W świetle GNU/Wikimedia

Wiki i Wikimedia

Zanim omówimy projekty fundacji Wikimedia, zacznijmy może od wyjaśnienia, czym jest technologia Wiki. Jak czytamy w Wikipedii, „Wiki, a dokładnie WikiWiki, to nazwa pewnego rodzaju stron internetowych, które można tworzyć, edytować i zmieniać bezpośrednio z poziomu przeglądarki. Nazwą tą określa się również oprogramowanie, umożliwiające wspólną pracę wielu użytkownikom przy tworzeniu zawartości takich stron." Jednym słowem mechanizm Wiki pozwala modyfikować treść na stronie internetowej przez każdego, kto uzna za konieczne dokonanie tego typu modyfikacji. Zarówno historię, jak i istotę Wiki doskonale przedstawił Piotr Spigiel w pracy „Wikipedia - wolna encyklopedia. Motywacja do uczestnictwa w projekcie. Wikipedia jako grupa społeczna":

„[...] w 2000 roku dwaj amerykanie - Jimbo Wales, informatyk i Larry Sanger, filozof postanowili stworzyć pierwszą wolną encyklopedię, oczywiście encyklopedię elektroniczną – Nupedię. Wykorzystali do tego mechanizm wymyślony 7 lat wcześniej, w 1993 roku przez innego amerykańskiego programistę, Warda Cunninghama, zwany Wiki. Ideą tego mechanizmu było stworzenie takiej strony internetowej, którą każdy odwiedzający mógłby dowolnie zmieniać. Zazwyczaj administratorzy stron starannie zabezpieczają je przed takimi działaniami, co bardzo drażni wszelkiego rodzaju hakerów. Włamują się oni często tylko po to, by udowodnić, iż potrafią łamać takie bariery. Ward postanowił więc otworzyć przed hakerami drzwi. Stworzone przez niego oprogramowanie ruszyło 25 marca 1995 roku. Aby móc z niego skorzystać, Internauta nie musi niczego ściągać na własny komputer, ani też niczego na nim instalować. Każdy mógł ją modyfikować otwierając stronę w zwykłej przeglądarce. Aby dokonać zmiany, wystarczyło kliknąć w odpowiednim miejscu i wpisać swój tekst, używając niezwykle prostego "języka", którego zasady można opanować w około pół godziny. Szybkość modyfikacji to wg Cunnighama główna zaleta oprogramowania, które swą nazwę wzięło od hawajskiego sformułowania wiki-wiki, znaczącego „bardzo szybki".[...]"

Przeglądając projekty Wikimedii łatwo nakreślić pole działania, w obrębie którego się porusza. O ile Free Software Foundation dąży do stworzenia kompletnego, wszechstronnego systemu operacyjnego, Wikimedia Foundation stawia sobie za cel utworzenie repozytorium wiedzy, dostępnego dla każdego, kto tylko będzie miał ochotę ją uzyskać. „Wyobraź sobie świat, w którym każda osoba na naszej planecie ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy. Do tego właśnie dążymy." - czytamy na stronie głównej projektu. Fundacja kładzie nacisk na swobodne rozwijanie zgromadzonych przez siebie zasobów. Warunkiem publikacji jest udostępnienie treści bezpośrednio do domeny publicznej (wykorzystując jedną z wolnych licencji).

Wikimedia Foundation zyskała popularność w Sieci do tego stopnia, że zaczęły powstawać jej wersje narodowe. I tak od 2005 r. działa polski oddział Fundacji Wikimedia - Wikimedia Polska.

Wikimedia Polska

„Wspieranie tworzenia, gromadzenia i rozwoju projektów opartych na technologii Wiki [...]. Dostarczenie przez Internet pełnej zawartości wymienionych projektów w oparciu o wolne licencje, jak np. GNU Free Documentation License, wydaną przez Free Software Foundation. Reprezentowanie na zewnątrz projektów intemetowych [...] powołanych przez Wikimedia Foundation, Inc. [...].

