Zbiór zadań maturalnych/Biologia/Zadania/9

Zadanie 9
Na poniższym schemacie przedstawiono 3 przykładowe kształty kladogramów. Zilustrowane nimi zjawisko nosi nazwę politomii. W ścisłym znaczeniu o politomii mówimy w przypadku węzła na kladogramie, z którego wychodzą co najmniej trzy linie ewolucyjne, stanowiące grupy siostrzane. Węzeł z którego wychodzą jedynie dwaj bezpośredni potomkowie, jest określany jako dychotomia, czyli politomia rozwikłana. Kiedy kladystyk nie jest w stanie ustalić kolejności wydzielania się poszczególnych gatunków ilustruje to w postaci węzła z wieloma odnogami. Wraz z kolejnymi badaniami z politomii wydzielane są kolejne dychotomie, aż do całkowitego rozwikłania.


Zadanie 9.1 (0-1)
Na podstawie powyższego opisu i ilustracji przyporządkuj rodzaje politomii do liter symbolizujących poszczególne schematy.
drzewo gwiezdne, politomia w pełni rozwikłana, politomia częściowo rozwikłana

A. ..........................
B. ..........................
C. ..........................


Klucz odpowiedzi
Odniesienie do podstawy programowej Wymagania ogólne
Cele kształcenia
Wymagania szczegółowe
Treści nauczania
  • Podstawa programowa z 2017 roku.
  • Liceum Ogólnokształcące / Technikum
  • Biologia
  • Poziom rozszerzony


III. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych. Uczeń:

5. objaśnia i komentuje informacje, posługując się terminologią biologiczną;
  • Podstawa programowa z 2017 roku.
  • Liceum Ogólnokształcące / Technikum
  • Biologia
  • Poziom rozszerzony


V. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń:

1. wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym organizmów;
Zasady oceniania
1 p. – za prawidłowe przyporządkowanie rodzajów politomii do schematów
0 p. – za nieprawidłowe przyporządkowanie przynajmniej jednego rodzaju politomii do schematu, lub za brak odpowiedzi dla przynajmniej jednego schematu
Przykładowe rozwiązania A. politomia w pełni rozwikłana
B. politomia częściowo rozwikłana
C. drzewo gwiezdne
Uwagi


Zadanie 9.2 (0-1)
Podaj przykładową metodę, która umożliwia rozwikłanie politomii, gdy niemożliwe jest to w oparciu o fenotypy badanych gatunków.

Klucz odpowiedzi
Odniesienie do podstawy programowej Wymagania ogólne
Cele kształcenia
Wymagania szczegółowe
Treści nauczania
  • Podstawa programowa z 2017 roku.
  • Liceum Ogólnokształcące / Technikum
  • Biologia
  • Poziom rozszerzony


II. Rozwijanie myślenia naukowego; doskonalenie umiejętności planowania i przeprowadzania obserwacji i doświadczeń oraz wnioskowania w oparciu o wyniki badań. Uczeń:

1. określa problem badawczy, formułuje hipotezy, planuje i przeprowadza oraz dokumentuje obserwacje i proste doświadczenia biologiczne;
  • Podstawa programowa z 2017 roku.
  • Liceum Ogólnokształcące / Technikum
  • Biologia
  • Poziom rozszerzony


V. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń:

1. wnioskuje na podstawie analizy kladogramów o pokrewieństwie ewolucyjnym organizmów;
Zasady oceniania
1 p. – za podanie poprawnego merytorycznie przykładu metody rozwikłania politomii
0 p. – za podanie niepoprawnego merytorycznie przykładu metody rozwikłania politomii, lub za brak odpowiedzi
Przykładowe rozwiązania W wyżej opisanym przypadku można przeprowadzić analizę bioinformatyczną genomów badanych gatunków i ich globalne przyporządkowanie (ang. global alignment), na przykład z użyciem algorytmu BLAST N.
Uwagi