Ekoogrodnictwo/Rośliny użytkowe/Fasola

<< Rośliny ozdobne - Spis treści - Zwierzęta w ogrodzie >>

FASOLA ZWYCZAJNA, WIELOKWIATOWA Uprawa - Wskazówki biologiczne - Zbiór - Odmiany

Fasola
Fasola zwyczajna, odmiana tyczkowa.
Wymagania środowiskowe
Wymagania glebowe:	średnie
Wymagania cieplne:	wysokie, optimum wzrostu 20-25°C
Wrażliwość na temperaturę:	wrażliwa na niską temperaturę
Wymagania wodne:	wymagająca
Nazwa systematyczna
Fasola zwyczajna Phaseolus vulgaris, Fasola wielokwiatowa Phaseolus coccineus
Inne nazwy
fasola zwykła, f. wielokwiatowa, f. karłowa, f. krzaczasta, f. szparagowa
Systematyka Wikispecies
Galeria Wikimedia Commons

Uprawa

W celach użytkowych uprawia się wiele gatunków fasoli. Nas interesują najbardziej: fasola zwyczajna oraz fasola wielokwiatowa oraz ich odmiany, ze względu na siłę wzrostu wyróżnia się fasolę tyczną, fasolę biczykową oraz fasolę karłową, a ze względu na rodzaj nasion fasolę szparagową oraz odmiany uprawiane na suche nasiona. Rośliny strączkowe, należące do roślin motylkowych, uprawia się w trzecim roku po intensywnym nawożeniu obornikiem, nie należy ich dodatkowo nawozić azotem, gdyż same potrafią dzięki symbiozie z bakteriami z rodzaju Rhizobium wiązać azot z powietrza zawartego w glebie - dzięki tej zdolności są bardzo pożądanymi roślinami w płodozmianach w ogrodach ekologicznych. Należy zadbać o równomierną wilgotność oraz nie dopuścić do rozwoju chwastów w uprawie.

Istnieją odmiany fasoli karłowej o różnych kolorach strąków, zielonych, żółtych, fioletowoniebieskich, czerwono nakrapianych. Odmiany karłowe wymagają ciepła, wysiewa się je od połowy maja, rosną dobrze zarówno w pełnym słońcu jak i półcieniu. Zagony pod uprawę wystarczy nawieźć niewielką ilością kompostu oraz przykryć ściółką, gdyż ziemia powinna być dobrze spulchniona.

Bardziej wymagające od odmian karłowych są fasole tyczne, wymagają więcej ciepła, składników pokarmowych i przede wszystkim miejsca. Nawozi się kompostem a także nawozami organicznymi o małej zawartości azotu, np. popiołem drzewnym lub mączką kostną. Tyczne odmiany potrzebują stale dużej wilgotności.

Fasola wielokwiatowa jest nieco mniej wymagająca od odmian tycznych fasoli zwyczajnej, odznacza się jednak silniejszym od niej wzrostem. Udaje się na słabszych glebach i w ostrzejszym klimacie. Fasola wielokwiatowa ma spore walory ozdobne - tworzy gęste zielone zasłony i czaruje pięknymi ognistoczerwonymi lub białymi kwiatami.

Kwitnąca fasola wielokwiatowa.

Miejsce uprawy

Fasole preferują miejsca słoneczne i ciepłe, gleby pulchne, lekkie i zasobne w próchnicę, o niezbyt dużej zawartości azotu.

Siew/sadzenie

Dla odmian karłowych rzędy wyznacza się co 20-50 cm, w rzędzie co 20-40 cm umieszcza się w gnieździe 3-6 nasion lub wysiewa się rzędowo co około 5-10 cm na głębokość 2-5 cm lub w kępkach w rozstawie 40x40 cm. Zbiór można przyspieszyć stosując tunele foliowe od połowy kwietnia czy wysiew do doniczek po 2-3 nasiona od połowy kwietnia, a następnie wysadzanie do gruntu od połowy maja, ale można go także przedłużyć, wysiewając nasiona co 10 dni od połowy maja do połowy lipca.

Tyczne odmiany wymagają podpór o długości około 2,5 metrów, wbija się je pionowo na głębokość około 50 cm w rozstawie 50-70 x 60-100 cm, można również wbić je ukośnie w dwóch rzędach, tak by się o siebie opierały i umocnić tyczką poprowadzoną przez środek, górą. Można też stworzyć układ piramidy ze sznurków biegnących do szczytu tyczki. Wokół tyczek umieszcza się na głębokości 3 cm 6-8 nasion fasoli. Wysiewa się 10-15 maja, zbyt wcześnie wysiane nasiona mają tendencję do gnicia w ziemi. Nasiona można podkiełkować pod szkłem w marcu lub kwietniu i przenieść do gruntu w maju. Fasola, w zależności od odmiany, dojrzewa po 75-100 dniach.

Fasola wielokwiatowa wspina się równie dobrze po tyczkach jak i po płotach, kratkach balkonowych, drabinkach itp lub takich naturalnych podporach jak słoneczniki lub kukurydza cukrowa. Uprawia się ją podobnie jak fasolę tyczną, dojrzewa jednak około dwóch tygodni później.

Uprawa pod szkłem

Wysiewa się gniazdowo od połowy kwietnia w zimnych szklarniach, a przy zapewnieniu dobrych warunków cieplnych można i wcześniej. Strąki można zbierać już po około 10 tygodniach.

Wskazówki biologiczne

Odmian karłowych nie wolno nawozić azotem, np. gnojówką z pokrzyw czy żywokostu. Po zakończeniu zbiorów należy korzenie pozostawić w glebie - są one źródłem azotu dla kolejnej uprawy. Dobrymi roślinami sąsiadującymi są: ziemniaki, cukinia, marchew, groch, ogórki, buraki ćwikłowe, seler, pomidory, jako przedplony: kalarepa, sałata, rzodkiewki, jako poplony: endywia, kapusta; cząber ogrodowy oraz nasturcja chronią przed niebezpiecznymi czarnymi mszycami. Do złych sąsiadów zaś należą: koper włoski, czosnek, pory, cebula. Fasoli nie zbiera się podczas deszczowej pogody, gdyż choroby grzybowe łatwo się wtedy rozprzestrzeniają. Można pozostawić na roślinie kilka strąków, aby uzyskać nasiona do przyszłorocznej uprawy. W miejscach o ostrzejszym klimacie lepiej uprawiać fasolę wielokwiatową niż bardziej ciepłolubną fasolę zwyczajną.

Zbiór

Zbiera się na bieżąco młode strąki, gdyż starsze twardnieją i łykowacieją, delikatnie je uszczykując, nie zrywając, gdyż wtedy wyrasta mniej nowych strąków. Surowa fasola jest trująca - dopiero podczas gotowania traci te właściwości. Fasole szparagowe zaczyna się zbierać około 2-3 miesiące od wysiewu, mniej więcej od 20 lipca do 20 sierpnia. Odmiany na suche nasiona zbiera się gdy liście żółkną i opadają, strąki marszczą się i zasychają - w okresie mniej więcej od końca sierpnia do początku października. Fasola wielokwiatowa dojrzewa we wrześniu i na początku października. Nasiona fasoli wielokwiatowej można suszyć i przechowywać 3-4 lata.

Odmiany

• Szparagowe:
  • karłowe zielonostrąkowe
    • Atena
    • Bona
    • Laguna
    • Narbonne
    • Nerina
  • karłowe żółtostrąkowe
    • Atlas
    • Batuta
    • Galopka
    • Korona
    • Laura
    • Pantera
    • Tara
    • Tina
    • Polka
    • Wstęga
    • Złota Saxa
  • tyczne
    • Hilds Neckarkoenigin zielonostrąkowa
    • Atlas, Goldy żółtostrąkowe
    • Blauhilde fioletowostrąkowa
  • karłowe typu flageolet
    • Alamo
    • Mona
• Na suche nasiona:
  • fasola zwykła, odmiany karłowe
    • Augustynka
    • Aura
    • Igołomska
    • Katarzynka
    • Polanka
    • Tip-Top
    • Wiejska
  • fasola wielokwiatowa, odmiany biczykowe
    • Blanka
    • Eureka
    • Felicja
    • Karo
    • Kontra
    • Nata
    • Westa
  • fasola wielokwiatowa, odmiany tyczne
    • Piękny Jaś

---

Rośliny użytkowe --- Zwierzęta w ogrodzie>>>