Historia dla gimnazjum/Sztuka gotycka

Dawne budowle obronne z grubymi murami i małymi okienkami które służyły do ostrzeliwania wroga przestały być już potrzebne. Ludzie zaczęli budować węższe, lżejsze i wyższe konstrukcje z cegły. W późnym średniowieczu mieszczanie zaczęli się czuć bardziej bezpieczni, wystarczały im już tylko mury miejskie. Tak przyjmowała się sztuka gotycka w Polsce. Budowano nowe kościoły oraz kamienice, które oddawały wrażenie "pięcia się ku górze". Aby wzmocnić wysokie mury, specjalnie podpierano je przyporami. Budowle w architekturze gotyckiej były pełne przepychu. W świątyniach pokryte freskami sklepienia, witraże, piękne okna, płaskorzeźby i rzeźby miały świadczyć o wielkości fundatora oraz czci którą oddawali Bogu mieszkańcy miasta. W kościołach panował półmrok rozjaśniony blaskiem nadawanym przez kolorowe witraże w wielkich oknach. Sklepienia były podtrzymywane przez bogato zdobione kolumny. Do Polski przybywali artyści oraz ich dzieła z różnych stron europy, np. Włoch, Flandrii (obecnie jeden z trzech regionów federalnych Belgii) lub Rusi.

Typowe okno dla stylu gotyckiego.

Miasto

Kościół stał często po środku miasta, przy rynku utworzonym z wokół ustawionych kamieniczek. Przy rynku znajdowały się także ratusz i mniejsze hale targowe. Plan miasta był zbudowany z wąskich uliczek krzyżujących się pod kątem prostym, dlatego właśnie pola zabudowy były tylko w kształcie prostokątnym. Całe zaś miasto z ulicami oraz centralnie położonym rynkiem było otoczone murami obronnymi. Bieg murów i tym samym jego kształt bywał rozmaity, ponieważ w większości zależało to od ukształtowania terenu. Sam mur natomiast sięgał do 10 metrów wysokości i często kończył się u góry blankami, czymś w rodzaju kamiennego grzebienia umożliwiający obrońcom dogodny ostrzał nieprzyjaciela a zarazem bezpieczne skrycie się przed kulami ze strony wroga). Ważnymi punktami obrony a także obserwacji okolicy były rozstawione od siebie w pewnych odstępach baszty.

Malarstwo

Głównym tematem gotyckich obrazów były sceny z Nowego Testamentu. Zaczęły się także pojawiać obrazy o tematyce świeckiej. To co przede wszystkim odróżnia malarstwo gotyckie od innych, jest usiłowanie pokazania człowieka takim, jakim jest naprawdę, w wyglądzie, w odczuciach, a także w otoczeniu.

Rzeźba

Rzeźba gotycka jest przede wszystkim związana z kościołem. Najłatwiej znaleźć ją w kościołach pochodzących z tamtego okresu. Figury apostołów, rozmaitych świętych i osób związanych z dziejami kościoła, stoją zazwyczaj wzdłuż bocznych wewnętrznych ścian. Figury przedstawionych osób są naturalne i swobodne w postawach i gestach, dają wrażenie jakby na chwile zatrzymały się by ruszyć dalej. Pojawiają się również wizerunki osób świeckich o charakterystycznych rysach lub szczegółach, które pozwalają nam na rozpoznanie danej postaci. Te wszystkie cechy pozwalają mówić o realizmie sztuki gotyckiej. W gotyku oprócz rzeźby kamiennej istniały również rzeźby drewniane, wielobarwnie malowane. Do jednych z największych oraz najbardziej skomplikowanych rzeźb tej epoki należały kościelne ołtarze. Taki ołtarz najczęściej przypominał wyglądem płytką szafę ze skrzydłami po obu stronach. W rzeźbach i malowidłach ołtarza przedstawiano sceny z Nowego i Starego Testamentu oraz życia świętych i męki Chrystusa. Najwspanialszym ołtarzem w Polsce a może nawet i w Europie jest dzieło Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie.