Linux - wprowadzenie/Absolutne podstawy

Polecenia

Oto kilka podstawowych poleceń, potrzebnych do rozpoczęcia pracy. Dokładniej omówimy je później.

Tabela 2.1. Podstawowe polecenia.

Polecenie	Opis
ls	Wyświetla listę plików znajdujących się w aktualnym katalogu roboczym; podobna do komendy dir w systemie DOS
cd katalog	Zmienia katalogi
passwd	Zmienia hasło zalogowanego użytkownika
file nazwa_pliku	Wyświetla typ pliku o podanej nazwie
cat plik_tekstowy	Wyświetla zawartość podanego pliku
pwd	Wyświetla aktualny katalog roboczy
exit lub logout	Wylogowanie
man polecenie	Wyświetla stronę podręcznika man dla podanego polecenia
info polecenie	Wyświetla stronę podręcznika info dla podanego polecenia
apropos tekst	Przeszukuje bazę danych whatis w celu znalezienia podanego tekstu

Uwagi ogólne

Podane polecenia wpisujesz po znaku zachęty, w oknie terminala trybu graficznego lub tekstowego, a następnie naciskasz ENTER.

Polecenia mogą wpływać na siebie, tak jak, na przyklad, ls. Polecenia działają inaczej, jeżeli wywołasz je z opcją, zazwyczaj poprzedzoną myślnikiem (-), tak jak w przypadku ls -a. Ta sama opcja może działać inaczej dla innego polecenia. Programy GNU przyjmują długie opcje poprzedzone dwoma myślnikami (--), jak w ls –all. Niektóre polecenia nie mają opcji wcale.

Argument(y) polecenia określają obiekt(y), na których chcemy, aby polecenie działała. Przykładowo w ls /etc, katalog /etc jest argumentem dla komendy ls. Oznacza to, że chcesz obejrzeć zawartość podanego katalogu, a nie zawartość domyślnego, który byłby aktualnym katalogiem roboczym. Niektóre polecenia wymagają argumentów, a u niektórych ich podanie jest opcjonalne.

Możesz sprawdzić, czy polecenie wymaga podania opcji i argumentów, oraz to, jakie są poprawne sprawdzając stronę pomocy danej komendy. Sprawdź sekcję Uzyskiwanie pomocy.

W systemie Linuks, podobnie jak w Uniksie, katalogi są oddzielane przy pomocy znaku slash ('/'), wykorzystywanego także w adresie URL. Dogłębnie strukturę katalogów omówimy później.

Symbole . oraz .. mają, jeżeli chodzi o katalogi, specjalne znaczenie. Przekonamy się o tym wykonując ćwiczenia, a więcej informacji o tym otrzymamy w następnych rozdziałach.

Staraj się unikać logowania do systemu używając konta administratora – root. Pomijając normalną pracę, większość zadań, włączając w to sprawdzanie systemu, zbieranie informacji itp, można wykonać używając normalnego konta użytkownika, bez specjalnych uprawnień. Jeżeli będą potrzebne, na przykład przy tworzeniu nowego konta użytkownika, lub instalowania programu, preferowanym sposobem zmiany uprawnień na uprawnienia root'a jest zmiana ID użytkownika.

Większość poleceń omawianych w podręczniku może zostać wykonana bez uprawnień administratora. W większości przypadków, wywołując polecenie lub uruchamiając program jako użytkownik nieuprzywilejowany system poprosi cię o hasło administratora, jeżeli będzie to wymagane. Kiedy skończysz pracę opuść aplikację lub sesję, która wymaga wysokich uprawnień.

Czytanie dokumentacji powinno stać się twoją drugą naturą. Ważne, szczególnie na początku, jest czytanie dokumentacji systemowej, instrukcji podstawowych poleceń, dokumentów HOWTO i tym podobnych. Ponieważ ilość dokumentacji jest ogromna, niemożliwe jest dołączenie całej do tego podręcznika. Jednak, w celu wyrabiania nawyku, będziemy podawali ci namiary na dokumentację związaną z każdym omawianym tematem.