Wikimedia Polska jest organizacją non-profit, stawiającą sobie za cel:

Projekty Wikimedia Polska

Wikimedia Polska, w ramach swojej działalności statutowej [Ad.3], opiekuje się następującymi projektami:

Wikipedia

Wikipedia jest najstarszym i jednocześnie najbardziej rozwiniętym projektem fundacji Wikimedia Polska. Obejmuje 450 000 haseł, co stawia ją na piątym miejscu wśród wszystkich edycji Wikipedii w Sieci. Dzięki poświęceniu tysiąca „wikipedystów” z dnia na dzień przybywa coraz więcej haseł, a tysiące już istniejących są nieustannie poprawiane, uzupełniane i doskonalone. Hasła Wikipedii już dziś stanowią alternatywę dla oficjalnych encyklopedii uniwersyteckich, stając się często „encyklopedią pierwszego kontaktu” - stroną startową, z której internauta rozpoczyna podróż wgłąb danego zagadnienia.

Wikibooks

Jest to repozytorium elektronicznych książek i podręczników. Autorzy zamieszczający tu swoje publikacje, oddają je automatycznie Społeczności, która dalej je rozwija. W sieci jest wiele przedsięwzięć, mających na celu udostępnienie publikacji internautom. Wikibooks odróżnia jednak podstawowa zasada wykorzystania tekstu i łatwość rozwijania poszczególnych jego wątków. Dzięki temu powstaje repozytorium, dzięki któremu łatwiej jest zarówno uzyskać informację, jak i ją współtworzyć.

Wikisłownik

Twórcy Wikidictionary [Wikisłownika] postawili sobie za cel stworzenie międzynarodowego, hipertekstowego słownika, gdzie konkretne słowo miałoby swoje wyjaśnienie we wszystkich językach świata. Wpisując słowo w przeglądarkę, otrzymujemy jego definicję oraz linki do odpowiedników w innych językach, uzupełnionych przez internautów. Sprawia to, że nauka języków obcych staje się znacznie łatwiejsza.

Wikicytaty

Wikicytaty jest repozytorium najważniejszych cytatów, wypowiadanych bądź napisanych przez znane osobistości życia publicznego. Możemy tu znaleźć ciekawe wypowiedzi znanych postaci, m. in. polityków, artystów oraz naukowców.

Wikinews

Wikinews jest elektronicznym serwisem informacyjnym, mający w założeniach stać się powszechnym dziennikiem internetowym, umożliwiającym każdemu wypowiedzenie się. Są tu publikowane artykuły, opisujące aktualną sytuacją jak i luźne teksty publicystyczne. Wikinews prowadzi swój kanał RSS, dzięki czemu internauta może na bieżąco być informowany o nowych tekstach.

Wikiźródła

Na stronach tego projektu umieszczane są teksty źródłowe, tzn. teksty nie podlegające prawu autorskiemu z tytułu przedawnienia. Znajdziemy tu zarówno materiały do nauki historii, jaki i te teksty, które stanowią kanon literatury czy nauki. Poukładane są one w sześć głównych kategorii: Historia, Literatura, Nauka, Państwo, Prawo, Religia, Tablice.

Commons [ Wikimedia Commons]

Commons (Wikimedia Commons, Wikibaza) to zbiór plików multimedialnych, wykorzystywanych przy publikacjach na wszystkich serwisach Wikimedii. Pisząc definicje, często wzbogacamy je o grafikę (logo miasta, którego hasło tworzymy), czy plik dźwiękowy (np. fonetyczny zapis wymowy głoski „ǫ”). Dzięki bazie Commons pliki nie dublują się. Zapewnia to większą integralność wszystkich kanałów. Wystarczy zamieścić w haśle odsyłacz do już istniejącego pliku, by móc go wykorzystać przy tworzeniu swoich definicji/publikacji. Jeżeli nie znajdziemy odpowiedniego pliku, możemy go dodać, dzięki czemu udostępniamy Społeczności następne treści.