Historia dla gimnazjum/Przewrót majowy i rządy sanacji

Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej i przyjęciu Konstytucji Marcowej władzę w Polsce przejęły chwiejne rządy koalicyjne zdominowane przez Chrześcijański Związek Jedności Narodowej (potocznie zwanego Chjeną). Gabinety te nie radziły sobie z głównymi problemami kraju, jedynym ich sukcesem była reforma walutowa Władysława Grabskiego z 1925 roku. Próbą rozwiązania impasu było powołanie rządu Aleksandra Skrzyńskiego opartego na koalicji Chjeny, PSL Piast, Narodowej partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. Po upadku tego rządu w maju 1926 roku wrócono do koncepcji tzw. Chjeno-Piasta (tj. koalicji Chjena i PSL Piast), co wywołało niezadowolenie rezydującego w Sulejówku Piłsudskiego. 11 maja rozpoczęto przegrupowania wojsk wiernych Piłsudskiemu, które niepodporządkowany się rozkazom ministra spraw wojskowych Juliana Malczewskiego. 12 maja 1926 roku o godzinie 7 rano oddziału Piłsudskiego rozpoczęły szturm na stolicę, zajmując do godziny 16 Pragę. Wojska te przeszły przez most Kierbedzia i zajęły przyczółek w lewobrzeżnej części miasta. O godzinie 17 na most Poniatowskiego przybył prezydent Stanisław Wojciechowski w towarzystwie lojalnych mu oficerów. Odbył tam rozmowę z Piłsudskim po której wydał rozkaz stłumienia buntu wszelkimi dostępnymi środkami. Około godziny 19 wojska Piłsudskiego rozpoczęły natarcie na lewobrzeżną część stolicy, która została w większości zdobyta następnego dnia. Premier i prezydent udali się do Willanowa a Belweder okrążyły wojska Piłsudskiego. Prezydent i premier pragnęli zakończyć rozlew krwi ustępując z zajmowanych stanowisk, jednak ministrowie z ramienia Narodowej Demokracji i część generalicji chcieli kontynuować walkę sprowadzając posiłki w postaci oddziałów z zachodniej części kraju (zdominowanej przez sympatyków endecji), plany te jednak uciął sam przywódca endecji Roman Dmowski, który zapytał dowódcę wojsk rządowych generała Tadeusza Jordana Rozwadowskiego: czy jest pan w stanie stłumić tę rebelię w ciągu dwóch tygodni? Wobec uzyskania odpowiedzi przeczącej (co oznaczało w praktyce wojnę domową) polecił członkom swojego obozu wyrażenie zgody na zaprzestanie walki i ustąpienie z zajmowanych stanowisk. Dodatkowo popierająca Piłsudskiego PPS wywołała strajk kolejarzy, co całkowicie uniemożliwiło planowane przewiezienie wojsk z Poznańskiego do stolicy. Wobec powyższych faktów prezydent i premier podali się do dymisji 14 maja 1926 roku. Tymczasowo obowiązki prezydenta przejął marszałek sejmu Maciej Rataj, a nowym premierem został Kazimierz Bartel - wybitny matematyk i działacz wolnomularski. Po tym jak Piłsudski nie godził się na wysunięcie jego kandydatury na fotel prezydenta na urząd ten wybrano Ignacego Mościckiego - profesora chemii i zwolennika Józefa Piłsudskiego. Sam Piłsudski objął stanowisko ministra spraw wojskowych i nowo utworzony fotel Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Nowe władze obiecały rozpoczęcie sanacji moralnej, w związku czym nowy, rozpoczynający się okres w historii Polski został nazwany jest nazywany sanacją bądź czasami sanacyjnymi.