Wikipedysta:Qblik/Wprowadzenie do analizy ekonomicznej/Teoria agencji

Terminem agent w ekonomii określa się osobę, która pracuje dla lub podejmuje czynności w imieniu kogoś innego. Przykładowo, pracownik jest agentem dla przedsiębiorstwa, w którym jest zatrudniony. Pojęcie agenta nie jest jednak ograniczone wyłącznie do sytuacji objętych umową o pracę. Niezależni zleceniobiorcy mogą również być agentami. Dzierżawca jest agentem wobec właściciela ziemi. Agencja reklamowa, biegły rewident czy prawnik są agentami dla swoich klientów. Dyrektor generalny jest agentem wobec rady nadzworczej przedsiębiorstwa. Sklep chemiczny jest agentem dla producenta farby, która jest w nim sprzedawana. Powyższe przykłady ilustrują sytuacje, w których pojęcie agenta ma sens w różnych relacjach ekonomicznych, nie tylko w kontekście umowy o pracę. Z kolei podmiot gospodarczy, zarówno osobę fizyczną jak i przedsiębiorstwo, w którego imieniu działa agent określa się terminem pryncypał.

Teoria agencji zajmuje się badaniem zachęt i motywacji jakie można przedstawić agentom. Jest to o tyle istotne, że agent często może mieć cele i interesy odmienne niż jego pryncypał. Na przykład pracownik może serfować po internecie, czatować z rodziną czy znajomymi lub grać w gry komputerowe w czasie, gdy pryncypał oczekuje, że wykonuje on pożyteczną pracę. Prawnik zatrudniony do obrony przedsiębiorstwa w procesie sądowym może odradzać zawarcie korzystnej ugody, aby przedłużyć swój kontrakt i dłużej otrzymywać wynagrodzenie. Mechanik może podczas naprawy samochodu skorzystać z używanych części, jednocześnie wystawiając rachunek jak za nowe. Wszystkie te przykłady ilustrują sytuacje, w których interes agenta i cele pryncypała różnią się od siebie.

Teoria agencji zajmuje się analizą kosztów zapewnienia odpowiedniej motywacji agentowi aby działał on jak najbardziej w interesie pryncypała.

Przedsiębiorstwo zajmujące się wynajmem samochodów chciałoby aby kierowcy traktowali samochody jak swoją własność. Z drugiej strony wynajmujący samochód wie, że nie jest on jego własnością i może zmienić swój styl jazdy na bardziej agresywny.