Przewodnik po OZE/Wyszukiwanie Otwartych Zasobów Edukacyjnych

Wyszukiwarki otwartych zasobów

Z chwilą coraz powszechniejszego publikowania treści w internecie na otwartych zasadach, powstały mechanizmy ułatwiające przeszukiwanie sieci pod kątem otwartych zasobów. Obecnie istnieje kila rozwiązań, które zdecydowanie ułatwiają dotarcie do zasobów na wolnych/otwartych licencjach. Są to wyszukiwarki ogólne (Google.pl), które zostały wyposażone w dodatkowe kryteria wyszukiwania pozwalające na filtrowanie wyników według typu licencji oraz wyszukiwarki dedykowane (Search Creative Commons, CCFlickr), przeszukujące tylko bazy już wyselekcjonowanych otwartych treści.

Wyszukiwarka	Typ zasobów	Formularz (licencje)
Google.pl http://www.google.pl/advanced_search?	teksty	W formularzu zaawansowanym Google w polu "Prawa używania" kryteria oparte na systemie zbliżonym do licencji Creative Commons.
Google Grafika http://www.google.pl/advanced_image_search?	grafika	W formularzu zaawansowanym Google w polu "Prawa używania" kryteria oparte na systemie zbliżonym do licencji Creative Commons.
Search Creative Commons http://search.creativecommons.org	Google Web, Google Image, Yahoo, blip.tv (wideo), Flickr (grafika), Jamendo (muzyka), SpinXpress (media różne), Wikimedia Commons (media różne)	Pozwala na wyszukiwanie zasobów pozwalających na dowolne wykorzystanie. Należy zaznaczyć opcje ‘use for commercial purposes’ oraz modify, adapt, or build upon’. Autorzy zastrzegają, że nie jest to typowa wyszukiwarka, dlatego zalecają sprawdzenie czy wyniki wyszukiwania są opatrzone wskazaną licencją.
FlickrCC http://flickrcc.bluemountains.net	Zasoby bazy Flickr publikowane na licencjach Creative Commons w serwisie Flickr	Pozwala na wyszukiwanie zasobów, które mogą być zmieniane oraz komercyjne wyszukiwanie. Należy zaznaczyć opcje ‘Commercial’ oraz ‘For editing’
Wikiwix http://www.wikiwix.com/	Zasoby projektów Wikimedia	Pozwala na wyszukiwanie tekstów i plików multimedialnych przechowywanych we wszystkich projektach Wikimedia. Ponieważ niemal wszystkie one są udostępniane na wolnych licencjach lub znajdują się w domenie publicznej, wyszukiwarka nie oferuje opcji szukania względem użytych licencji.

Wyszukiwanie grafiki

Grafikę na wolnych/otwartych licencjach można wyszukać na kilka sposobów.

• Google Grafika: formularz wyszukiwania zaawansowanego ( http://www.google.pl/advanced_image_search? ) - pole ‘Prawa używania’. Wyświetlone tam opcje zbliżone są do systemu Creative Commons choć wyszukują także grafiki na innych niż CC licencjach o podobnym zakresie wolności. Po wybraniu odpowiedniej dla siebie opcji licencyjnej wpisujemy u góry formularza odpowiednie słowa kluczowe.

Wyniki są prezentowane w formie miniturek zdjęć, po kliknięciu na które jesteśmy przenoszeni do strony z ich większą wersją, opisem i linkiem do źródłowego serwisu.

• Bezpośrednio w serwisie Flickr: formularz wyszukiwania zaawansowanego ( http://www.flickr.com/search/advanced/? ). Po wejściu do formularza wyszukiwania zaawansowanego, w polu Creative Commons (na samym dole) należy zaznaczyć wszystkie opcje, tj. Only search within Creative Commons-licensed content (tłum.: szukaj tylko w zasobach z licencjami CC), Find content to use commercially (tłum: znajdź zasoby do użycia komercyjnego) i Find content to modify, adapt, or build upon (tłum. znajdź zasoby, które wolno modyfikować, adaptować i rozbudowywać).

Wyniki otrzymujemy w postaci zbioru miniaturek zdjęć. Szczegóły dotyczące licencji na jakiej opublikowane jest zdjęcie znajdują się przy każdym zdjęciu osobno. Aby dowiedzieć się o warunkach licencji CC, należy kliknąć w wybrane zdjęcie. Link do licencji znajduje się po prawej stronie pod tagami. Po kliknięciu na some rights reserved następuje przekierowanie do strony informacyjnej licencji.

• Wyszukiwarka flickrCC: ( http://flickrcc.bluemountains.net ) to aplikacja, która przeszukuje bazę Flickra ograniczoną do zdjęć publikowanych na licencjach CC. Aby wyszukać zdjęcia na wolnych licencjach, należy zaznaczyć opcje: for editing oraz commercial.

Wyszukiwarka pokazuje jedynie miniaturki zdjęć. W lewym polu znajduje się "szachownica" z kwadratowymi miniaturkami odnalezionych zdjęć, do kolejnych z zestawu można dotrzeć klikając na "next" pod szachownicą co umożliwia bardzo szybkie przeszukiwanie, porcjami po 36 zdjęć. Po kliknięciu w jedną z miniaturek, po lewej wyświetla się nieco większa wersja zdjęcia z jego podstawowym opisem. Aby dotrzeć do oryginału, który można pobrać w różnych rozmiarach, należy kliknąć w nazwę pliku (a nie w sam obrazek) znajdujący się powyżej miniaturki. Spowoduje to przekierowanie do serwisu Flickr, gdzie znajduje się pełen opis zdjęcia i zazwyczaj jego większe wersje.

• Wikimedia Commons:
  • Bezpośrednio w repozytorium Wikimedia Commons można korzystać z wewnętrznej wyszukiwarki ( http://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Search ), która oferuje wiele różnych opcji. Ponieważ niemal wszystkie zasoby są udostępniane na wolnych licencjach lub znajdują się w Domenie Publicznej, formularz nie oferuje możliwości zróżnicowania wyników względem licencji, ale oferuje względem typów danych. Aby wyszukiwać grafiki i inne multimedia należy u góry kliknąć na link "multimedia" i następnie wpisać odpowiednie słowa kluczowe.

Wyszukiwarka wyświetla w takim przypadku listę miniaturek zdjęć, w których opisie znajduje się szukane słowo kluczowe. Po kliknięciu w miniaturkę przechodzi się do strony, na której znajduje się większa wersja zdjęcia i jej zwykle dość dokładny opis wraz informacjami licencyjnymi.

Czasami dobre rezultaty daje też wyszukiwanie po kategoriach (category), które są stronami grupującymi pliki wg określonych kryteriów. Aby przejść do wyszukiwania po kategoriach, należy kliknąć na wyszukiwanie "zaawansowane" a następnie zaznaczyć pole category.

• • Wikivix ( http://www.wikiwix.com ) - to alternatywna wyszukiwarka zasobów graficznych w projektach Wikimedia. Aby wyszukać zdjęcia i inne multimedia, trzeba kliknąć na zakładkę "grafika" i następnie wpisać odpowiednie słowa kluczowe. Wikivix ma mało opcji wyszukiwania, ale często daje lepsze rezultaty niż wewnętrzna wyszukiwarka Wikimedia Commons.