły greckie miasto Korynt. Po klęsce królestwa zarówno ono jak i cała Grecja dostała się pod panowanie Wiecznego Miasta.