Historia powszechna/Czechy Przemyślidów

Rozdział
Czechy Przemyślidów


Panowanie Borzywoja I edytuj

Ok. 870 r. rządy nad plemieniem Czechów objął Borzywój, potomek legendarnego Przemysła, który poślubił księżniczkę milczańską lub pszowską Ludmiłę, późniejszą świętą chrześcijańską. Bardzo mało wiadomo o rządach Borzywoja przed powstaniem wymierzonej przeciw niemu opozycji z chrześcijaninem Strojmirem na czele. Przemyślidzie udało się wypędzić owego Strojmira, jednak opozycjoniści nadal zagrażali jego pozycji, dlatego też prawdopodobnie w 884 r. książę zwrócił się o pomoc do władcy morawskiego Świętopełka I. Monarcha zgodził się wesprzeć Borzywoja, jednak ten musiał złożyć mu hołd i przyjąć chrzest. Tak też się stało i jeszcze tego samego roku biskup Metody ochrzcił księcia czeskiego. Borzywojowi z pomocą Morawian udało się stłumić bunty i rozprawić się z opozycją. Książę zmarł z nieznanych przyczyn ok 888 lub 889 r. mając ok. 35 lat. Za jego panowania wzniesiono kilka pierwszych kościołów w Czechach, stolica zaś znajdowała się w Lewym Hradcu. Z małżeństwa z Ludmiłą Borzywój doczekał się przynajmniej dwóch synów: Spitygniewa i Wratysława.

Czasy Spitygniewa I edytuj

Władzę po Borzywoju objął jego syn Spitygniew I, za którego czasów upadły wielkie niegdyś Wielkie Morawy, atakowane przez koczowniczych Madziarów z Azji (Przodków dzisiejszych Węgrów). Czechy będące dotąd lennem Moraw stały się niezależnym państwem, jednakże miało to także swoje złe strony, dotąd bowiem imperium morawskie opiekowało się państwem praskim, teraz zaś kraj Przemyślidów został pozostawiony na łaskę i niełaskę Madziarów. Dlatego też w lipcu 895 r. książę Spitygniew złożył hołd królowi wschodniofrankijskiemu Arnulfowi z Karyntii. Za czasów Spitygniewa w Czechach postępowała chrystianizacja, budowano nowe kościoły, z zachodu przybyli misjonarze. Książę zmarł bezpotomnie z nieznanych przyczyn w 915 lub co mniej prawdopodobne w 905 r. i został zapewne pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny na Hradczanach. W grobowcu znaleziono także kości kobiety - prawdopodobnie małżonki monarchy, o której nic nie wiadomo. Władzę po Spitygniewie objął jego młodszy brat Wratysław I.

Wratysław I księciem czeskim edytuj

O panowaniu Wratysława I wiadomo bardzo niewiele. Objął on rządy w 915 lub co bardziej prawdopodobne 905 r., po śmierci starszego brata Spitygniewa. Wbrew woli matki Ludmiły, późniejszej świętej poślubił pogankę Drahomirę, córkę księcia Stodoran, żyjących w dorzeczu Sprewy dolnej i Haweli. Za jego czasów wznoszono liczne kościoły, do Czech przybywali niemieccy misjonarze, z Niemcami ponadto zacieśniały się więzy. Książę Wratysław zmarł w 921 r., pozostawiając z małżeństwa z Drahomirą trzech synów: Wacława, Bolesława oraz Spitygniewa, który zmarł młodo. Kronikarz Szymon de Kéza w Gesta Hungarorum zapisał, iż monarcha zginął podczas najazdu Madziarów.

Czeska rebelia pogańska edytuj

Zgodnie z wolą Wratysława władzę w Czechach przejęła jego matka Ludmiła, następca zmarłego bowiem, Wacław, miał dopiero 13 lat. Ludmiła zajęła się także wychowywaniem obu wnuków w duchu chrześcijaństwa. Wnet jednak regentką małoletniego Wacława ogłosiła się jego matka, poganka Drahomira, którą wsparł jej młodszy syn Bolesław, nie chcąc przyjąć zaszczepianej przez babkę wiary w Chrystusa. Drahomira wykorzystała swoją silną pozycję i zamierzając uniezależnić się od Niemiec rozpoczęła skierowaną przeciwko chrześcijaństwu i Cesarstwu rebelię pogańską. 15 września 921 r. ludzie Drahomiry zaatakowali gród Ludmiły Tetin, dopadli chrześcijańską księżną i udusili ją. Pobożna za życia Ludmiła po swej męczeńskiej śmierci ogłoszona została świętą. Po jej morderstwie z inicjatywy Drahomiry rozpoczęły się masowe prześladowania chrześcijan oraz duchownych, których w bestialski sposób mordowano, niszczono także kościoły. Rebelia w Czechach zaniepokoiła władców niemieckich, którzy w obawie przed ogarnięciem buntami ziem niemieckich postanowili wesprzeć prawowitego władcę, małoletniego Wacława. Wkrótce do Czech przybyły wojska króla Henryka Ptasznika oraz księcia Bawarii Arnulfa. Drahomira nie miała szans w wojnie z Niemcami, dlatego też poddała się. W 924 r. udało się dojść do władzy Wacławowi, który z pomocą niemiecką rozpoczął odnowę organizacji kościelnej i odbudowę państwa, spustoszonego podczas rebelii. Przejęcie władzy przez Wacława wiązało się z wygnaniem jego matki Drahomiry, brata Bolesława oraz ich sprzymierzeńców. Jednakże polityka Wacława, który coraz bardziej wiązał się z Niemcami nie podobała się możnym. W latach 30. X w. na czele z bratem Wacława Bolesławem Okrutnym, który powrócił do kraju zawiązali oni spisek i w 935 r. zamordowali księcia. Władzę objął Bolesław Okrutny.

