Język pruski dla początkujących/Lekcja2

Lakciōni 2

Część gramatyczna - szyk zdania i szyk pytań

1. Szyk zdania oznajmującego jest bardzo prosty, jest bowiem identyczny, jak w języku polskim; to znaczy podmiot - orzeczenie - dopełnienie. Przykład:

As asma Dari - Jestem Daria.;
Tenā ast genā - Ona jest kobietą.

2. Szyk zdania przeczącego jest również nieskomplikowany, wystarczy bowiem przed czasownik wstawić ni - nie:

Tāns ni ast genā. - On nie jest kobietą.

3a. Jeśli chodzi o zdania pytające, mamy dwie opcje. Pierwszą z nich jest sytuacja, gdy używamy zaimków pytających, takich jak: kto, co, gdzie, kiedy... Wówczas szyk zdania wygląda:

Zaimek - podmiot - orzeczenie - dopełnienie, np:

Kas tū assei? - Kto ty jesteś?

3b. W drugiej sytuacji po polsku używamy czy, to jest rodzaj pytania prostego:

Orzeczenie - podmiot - dopełnienie;

Assei tū Mārks? - Jesteś Marek? lub Czy ty jesteś Marek?

Jak się przedstawić?

Skoro poznałeś/aś już odmianę czasownika być, możesz w prosty sposób przedstawić się. Ktoś może zadać Ci pytanie:

Kas tū assei? - Kim jesteś?, dosłownie Kto ty jesteś?

Możesz odpowiedzieć:

As asma... (imię) - Jestem... lub
Majs emmens ast... - Na imię mam... (dosłownie Moje imię jest...)

Możesz też użyć innych zwrotów:

Kāigi tū assei bilītan? → Jak się nazywasz? (dosłownie Jak jesteś nazywany?)
As asma bilītan... → Nazywam się... (dosłownie Jestem nazywany...)

Jak przedstawić osobę trzecią?

Może zdarzyć się okazja, że będziesz przedstawiać osobę obok. Najprostszym dialogiem w takiej sytuacji byłoby:

Kas sta/stan ast? - Kto to jest?

Odpowiadasz:

Stan ast... (imię) - To jest...

Jak zapytać o daną rzecz/roślinę/zwierzę?

Pytanie:

Ka sta/stan ast? - Co to jest?

Odpowiedź:

Sta/stan ast... - To jest...

Uwagi

Stan oraz sta znaczy to i może być używane zamiennie.
Po każdych 2 lekcjach w następnym temacie znajdą się ćwiczenia.

Inne zwroty i wyrażenia

jā → tak
ni → nie
Kaīls ankstāinai → Dzień dobry (rano)
Labban dēinan → Dzień dobry (po południu)
Labban bītan → Dobry wieczór
Kaīls → Cześć, Witaj
Sandēi → Do widzenia, Z Bogiem
Labban naktin → Dobranoc
Ērdiw → Pa, Do zobaczenia
Dīnkun → Dziękuję
Etwinūis → Przepraszam (dosłownie znaczy to wybacz, gdy mówimy do więcej niż jednej osoby używamy słowa etwinūiti)
Madli → Proszę (zarówno prośba, jak i kiedy np. kogoś przepuszczamy)
Kāigi tebbei ēit? → Co u ciebie?
Mennei ēit labbai, adder tebbei? → U mnie dobrze, a u ciebie?
Kwēi tū buwinna? → Gdzie mieszkasz?
As buwinna en... → Mieszkam w...
Kāigi wūran tū assei? → Ile masz lat?
As asma... mettan wūran. → Mam... lat.
Iskwendau tū assei? → Skąd pochodzisz?
As asma iz... → Pochodzę z...
Enimmumni ast sēn tin erzinātun si. → Miło mi cię poznać.