Używanie powłoki Bash

Kilka skrótów klawiatury, sprawi, że będzie ci się łatwiej i szybciej pracowało z powłoką GNU Bash, która jest domyślną powłoką na większości systemów. Poniżej znajduje się lista najczęściej używanych opcji; sugeruję, żebyś wyrobił sobie nawyk korzystania z nich, tak, aby zdobyć jak najwięcej doświadczenia z korzystania z Linuksa na samym początku.

Tabela 2.2. Skróty klawiatury w Bash'u

Skrót klawiatury	Funkcja
Ctrl+A	Przenosi kursor do początku linii komend.
Ctrl+C	Kończy działanie uruchomionego programu i zwraca znak zachęty. Zobacz Rozdział4: Procesy.
Ctrl+D	Wylogowanie z aktualnej sesji shella. Równoważne z exit i logout.
Ctrl+E	Przenosi kursor na koniec linii komend.
Ctrl+H	Generuje znak cofania.
Ctrl+L	Czyści terminal.
Ctrl+R	Przeszukuje historie komend.
Ctrl+Z	Zawieś program. Zobacz Rozdział4: Procesy.
Strzałka w lewo lub Strzałka w prawo	Porusza kursorem jedno miejsce w lewo lub w prawo tak, abyś mógł umieścić znak w innych miejscach niż tylko początek i koniec.
Strzałka w górę lub Strzałka w dół	Przegląda historię. Aby nie marnować czasu, znajdź linię, którą chcesz wykonać ponownie, wprowadź ewentualne zmiany a następnie naciśnij ENTER.
Shift+PageUp lub Shift+PageDown	Przegląda bufor terminala (aby można było zobaczyć przewinięty za ekran tekst).
Tab	Uzupełnianie nazwy polecenia lup pliku; gdy istnieje kilka możliwości, system nam to zasygnalizuje, lub, gdy możliwości jest za dużo, zapyta czy chcesz zobaczyć je wszystkie.
Tab Tab	Pokazuje wszystkie możliwości uzupełnienia poleceń lub plików.

Dwa ostatnie skróty z powyższej tabeli wymagają pewnych wyjaśnień. Na przykład, jeżeli chcesz zmienić katalog na jakis_z_dluga_nazwa, nie będziesz wpisywał jego nazwy. Zamiast tego wpisujesz w linii komend cd jak, następnie naciskasz TAB, a powłoka, jeżeli inne katalogi nie zaczynają się tak samo, uzupełnia nazwę za ciebie. Oczywiście, jeżeli nie ma innych katalogów zaczynających się na "j", możesz wpisać cd j', a następnie nacisnąć TAB. Jeżeli więcej plików zaczyna się tak samo, powłoka powiadomi cię o tym, po czym będziesz mógł dwa razy szybko nacisnąć TAB, aby zobaczyć wszystkie możliwości:

znak_zachety> cd st

starthere stuff stuffit

W powyższym przykładzie, jeżeli po dwóch pierwszych znakach dopiszesz jeszcze "a", a następnie wciśniesz TAB powłoka dopełni nazwę za ciebie, ponieważ nie będzie już innych możliwości.

znak_zachety> cd starthere

Oczywiście, wybór komendy musisz zaakceptować naciśnięciem ENTERa

W tym samym przykładzie, jeżeli wpiszesz 'u' i naciśniesz TAB, powłoka doda za ciebie "ff", a następnie zatrzyma się, ponieważ będą inne możliwości. Zobaczysz je wciskając TAB TAB. Gdy wpiszesz jeden lub kilka znaków, które sprawią, że wybór będzie jednoznaczny, a następnie naciśniesz TAB lub ENTER (jeżeli otrzymałeś pełną nazwę), powłoka uzupełni ją za ciebie a następnie przejdzie do katalogu – jeżeli rzeczywiście jest to katalog.

To działa dla wszystkich nazw plików będących argumentami dla poleceń.

Tak samo jest z uzupełnianiem nazw poleceń. Wpisanie ls a następnie dwukrotne wciśnięcie TAB wyświetli wszystkie komendy znajdujące się w twojej zmiennej PATH, które zaczynają się od ls

znak_zachety> ls

ls lsdev lspci lsraid lsw

lsattr lsmod lspgpot lss16toppm

lsb_release lsof lspnp lsusb