Lożban/Wymowa

Wymowa i pisownia

Ucząc się obcego języka zwykle zaczynamy od nauki wymowy. W przypadku lożbanu nie będzie inaczej. Na początek dobra wiadomość: lożban ma absolutnie regularną pisownię. Nie ma jakichkolwiek wyjątków. Dodatkowo wiele liter wymawia się tak jak języku w polskim. A więc przechodzimy do rzeczy:

Alfabet lożbański

' , . a b c d e f g i j k l m n o p r s t u v x y z

Zwróć uwagę na brak liter h,q,w - nie są one po prostu w ogóle używane w lożbanie.

Zauważyłeś apostrof('),przecinek (,) i kropkę (.) w alfabecie? W lożbanie są one częścią alfabetu i mają wpływ na wymowę. Przejdźmy zatem do wymowy:

Samogłoski

a e i o u y

Samogłoski w lożbanie możesz wypowiadać tak jak w polskim (bez żadnego "kombinowania"). Jedynym "wyjątkiem" jest y. Przejdź do sekcji "Trudniejsze głoski" w tym module.

Spółgłoski

b c d f g j k l m n p r s t v x z

Podobnie jak w przypadku samogłosek, większość możesz wymawiać jak w języku polskim. Musisz tylko uważać na c (wymawiaj jak polskie "sz"), j (wymawiaj jak polskie "ż") i x (wymawiaj je jak polskie "ch").

Pozostałe znaki

Jak już wspomniano apostrof ('), przecinek (,) i kropka (.) mają również wpływ na wymowę.

• Przecinek - oddziela głoski, zmieniając nieco ich wymowę. Na razie musisz pamiętać, że w miejscu przecinka należy robić krótką pauzę.

• Kropka - jest to głoska nazywana przez lingwistów "zwarciem krtaniowym". W języku polskim występuje ona np w wyrazie u-iścić. Między u a i. Więcej informacji w sekcji "Trudne głoski".

• Apostrof - jak polskie "ch". Zaraz zaraz - pewnie powiesz. Przecież "x" również wymawiamy jak polskie "ch". I masz rację. Ale jest to trochę inne "ch". Zajrzyj do sekcji "Trudne głoski" gdzie masz więcej informacji o tym jak rozróżniać apostrof i x.

Trudne głoski

• y - Samogłoska nazywana przez lingwistów "szwą". Nie występuje ona w języku polskim. Tutaj masz nagranie jak wymawiać "szwę":

• Kropka - Zwarcie krtaniowe. Spróbuj wypowiedzieć słowo "zaawansowany". To co jest między dwoma "a" to jest właśnie zwarcie krtaniowe.

• Apostrof i X - Apostrof należy wymawiać jako gładkie "ch", natomiast x jest dźwiękiem gardłowym. Oto nagranie tego dźwięku

Wielkość liter i interpunkcja

W lożbanie używa się głównie małych liter. Pierwszą literę zdania, nazw własnych etc piszemy małą literą. Jedyny wyjątek to zapożyczenia z innych języków. W przypadku zapożyczeń używa się dużych liter do oznaczania akcentu - część "akcentowana" jest zapisywana dużymi literami.

Twoje imię w lożbanie!

Języki dzielą się na dwie grupy. Takie w których imiona z innych języków są zapisywane tak jak w "oryginale" - przykładem jest dzisiejszy język polski gdzie np imię byłego prezydenta USA jest zapisywane jak w angielskim: George Bush (ale już w dawniejszej polszczyźnie imiona i nazwiska obcojęzyczne były spolszczane np Jerzy Waszyngton). W innych językach imię(nazwisko) jest "dostosowywane" - przykładem jest Chiński gdzie Józef Piłsudski jest określany jako 约瑟夫·毕苏斯基 - Yuesefu Bisusiji. Lożban należy to tej drugiej grupy - imiona i nazwiska są lożbanizowane.

Aby zlożbanizować Imię i Nazwisko należy wykonać następujące kroki:

1. Zapisujesz całe imię jak w języku polskim ale małymi literami. Np Jan Kowalski zapisujesz jako "jan kowalski".
2. Zmieniasz głoski których nie ma w lożbanie. Np w staje się v. Mamy "jan kovalski".
3. W lożbanie "jan kovalski" został by wymówiony jako "żan kovalski". Chcemy zachować "oryginalną" wymowę. Zmieniamy więc na "i" - "ian kovalski".
4. Wstawiamy zwarcie krtaniowe między imię i nazwisko - "ian.kovalski". Jeśli imię zaczyna się na samogłoskę - dodajemy zwarcie krtaniowe na początek: ".ian.kovalski". Jeśli całość kończy się na samogłoskę - dodajemy na koniec spółgłoskę. Np "s". Otrzymujemy: ".ian.kovalskis."
5. Lożban także odwzorowuje akcent obcych nazw: ".IAN.kovalskis."