Mentalizm/Aktywne czytanie: zwiększanie wydajności zapamiętywania

Czytanie fotograficzne w rzeczywistości jest czymś zupełnie innym, niż jego nauczyciele próbują wmawiać. Sama technika takiego czytania zawiera jednak sporo przydatnych nam rzeczy, które możesz wdrożyć we własnym czytaniu, by naprawdę zwiększyć swoją wydajność i efektywność. Aby zwiększyć efektywność i stopień zapamiętania, należy zamienić bierne czytanie na czytanie aktywne. Do dziś się dziwię, dlaczego nie uczą tego w szkołach. W książce o tytule Organiczna Technika Studiowania umieściłem własny algorytm nauki na podstawie czytanej treści, oparty głównie o założenia zaproponowane przez Buzana. Ten prosty ebook jest dostępny bezpłatnie w sieci, a mimo to zrobisz mi wielką przyjemność, jeśli po niego sięgniesz.

Inny ciekawy algorytm aktywnego czytania zademonstrował psycholog kształcenia, Francis Robinson, który możemy nazwać sześciostopniowym modelem aktywnego uczenia się z książki. Oto stopnie:

Aktywne czytanie pozwala zwielokrotnić efektywność zapamiętywania. Czytany materiał warto najpierw przejrzeć, potem zastanowić się nad tym, co chcemy z niego się dowiedzieć, a po przeczytaniu dokonać świadomej refleksji i powtórek.

Przegląd wstępny

Można sobie zepsuć przyjemność czytania fascynującej powieści czy kryminału, gdybyś po prostu po kolei przejrzał lub przejrzała treść, dowiadując się o zwrotach akcji i wszystkich tajemnicach, jakie autor dla Ciebie przygotował. Jednakże jeśli Twoim celem jest przyswojenie jakiejś wiedzy, którą możesz w praktyce zastosować, takie rozwiązanie jest idealne. Można to porównać do Gestaltu, czyli psychologii postaci, kierunku psychologii głoszonego przez niemieckich psychologów w XX wieku, mówiącego o swoistej formie całości, której nie można sprowadzić do poszczególnych fragmentów. Albo jeszcze lepiej do układania puzzli - kiedy układasz skomplikowany obraz, najpierw przystępujesz do utworzenia ram, ułatwiając sobie pracę. Ponieważ mózg zapamiętuje fakty, łącząc je z tymi, które już zna, dobrym rozwiązaniem jest stworzenie sobie właśnie szkieletu wiedzy i dopiero stopniowe doczepianie do niego kolejnych, szczegółowych fragmentów.

Wiele dzisiejszych podręczników ułatwia czytelnikowi wstępny przegląd, umieszczając przed kolejnymi rozdziałami i/lub po nich krótkie opisy, o czym są te rozdziały i podsumowania. Nie inaczej jest z tą książką. Dlatego jeśli chcesz więcej zapamiętać, najpierw przejrzyj z grubsza, z czym masz do czynienia.

Zadawanie pytań

Jeszcze w latach osiemdziesiątych XX wieku Hamilton dostrzegł, że w bardzo prosty sposób podnosimy stopień zapamiętania tekstu, formułując przed jego przeczytaniem pytania, które mogą go dotyczyć. Jeśli chcemy zbudować dom, najpierw robimy projekt. Jeśli chcemy się czegoś nauczyć, zadajemy sobie pytania, na które odpowiedzi chcielibyśmy poznać. I dziwi mnie, że skoro oczywistym jest, że nieroztropnie jest przystępować do budowy domu bez planu, dlaczego wciąż nie jest oczywistym zadawanie pytań przed czytaniem tekstu, zawierającego informacje, które chcemy zapamiętać. Niektóre podręczniki zawierają już pytania, którymi możemy się posłużyć. Jeżeli jednak wyrobisz w sobie tę umiejętność, będziesz w stanie jeszcze precyzyjniej ukierunkować się na wiedzę, która Cię interesuje.

Czytanie

Mając ustalony zestaw pytań dotyczący studiowanej treści, możesz wreszcie przystąpić do czytania. Wspomagając się wskaźnikiem, zwiększysz efektywność, ale nie jest to specjalnie konieczne. W każdym razie przedstawiłem Ci już kilka ćwiczeń, które mogą zwiększyć Twoją szybkość czytania. Poruszaj wskaźnikiem pod czytanym tekstem do przodu, bez zatrzymywania się, by uniknąć regresji.

Refleksja

Sporo ludzi intuicyjnie dokonuje refleksji, czytając jakąś treść. Przypominając sobie coś, co już wiemy w podobnym temacie, ułatwiamy sobie zapamiętanie bo tworzymy silniejsze asocjacje. Badania pokazują, że rozmyślanie nad przeczytanym tekstem to najkrótsza z dróg do jego zapamiętania.

Powtarzanie

Kiedy skończysz czytać fragment tekstu, sprawdź pytania i odpowiedz na nie. Powtarzając materiał, konsolidujesz sobie informacje w pamięci i niejako segregujesz je, wbudowując w już istniejącą w Twojej głowie sieć wiedzy. Możesz spróbować odpowiedzieć na te pytania na głos tak, jakbyś komuś próbował wytłumaczyć to, o czym się uczysz. Niektóre doświadczenia pokazują, że wcielanie się w rolę nauczyciela podczas nauki zwiększa efektywność m.in. zapamiętywania.

Przegląd końcowy

Przegląd końcowy to po prostu powtórzenie tego, co chcesz trwale zapamiętać. Możesz wyznaczyć sobie regularne czasy powtórek, np. pierwsza następnego dnia, druga po tygodniu, trzecia po miesiącu i czwarta po pół roku. Łatwiej jednak będzie Ci skorzystać z oprogramowania, które za Ciebie wyznaczy optymalny czas powtórek synchronizując go dodatkowo z Twoimi indywidualnymi możliwościami. Jest kilka takich bezpłatnych programów komputerowych wartych Twojej uwagi: np. Anki, Mnemosyne, Supermemo lub platforma online Memrise.

Motywacja do nauki

Dowiedziałaś się już wielu ważnych informacji dotyczących czytania i szybkiego czytania. Pokazałem Ci też kilka metod, które możesz wykorzystać w edukacji własnej lub cudzej, do zwiększenia jej efektywności i skuteczności. Jestem jednak pewien, że wiesz swoje - żadna z metod nie jest Ci potrzebna, gdy tylko masz ochotę i pasję. Jeżeli interesuje Cię dogłębnie jakiś temat, będziesz chłonąć wszelkie dane z nim związane niczym gąbka. Do dziś potrafię wymienić dziesiątki łacińskich i polskich nazw dinozaurów, które były obiektem moich zainteresowań w wieku sześciu lat. Wciąż pamiętam też setki liczb i dat związanych z astrofizyką i astronomią, bo to było moim konikiem, gdy byłem nastolatkiem. Nie potrzebowałem żadnych metod, jedynie książki (niestety Internet taki jak dziś, wtedy nie istniał). Dlatego czerp ze zdobywania wiedzy tyle przyjemności, ile tylko możesz.

Zobacz też

• Jak podwoić szybkość czytania

Literatura uzupełniająca

• Dudley, Geoffrey A. "Jak podwoić skuteczność uczenia się." (1994).