Historia powszechna/Starożytna Japonia

Rozdział
Starożytna Japonia

Czasy prahistoryczne

Środowisko w epoce paleolitu

Wyspy japońskie były prawdopodobnie wielokrotnie w przeszłości połączone z kontynentalną Azją, szczególnie w czasie najzimniejszych okresów epoki lodowcowej, kiedy to poziom mórz obniżył się o około 100-120 m. Przeczyć połączeniu może fakt, że cieśnina Tsushima, pomiędzy Koreą a Japonią oraz Tsugaru, pomiędzy Hokkaido a Honshu mają głębokości około 140 m. a więc do połączenia potrzebne byłoby obniżenie poziomu wód o dalsze minimum 20 m. Wydaje się jednak, że w niektórych okresach epoki lodowcowej takie przejście istniało.

Paleolityczni ludzie w Japonii

Najstarsze ślady obecności człowieka w Japonii: narzędzia, toporki i noże z kamienia łupanego, znaleziono w okolicach Kami-Takamori w prefekturze Miyagi i datowano je na 500 000 r. p.n.e., ale później odkryto, że są tylko zręczną podróbką. Większość znalezisk z okresu paleolitycznego datuje się na 100 000 r. p.n.e. i jest to ogólnie akceptowana data zajęcia tych terenów przez człowieka.

Populacja Japonii okresu paleolitu, podobnie jak okresu Jomon, wydaje się być spokrewniona z dawnymi grupami paleo-azjatyckimi, które zajmowały dużą część Azji przed ekspansją ludności mongoloidalnej, charakterystycznej dla dzisiejszych Chin, Korei, Japonii czy Wietnamu.

Ainowie są prawdopodobnie bezpośrednimi potomkami ludzi z okresu japońskiego paleolitu i okresu Jomon.

Charakterystyczne cechy szkieletu wskazują na podobieństwo do innych pierwotnych ludów azjatyckich. Struktura uzębienia wskazuje na przynależność do grupy rozpowszechnionej głównie w Azji Południowo-Wschodniej, podczas gdy populacja mongoloidalna należy do innej grupy.

Ainowie, zamieszkujący obecnie wyspę Hokkaido, wydają się być potomkami tej pierwotnej ludności paleolitycznej i wykazują cechy, które kiedyś kwalifikowane były jako kaukazoidalne, a dziś uważane są raczej za cechy człowieka paleolitycznego.

Badania genetyczne przeprowadzone na dzisiejszej populacji Japonii nie dają jasnych odpowiedzi co do pochodzenia Japończyków i wskazują raczej na mieszanie się oryginalnej ludności Japonii z późniejszymi najeźdźcami mongoloidalnymi. Ocenia się, że 10-20 % cech genetycznych dzisiejszych mieszkańców Japonii pochodzi od pierwotnych ludów okresu paleolitycznego i Jomon, reszta zaś z wpływów mongoloidalnych z kontynentu, głównie w czasie okresu Yayoi.

Badania archeologiczne okresu paleolitu

Badania okresu paleolitu są całkiem świeże, pierwsze stanowisko zostało odkryte zaraz po II Wojnie Światowej. Od tego czasu ich liczba znacząco się powiększyła o około 5000 miejsc, niektóre pokrywają się ze stanowiskami z okresu Jomon.

Badania japońskiego paleolitu charakteryzują się informacją stratygraficzną dzięki dużej aktywności wulkanicznej wysp. Wielkie erupcje powodowały pokrycie wysp popiołem, którego wiek można łatwo datować i którego używa się jako odniesienia do czasu na obszarze całego kraju. Bardzo ważną warstwą jest warstwa AT (Aira-Tanzawa), pokrywająca całą Japonię około 21 000 - 22 000 lat temu.

Pochodzenie dzisiejszych Japończyków

Właściwie to nie jest wiadomo skąd pochodzą Japończycy. Mimo, że istnieje wiele kontrowersyjnych poglądów na temat ich pochodzenia, możemy założyć, że Japończycy wywodzą się z kontynentalnej Azji Wschodniej i wydają się być spokrewnieni z południowo wschodnimi Azjatami oraz wyspiarzami z rejonów południowego Pacyfiku. W przeszłości miała miejsce znacząca imigracja z i poprzez Koreę. Język japoński wydaje się być spokrewniony z językami polinezyjskimi i ałtajskimi. Wszystko to świadczy, że tak naprawdę Japończycy to nie była jednorodna grupa etniczna (choć teraz za taką może być uważana) ale raczej mieszanina ludzi z różnych grup. Choć dla jasności sytuacji należy dodać, że w czasie kolejnych wieków nie było żadnej większej imigracji.

Okres Jomon

Jōmon (jap. 縄文時代 - Jōmon-jidai) to najstarszy okres w chronologii Japonii odpowiadający neolitowi. Często jest on dzielony na pięć podokresów dla środkowej Japonii oraz na trzy okresy dla Kiusiu i Hokkaidō. Kultura tego okresu była stopniowo wypierana ku północy i wschodowi. Zwykle za końcową datę okresu Jōmon uważa się rok 300 p.n.e. (niektóre źródła podają także rok 250 p.n.e.) Tak naprawdę niewiele wiadomo na temat tego okresu - jedynych informacji dostarczają wykopaliska archeologiczne, dzięki którym odkryto m.in. ślady kultury ceramicznej. Wiemy też, że w tym okresie ludzie trudnili się przede wszystkim zbieractwem, myślistwem i rybołówstwem.

W miarę doskonalenia narzędzi myślistwo stało się podstawowym zajęciem. Zaczęły powstawać małe osady złożone z kilkunastu domów. W miejscu takich osad wykopano wiele glinianych figurek, które świadczą o jednym z pierwszych kultów bogów na wyspach. Figurki zwane są dogu, a ich forma jest dość złożona jak na owe czasy. Najczęściej przedstawiają one kobiety, rzadziej zwierzęta, czasami hybrydy ludzi i zwierząt.