Panowanie Bolesława Okrutnego edytuj

Bolesław, zwany Okrutnym lub Srogim wiedział, że rozpętanie kolejnej rebelii nie przyniesie skutków i jedynie może doprowadzić do jego klęski, dlatego postanowił przyjąć chrześcijaństwo i odpokutować morderstwo brata. W tym celu przeznaczył narodzonego w dniu śmierci Wacława swego syna Strachkwasa Chrystiana do stanu zakonnego. Niebawem po objęciu władzy Bolesław wymówił posłuszeństwo Niemcom i zaprzestał płacenia trybutu, co doprowadziło do kilkunastoletniej wojny niemiecko-czeskiej, w wyniku której w 950 r. Srogi został pokonany przez króla Ottona I Wielkiego. Czechy na powrót stały się zależne od Niemiec, jednak nie jest pewne, czy książę musiał płacić trybut. W następnych latach Bolesław wspierał wyprawy niemieckie przeciwko Słowianom Połabskim i Wieletom, a także wysłał swe oddziały królowi Ottonowi w 955 r., kiedy wojska niemieckie starły się z armią węgierską. Po wiktorii niemieckiej na polach nad rzeką Lech Węgrzy zaprzestali niszczycielskich najazdów na Europę, ich państwo zostało osłabione, co wykorzystali Czesi i zajęli północne Morawy z Ołomuńcem. W tym czasie Czesi zawarli sojusz z pogańskimi Wieletami, choć jeszcze kilka lat wcześniej walczyli z nimi u boku króla Ottona. Sojusz czesko-wielecki znacznie osłabił powstające państwo Polan, którego księciem był Mieszko I syn Siemomysła. Nie są jasne powody zawarcia sojuszu z Wieletami, już w 965 r. bowiem Czesi zerwali go, kiedy o pomoc zwrócił się do nich ponoszący klęski w walkach z Wieletami książę Mieszko. Bolesław Okrutny zawarł z władcą Polan przymierze, które przypieczętował wydaniem za Mieszka swoją córkę Dobrawę. Warunkiem pomocy militarnej w wojnie z Wieletami było przyjęcie przez polańskiego księcia chrztu oraz zaprzestanie pogańskich praktyk i oddalenie kilku żon. Księżniczka Dobrawa przybyła jeszcze w 965 r., rok później zaś Mieszko przyjął chrzest, co dokładnie opisane jest na stronie, dotyczącej Polski pierwszych Piastów. W 967 r. książę Bolesław wysłał wsparcie wojskowe dla Polan, którzy tym razem zdołali pokonać Wieletów.
Bolesław Srogi mimo początkowego wspierania rebelii pogańskiej po objęciu władzy starał się umocnić Czechy i wspierał chrześcijaństwo, wiedział bowiem, że tylko dzięki chrystianizacji jego państwo przetrwa w Europie. Sprowadzał z Niemiec misjonarzy, wznosił kościoły, za jego czasów powstał także pierwszy czeski klasztor (żeński) p.w. św. Jerzego na praskim zamku. Wstąpiła do niego córka Okrutnego Mlada Maria. Książę rozpoczął także starania o utworzenie biskupstwa praskiego. Państwo czeskie w okresie jego rządów zajęło tereny płn Moraw, prawdopodobnie także Śląska oraz Małopolski, jeżeli nie podbili tamtejszych ziem wcześniejsi władcy. Książę zmarł 15 lipca 972 r.

Rządy Bolesława II Pobożnego edytuj

Założenie biskupstwa praskiego edytuj

Po śmierci Bolesława I Srogiego władzę w Czechach objął jego syn Bolesław II Pobożny, któremu w początkach panowania (ok. 974 r.) udało się doprowadzić do powstania zależnego od niemieckiego Kościoła biskupstwa praskiego.

Wojna czesko-niemiecka edytuj

Wkrótce jednak stosunki z cesarzem Ottonem II Rudym popsuły się, Bolesław bowiem wraz ze swoim szwagrem księciem Polan Mieszkiem I wsparł opozycjonistę niemieckiego Henryka Kłótnika, cesarz jednak dzięki grafowi bawarskiemu Bertoldowi ze Schweinfurtu dowiedział się o spisku. Henryk Kłótnik został uwięziony w Ingelheim, sprzyjający mu biskup Fryzyngi Abraham zaś zesłany do klasztoru w Korbei, Bolesław II Pobożny zaś został ukarany atakiem wojsk niemieckich w 975 r., co doprowadziło do wybuchu wojny niemiecko-czeskiej. Jeszcze tego samego roku nastąpił kontratak Czechów, którzy spustoszyli ziemie biskupstwa pasawskiego. Praga poczuła nadzieję, kiedy uwolniony został Hernyk Kłótnik. Opozycjonista wnet wzniecił bunt przeciwko cesarzowi Ottonowi, jednak kolejny raz poniósł klęskę i jeszcze tego samego roku musiał uciekać. Bolesław Pobożny przyjął go w Czechach, co doprowadziło do kolejnego ataku Niemców. Cesarz poniósł klęskę pod Pilznem i musiał wycofać się wgłąb państwa, co umożliwiło powrót Kłótnikowi. Ale Henrykowi nie przyszło się długo cieszyć zwycięstwem, w 977 r. bowiem wojska niemieckie otoczyły jego gród Passawę. Awanturnik został schwytany, osądzony i skazany na wygnanie, wkrótce przybył także do Niemiec Bolesław Pobożny, który w obliczu nieuchronnej klęski postanowił ukorzyć się przed Ottonem II.