Ekoogrodnictwo/Rośliny użytkowe/Seler
Seler | |
Wymagania środowiskowe | |
Wymagania glebowe: | bardzo duże |
Wymagania cieplne: | umiarkowane, optimum 15-18°C |
Wrażliwość na temperaturę: | średnia wytrzymałość, siewki wrażliwe na wiosenne przymrozki |
Wymagania wodne: | bardzo wymagający |
Nazwa systematyczna | |
Apium graveolens var. rapaceum | |
Systematyka Wikispecies | |
Galeria Wikimedia Commons |
Uprawa
edytujSeler wymaga zasobnej gleby, nawiezionej obornikiem lub innym nawozem organicznym, który stosujemy jesienią (kompost, rozłożony obornik, mączka z rogów, krwi lub kości). Seler dobrze reaguje na nawożenie potasem, dlatego można go dodatkowo nawozić popiołem drzewnym lub rozłożonym świńskim obornikiem, ewentualnie mączką z glonów lub skalną.
W trakcie intensywnego wzrostu selery muszą być zaopatrywane w wystarczającą ilość wody oraz w dodatkowe składniki pokarmowe - w ogrodach biologicznych można tutaj wykorzystać np. gnojówkę z pokrzyw lub żywokostu raz lub dwa razy w okresie wegetacji, ponadto wyściółkować międzyrzędzia - tutaj dobrze sprawdzają się liście żywokostu lub paproci.
Miejsce uprawy
edytujMiejsce słoneczne, gleby raczej ciężkie, bogate w składniki pokarmowe i dobrze nawodnione.
Siew/sadzenie
edytujSiewki selera są wrażliwe na wiosenne przymrozki, dlatego wysiewa się go w skrzynkach na parapecie lub w ciepłym inspekcie na przełomie lutego/marca: na zbiór pęczkowy ok. 0,5 g nasion na skrzynkę, bardzo płytko od połowy lutego, po 2-3 tygodniach pikuje się siewki w rozstawie 5x5 cm lub do doniczek, następnie wysadza na początku maja w rozstawie 20 x 15 cm stosuję płaskie osłony celem ochrony przed chłodem i przyspieszenia zbiorów, które następują po 6-8 tygodniach, gdy korzenie osiągną 5 cm średnicy; selery na zbiór jesienny i do przechowywania wysiewa się w połowie marca do inspektu lub tunelu foliowego, rozsadę wysadza się od połowy maja do początku czerwca w rozstawie 30-40 x 30-40 cm. Sadzi się je płytko, gdyż zbyt głęboko posadzone nie wytwarzają zgrubień - w późniejszym etapie rozwoju górna część zgrubienia wystaje ponad powierzchnię gleby.
Seler naciowy na zbiór pęczkowy wysiewa się w połowie lutego w pomieszczeniach ogrzewanych, gdy siewki wytworzą jeden liść właściwy należy je przepikować w rozstawie 4 x 4 cm. Po zahartowaniu można ją wysadzić do gruntu w drugiej dekadzie kwietnia (odporne na mrozy odmiany można sadzić bez dodatkowych osłon) w rozstawie 20 x 10 cm. Wysiewa się je także w końcu kwietnia na głębokość 2 cm i rozsadza w rozstawie 35 x 30 cm. Wrażliwe na mróz odmiany wysiewa się w marcu i rozsadza w drugiej połowie maja w rozstawie 40 x 30 cm. Rośliny obsypuje się w późniejszym okresie ziemią tworząc kopczyk, lub przykrywa folią plastikową czy owija papierem, aby wybielały. Niektóre odmiany wytwarzają żółte, zewnętrzne liście.
Uprawa pod szkłem
edytujWysiewa się od stycznia, rozsadza od marca, zbiór przypada w maju. odstęp między roślinami 20-30 cm.
Wskazówki biologiczne
edytujSeler toleruje lekkie zasolenie gleby. Miejsce przewiewne chroni w pewnym stopniu przed niektórymi szkodnikami, wywar ze skrzypu polnego zapobiega chorobom grzybowym.
Dobrymi sąsiadami do uprawy współrzędnej są: pory lub czosnek i fasola szparagowa, dobrze rośnie także z kapustą i przede wszystkim z kalafiorem.
Zapach selera działa odstraszająco na bielinka kapustnika, natomiast aby uchronić selery przed plagą połyśnicy marchwianki, można międzyrzędzia wyściółkować liśćmi pomidorów.
Zbiór
edytujZbiory selerów korzeniowych przeprowadza się jesienią od połowy października do listopada, przed nadejściem silnych przymrozków nocnych. Korzenie przechowuje się w piwnicy przysypane wilgotnym piaskiem po lekkim ich skróceniu i usunięciu liści na wysokość 1 cm, które w stanie świeżym, mrożonym lub suszonym są doskonałą przyprawą.
Korzenie można spożywać na surowo lub po ugotowaniu - działają moczopędnie i zawierają duże ilości soli mineralnych i witamin.
Liście selerów korzeniowych zbiera się od sierpnia; późną jesienią należy przykryć uprawę tunelem z folii, aby chronić ją przed przymrozkami.
Odmiany
edytuj- Seler korzeniowy
- na zbiór pęczkowy:
- Feniks
- Makar
- President
- Prinz
- Talar
- do bezpośredniego spożycia i przechowywania:
- Brillant
- Dakar
- Edward
- Gol
- Jabłkowy
- Odrzański
- Tina
- na zbiór pęczkowy:
- seler naciowy
- żółtoogonkowe:
- Golden Detroit
- Golden Self Blanching
- Helios
- zielonoogonkowe:
- Pascal
- Tango F1
- Tandercrisp
- Utah 52-70
- Zefir
- żółtoogonkowe: